مولف مهدی آقابابائی
زبان:
فارسی
موضوعات:
تربیت فرزند
سیره اهل بیت (ع)
سبک زندگی اهل بیت (ع)
حضرت زهرا (س)
فاطمه زهرا (س) بهترین مادر بود، از این جهت که فرزندانی را که تربیت کرد همگی یا در راه خدا شهید شدند یا به اسارت رفتند، فرزندان حضرت فاطمه، تمام زندگی خویش را وقف خدا و دین او کردند. او بهترین مادر بود چون که به خوراک روح فرزندانش نیز اهمیت می داد و فقط به فکر خوراک جسم نبود. بچه ها را در شب قدر بیدار نگه می داشت و در بعضی مواقع آنها را همراه پدر به مسجد می فرستاد، به آنها انفاق کردن و رسیدگی به حال فقرا را آموزش میداد.

مادر از مؤثرترین عواملی به حساب می آید که می تواند تأثیر فراوان در رشد شخصیت فرزندان داشته باشد. تأثیر مادر در تربیت فرزندان شایسته و صالح، آن چنان مهم است که امامان معصوم(ع) به داشتن مادران با تقوا و پاکدامن افتخار می نمودند. از امام صادق(ع) است که: طوبى لمن كانت أمه عفيفة؛ خوشا به حال آن که مادری عفیفه و پاکدامن داشته باشد.

ادامه »

ز خاک آفریـــــــدت خداوند پاک
پس ای بنده افتادگی کن چو خاک

تواضع سر رفعـــــــــت افرازدت
تکـــــــــــــــبر به خاک اندر اندازدت

امام صادق عليه السلام :
مَنْ اَحْسَنَ خُلْقَهُ اَحَبَّهُ الاَْخْيارُ وَ جانَبَهُ الفُجّارُ
انسان خوش اخلاق، از دوستى مردمان خوب برخوردار است و از تعرّض آدم هاىنابكار در امان است
[مستدرك الوسائل، ج 8 ، ص 449]
(شاعر: سعدی)

حجت الاسلام عالی

آیت‌الله «عبدالله جوادی آملی» مفسر قرآن کریم و شارح نهج‌البلاغه، صبح امروز پنج شنبه ۱۸ آبان ماه در ادامه دروس اخلاق خود در مسجد اعظم قم با بیان اینکه دنیا محل عمل و آخرت محل حساب است به شرح حکمت ۱۱۷ نهج البلاغه که می‌فرماید: «شَتّانَ ما بَینَ عَمَلَین: عَمَلُ تَذهَبُ لَذَّتُهُ وَ یَبقی تَبِعتُهُ وَ عَمَلُ تَذهَبُ مَؤونَتُهُ وَیَبقی اَجرُهُ؛ فاصله بسیاری است میان دو عمل: عملی که لذتش می‌رود ولی پیامدهای آن باقی می‌ماند و عملی که رنج و زحمتش می‌رود اما اجر و پاداش آن ماندگار است»، پرداخت. در ادامه سخنان ایشان را می‌خوانید؛

اعمال زودگذر با تبعات تلخ/دنیا مزرعه آخرت
حضرت امیر (ع) فرمودند برخی اعمال لذتش زود از بین می‌رود ولی تبعات و آثار تلخ آن باقی می‌ماند و از بین نمی‌رود. قرآن کریم هم فرمود که دنیا، بازیچه نیست و ما بازیگر و لاعب نیستیم ولی همین دنیای زودگذر مزرعه آخرت است.

لعب از لعاب است یعنی چیزی که طراوت آن لحظه‌ای است و زود از بین می‌رود؛ مانند برد و باخت در فلان بازی که لذت و شادی آنی و لحظه‌ای دارد و این از مصادیق لعب است و وقتی از آن گذشتیم می‌پرسیم که این لعب، چه نتیجه‌ای برای خود شخص و کشور و مردم دارد؟ با لعاب، دهان تشنه‌ای سیراب نمی‌شود؛ کار بی‌هدف را لعب گویند و خدا فرمود ما لاعب نیستیم بنابراین اگر دنیا هست باید حساب و کتاب باشد تا خلقت آن حکمیانه باشد.

دنیا روز عمل و آخرت روز حساب
دنیا روز عمل و قیامت روز حساب است نه عمل، و هر عملی را در قیامت با حق می‌سنجند؛ اصل مطلب را فرمود که دنیا مزرعه آخرت است؛ در آیات فراوان هم فرمود دنیا، تجارتخانه است؛ برخی یرضون تجاره هستند و برخی هم زیان می‌کنند و خسر الدنیا ولاخره یا فما ربحت تجارتهم هستند؛ پس دنیا مزرعه و تجارتخانه است و برخی بهره برده و برخی هم زیان می‌کنند و این سود بردن و زیان‌دادن بر مبنای حساب و کتابی است.

وزن اعمال در قیامت
تجارت در دنیا بر مبنای معیاری است؛ فرمود ما در قیامت هم میزان و ترازو را نصب می‌کنیم؛ اینجا اگر کسی نان و مواد غذایی بخواهد ترازو که ابزار سنجش است را به کار می‌گیرد که سه ضلع دارد؛ وزن، موزون و ترازو. در روایات داریم که اهل بیت (ع) میزان‌الاعمال هستند. فرمود: وَالْوَزْنُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ ۚ فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَأُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ نفرمود والوزن حق فرمود: وَالْوَزْنُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ؛ در ادعیه فرمود والمیزان حق، که این هیچ ارتباطی با وَالْوَزْنُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ ندارد و فقط بر اصل وجود وزن در روز قیامت تاکید دارد.

اینجا یعنی ما به جای سنگ کیلو، حق را می‌گذاریم. در دعای عدیله داریم که جنت و نار حق است ولی نفرموده است که عقیده و عمل را با چه می‌سنجندند ولی در قرآن مشخص فرموده که روز قیامت، همه کارها با حق سنجیده خواهد شد. ما بخواهیم تب افراد را بسنجیم با تب‌سنج انجام می‌دهیم، طول یک پارچه را با متر و ولی اعمال و عقاید و قیام و قعود و رفتار در منزل و بیرون را با چه چیزی باید سنجید؛ اینها را با حقیقت می‌سنجند.

البته ثواب و برکات زیارات ائمه سرجای خود محفوظ است ولی زیارت یک طلبه و استاد حوزه باید با بقیه فرق داشته باشد یعنی اگر دیگران در زیارت به دنبال اجابت دعا برای خود و پدر و مادر هستند که خوب است شما باید دنبال عالم‌شدن باشید.

حق‌دار و حق‌طلب باشید
به جای میزان الحراره بیمارستان‌ها و متر پارچه‌فروشی، حق، میزان است و کار با حق سنجیده می‌شود؛ ائمه (ع) به ما آموختند که شما حق‌دار و حق‌طلب باشید. محققان حوزه و دانشگاه وقتی به مزار ائمه مشرف شدند غیر از ثواب دنیا و آخرت برای خود و امواتشان باید سواد کسب کنند و نظریه‌پرداز در مسائل قرآنی و تفسیری و کلامی و مسائل نظام شوند تا گفته شود مانند صاحب جواهر نظریه دارند. عصر ما باید عصر علم باشد وگرنه حضور در حوزه خسران است.

به ما گفته‌اند زیارت بروید و ثواب زیادی هم دارد و در برخی موارد واجب کفایی است و حتی در برخی موارد که کسی به حج نرفته باشد وظیفه عینی است که افراد بروند و حتما کعبه نباید خالی بماند ولی شما وقتی به زیارت می‌روید بگویید: انی محقق لما حققتم و مبطل لما ابطلتم؛ من می‌خواهم محقق فقه و اصول و قرآن شوم و همه چیز آمرزش اموات نیست.

بخش زیادی از زیارات، درس و بحث علمی است و آن وقت انسان فقط به قصد ثواب و کسب آمرزش برود؟ باید بدانید باسواد شدن، جرم نیست و این چیزی هم که در دست و پای خیلی از افراد ریخته است سواد نیست بلکه سواد، نظریه‌پردزای قرآنی و فقهی و کلامی و… است و اینکه حرف تازه آورده شود و کمتر از این خسارت است.

مشرکین به آخرت اعتقاد ندارند / خطر هوای نفس
در سوره جاثیه فرمود حرف مشرکین این است که غیر از دنیا خبری نیست و غیر از مرگ و زندگی و طبیعت خبری نیست و اینها جاهلانه حرف می‌زنند؛ در آیات دیگر فرمود که خدا دنیا و آخرت و مرگ و حیات را خلق کرد و اینها را هم بدون حساب و کتاب خلق نکرد و سنجشی در کار نیست.

اگر دنیا به این وضع کنونی پیش برود نتیجه آن جنگ غزه است که دشمن نشان داد ذره‌ای بوی انسانیت هم نبرده است. لذا دین فرمود ما چیز تازه‌ای آوردیم که انسانیت است؛ گفتیم در درون شما غده وخیمی است که مزاحم شماست و این را علم نمی‌تواند کشف کند؛ این غده هوای نفس است که می‌خواهد سعادت دنیا و آخرت شما را از بین ببرد و ما را به سوخت و سوز گرفتار کند.

قبل از سنجش الهی خود را بسنجید
به ما گفته‌اند شما خودتان را قبل از آنکه خدا شما را بسنجد بسنجید لذا انسان تا حقیقت را تشخیص ندهد که کار آسانی هم نیست نمی‌تواند حق‌طلب باشد. فرمودند: موتوا قبل ان تموتوا. نفس خود را بمیرانید قبل از آن مرگ شما فرا رسد. علاقه و حب به نفس باعث می‌شود که کار دیگری را باطل بدانیم لذا تجرید و ساختن نفس لازم است و اینکه انسان بین خود و خدا حجاب قرار ندهد تا بفهمد حق چیست. نه اینکه اگر دیگری کاری کرد آن را بد بدانیم ولی اگر خودمان مرتکب شدیم خوب بدانیم. عده‌ای در قیامت مغبون هستند زیرا نمی‌دانند چگونه خود را سنجش کنند.

خطر جهل علمی و جهالت عملی
جهل علمی و جهالت عملی سبب می‌شود تا انسان حق را نفهمد و مغبون شود ولی وقتی کسی محقق لما حققتم شد حق را خواهد فهمید و محقق و متحقق می‌شود و آن وقت به نفس خود حساب‌رسی خواهد کرد.

عترتنا

کتابخوانی را باید جزو عادات خودمان قرار دهیم. به فرزندانمان هم از کودکی عادت بدهیم کتاب بخوانند؛ مثلاً وقتی می خواهند بخوابند، کتاب بخوانند. یا وقتی ایام فراغتی هست، روز جمعه ای هست که تفریح می کنند، حتماً بخشی از آن روز را به کتاب خواندن اختصاص دهند. در تابستان ها که نوجوانان و جوانان محصّل، تعطیل اند حتماً کتاب بخوانند. کتاب هایی را معیّن کنند، بخوانند و تمام کنند. افرادی که کار روزانه دارند مثلاً کارمند اداری، کارگر، کاسب و یا کشاورز هستند وقتی به خانه می آیند، بخشی از زمان را گرچه نیم ساعت برای کتاب خواندن بگذارند.

چقدر کتاب ها را در همین نیم ساعت ها می شود خواند! بنده دوره های 20 جلدی و بیست و چند جلدی کتاب را در همین فاصله های 10 دقیقه، 20 دقیقه و یک ربع ساعته خوانده ام. پشت این کتاب ها را هم یادداشت می کنم که معلوم باشد. شاید صدها جلد کتاب را همین طور در این فاصله های کوتاه 10 دقیقه ای خوانده ام. بسیاری از افراد را هم می شناسم که این گونه اند.[1]

ادامه »

برای دوستان خوب دانش آموز و دانشجویی که به دنبال کامیابی در امتحانات خردادند و برای رسیدن به مقصودشان در پی راه درست هستند، سه راه حل اساسی وجود دارد؛ درس خواندن، درس خواندن و درس خواندن؛ البته راه چهارمی هم هست که عبارت است از درس خواندن. خیلی ها از مسئله بالا آگاهند، ولی نمی دانند چگونه باید درس بخوانند تا بهتر بفهمند و بهتر حفظ کنند.
با به کار بستن روشی که برای مطالعه کتاب های درسی به شما معرفی می کنیم، اگر مثل ما پروفسور نشدید، دست کم سر امتحان از سرک کشیدن به برگه دیگران بی نیاز می شوید.
1. پیش خوانی: نخست به مرور کلی فصل معیّنی از کتاب بپردازید تا با موضوع های کلی بحث آشنا شوید. برای این منظور، ابتدا فهرست مطالب فصل را بخوانید. سپس با مرور مطالب آن به عنوان ها و بخش های اصلی و فرعی فصل توجه کنید و تصویرها و نمودارها را از نظر بگذرانید. پس از مرور مطالب، مهم ترین نکته در مرحله پیش خوانی مطالعه چکیده پایانی فصل و تأمل بر هر یک از نکته هایی است که در آن آمده است. در این مرحله، ممکن است پرسش هایی به ذهنتان خطور کند که پس از خواندن متن کامل فصل، می توانید به آنها پاسخ دهید. این مرحله، تصویری کلی از مطالب فصل و سازمان بندی آن را به شما ارائه می دهد.

ادامه »

جلسه درس اخلاق هفتگی آیت الله العظمی جوادی آملی دامت برکاته هفته گذشته در محل مسجد اعظم قم به صورت حضوری و با حضور اقشار مختلف مردم برگزار گردید.

آیت الله العظمی جوادی آملی در این جلسه، به شرح حکمت 119 نهج البلاغه پرداختند.

ایشان بیان داشتند: وجود مبارک حضرت امیر(سلام الله علیه) در این کلمه حکیمانه فرمود: «مَثَلُ الدُّنْیا كَمَثَلِ الْحَیةِ، لَینٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِی جَوْفِهَا؛ یهْوِی إِلَیهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ، وَ یحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ» انسان در زندگی یک دشمن درونی دارد که همان هوای نفس اوست و این را وجود پیامبر فرمود: «أعدى عَدوِّكَ نَفسُكَ الَّتی بَینَ جَنبَیكَ» و یک دشمن بیرونی دارد که همین ابزار دنیوی و زرق و برق دنیاست.

معظم له اظهار داشتند: جریان دنیا در قرآن کریم و همچنین در سنت اهل بیت و خصوصا نهج البلاغه، دو فصل جداگانه دارد که محل بحث است ؛ یکی دنیا همین نظام تکوینی است که ناظر به خلقت الهی است در مقابل نظام تکوینی آخرت که زمینی دارد و آسمانی دارد و یک فصل نیز درباره آثار سوء دنیا در برابر فضائل اخلاقی است، درباره همین مقامات و اوهام و قراردادهای دنیایی است که بدترین دشمن انسان است.

ایشان بیان داشتند: خداوند در قرآن دنیا را مذمت کرده است، دنیایی که من و ماست، دنیایی که مقام و خودبینی و غرور هست و من برترم در آن وجود دارد مورد مذمت قرار گرفته است: «اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیاةُ الدُّنْیا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زینَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَینَكُمْ وَ تَكاثُرٌ فِی الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ…» و این دشمن زگهواره تا گور از کودکی تا بزرگسالی با ما هست و اگر با ما نبود که خطرش را ذکر نمی کرد؛ لذا در طول زندگی باید انسان از این دنیا بر حذر باشد.
 

آیت الله العظمی جوادی آملی اظهار داشتند: اینکه برخی جملات با تمثیل بیان می شود برای این است که تمثیل دست فهم شنونده را بالاتر می برد و دامنه اوج گرفته ی مطلب را هم پایین تر می آورد تا توازنی بین فهم شنونده و دامنه مطلب حاصل شده و شنونده بهتر مطلب را درک کند؛ لذا امیرالمومنین برای درک بهتر از این دنیا، می فرماید: «مَثَلُ الدُّنْیا كَمَثَلِ الْحَیةِ» مثل دنیا، همانند مار است که «لَینٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِی جَوْفِهَا» که ظاهری نرم دارد اما در درون آن زهری كشنده است.

معظم له بیان داشتند: «سم» به معنای مایع نیست، «سم» یعنی سوراخ و این مایع چون سوراخ کننده و کشنده است و به عمق می رسد به آن سم می گویند. حضرت می فرماید مقامات و زرق و برق دنیا هر چند ظاهر آن زیبا و و خوشحال کننده است اما باطن آن سوراخ می کند و به عمق جان می رساند و برای انسان حیات باقی نمی گذارد. اگر دنیا کسی را گرفت، همان لحظه سوراخ می کند، اینطور نیست که مهلت بدهد.

آیت الله العظمی جوادی آملی بیان داشتند: مولا امیرالمومنین در ادامه می فرمایند «یهْوِی إِلَیهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ، وَ یحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ»؛ مردم جاهل به سمت دنیا می روند، ولی انسان عاقل از آن دوری می کند. جهل گاهی در مقابل علم است که قرآن کریم و روایات اهل بیت عصمت و طهارت به توده مردم می گویند عالم بشوید و «طلب العلم فریضة» که این هر چند کمال است اما مشکل را به تنهایی حل نمی کند، و گاهی جهل در مقابل عقل است، لذاست که به علما گفته اند «عاقل» بشوید، سرّش این است که انسان تنها اندیشه نیست، انسان با «اندیشه» و «انگیزه» زندگی می کند و این دو کاملا از هم جداست، ممکن است کسی صد درصد چیزی بداند، علم داشته باشد ولی عمل نکند، چون دستگاه اندیشه از دستگاه انگیزه جداست؛ دستگاه اندیشه در حوزه و دانشگاه است که موضوع و محمول و «است» و «نیست» را خوب بررسی می کند، اما وظیفه دیگر این است که عصاره عقد اول را به جان خود گره بزند و عقد ثانی بشود که می شود «اعتقاد»؛ برای همین است که عالم شدن در حوزه و دانشگاه، نیمی از راه است، این به درد کتاب و درس گفتن می خورد، اما بخواهد عقیده پیدا کند و بهشتی شود و از تکاثر برهد و به کوثر برسد، یک عقلی می خواهد که با دست آن، علم و اندیشه عقل نظری را به عقل عملی گره بزند!

ایشان گفتند: عالم شدن تنها کافی نیست، چه بسا عالمانی که علمشان سبب جهل آنها بوده است «رُبَّ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ»، پس این دو اصل می خواهد یکی علمی است که از طریق حوزه و دانشگاه باید علم را کسب کند، ولی این یک عقد دیگری هم می خواهد که بین علم و جان انسان است که می شود اعتقاد، اگر کسی عقد دوم را خوب نبسته باشد و اعتقاد نداشته باشد، علم او برایش هیچ فایده ای ندارد و این عقل که «مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَان و اکتُسب به الجنان» از طریق مسجد و حسینیه و نماز شب و نماز اول وقت و مواظب بودن و اهل محاسبه بودن شب و روز به دست می آید؛ لذا اینجا فرمود عاقل کسی است که از این زرق و برق دنیا فرار می کند و خود امیرالمومنین وقتی به آن مقام بالا رسیدند فرمودند دنیا در نزد منِ علی «عَفْطَةِ عَنْز» است.

ایشان در پایان بیان داشتند: اگر ما این مشکلات را نداشته باشیم، دیگر آن وقت تقصیر را به دین و قرآن وروایات مرتبط نمی کنیم بلکه می فهمیم که همه اینها نور و طیب و طاهر هستند و این ما هستیم که باید این مشکلات را بر طرف کنیم که در این صورت هیچ حادثه ای برای ما پیش نمی آید؛ لذا فرمود که عقلا می فهمند که دنیا ظاهرش زیبا هست ولی درونش سم مهلک است.

لازم به ذکر است درس اخلاق آیت الله العظمی جوادی آملی هر هفته روزهای پنج شنبه ساعت 10 به صورت حضوری در محل مسجد اعظم قم برگزار می گردد و علاقه مندان می توانند از طریق سایت تلویزیون اینترنتی اسراء به آدرس https://tv.esra.ir  و همچنین سامانه مجازی به آدرس https://el.esra.ir/ch/darseakhlagh-ayatollah-javadiamoli به صورت زنده این مباحث را دنبال نمایند. ​​​​

منبع: اسرا