انکم لن تسعوا الناس باموالکم، فسَعوهم باخلاقکم.۱
ابن اثیر در شرح این حدیث گفته که مراد این است که مال شما نمی‌رسد که به دیگران بدهید، پس در مصاحبت با آنان، اخلاقتان را شامل حال آنان کنید.۲
در روایت دیگری از امام صادق علیه السلام آمده است که پس از واجبات، هیچ عملی نزد خدا محبوب‌تر از خُلق توسعه یافته‌ای که مردم را در بر بگیرد، نیست.۳ البته معلوم است که مراد از اخلاق، اخلاق خوب است، نه اخلاق بد؛ همان طور که در بحث مال نیز مراد از وسعت مال، سود رساندن به وسیله مال است، نه آسیب زدن. این بدان معناست که گاه افراد مال وسیع دارند و به دیگران نفع می‌رسانند. گاه ممکن است کسی مال فراوان نداشته باشد، اما می‌تواند خُلقِ خوشِ وسیعی داشته باشد که دیگران را در بر بگیرد و آنان را از خوش‌خُلقی خود بهره‌مند سازد. پس حُسن خلق یعنی یک اخلاقِ خوبِ توسعه یافته که خوبیِ آن به دیگران می‌رسد و آن‌قدر هست که دیگران را بهره‌مند سازد. این بهره‌مندی یک بهره‌مندی اخلاقی است. این یکی از دلایل مهمی است که بر اساس آن مشخص می‌شود؛ چرا حسن خلق به بهبود روابط کمک می‌کند. باید بر روی خُلقِ توسعه یافته تأکید بیشتری کرد. خُلق برخی به گونه‌ای است که خوبی آن به دیگران نمی‌رسد و آنان را بهره‌مند نمی‌سازد. افراد خوش‌اخلاق، خُلقِ خوش گسترده‌ای دارند که سایه بر سر دیگران می‌اندازد و آنان را از لطف خود بهره‌مند می‌سازد. مرحوم مجلسی در شرح یکی از احادیث سعه بیان زیبایی دارد. ایشان توضیح می‌دهد که مراد این است که اگر شما مالی ندارید که با آن مردم را راضی سازید، پس با اخلاق وسیعتان آنان را راضی سازید.۴ طبیعی است که این خلق توسعه یافته، فضایی وسیع و فرح‌بخش را در روابط اجتماعی به وجود می‌آورد. از نیازهای مهم در روابط با دیگران، باز بودن فضای تعامل است. همان‌گونه که تنگ بودن مکانی، موجب افزایش برخوردهای فیزیکی افراد با یکدیگر می‌شود، تنگ بودن فضای اخلاقی نیز موجب بروز
۱.. الإمام علیّ علیه السلام: إنَّکُم لَن تَسَعُوا النّاسَ بِأَموالِکُم، فَسَعوهُم بِطَلاقَةِ الوَجهِ و حُسنِ اللِّقاءِ، فَإِنّی سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه وآله یَقولُ: إنَّکُم لَن تَسَعُوا النّاسَ بِأَموالِکُم فَسَعوهُم بِأَخلاقِکُم (الأمالی (صدوق)، ص۶۲، ح۲۳ و ص۵۳۱، ح۷۱۸؛ ر. ک: کتاب من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۳۹۴، ح۵۸۳۹). عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّه علیه السلام یَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اللَّه صلی الله علیه وآله : یَا بَنِی عَبْدِ الْمُطَّلِبِ! إِنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا النَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ، فَالْقَوْهُمْ بِطَلَاقَةِ الْوَجْه و حُسْنِ الْبِشْرِ (الکافی، ج۲، ص۱۰۳، ح۱).

۲.. النهایة، ج۵، ص۱۸۴.

۳.. أبو عبد الله علیه السلام: ما یقدم المؤمن علی الله _ عز و جل _ بعمل بعد الفرائض أحب إلی الله تعالی من أن یسع الناس بخلقه (الکافی، ج۲، ص۱۰۰، ح۴).

۴.. روضة المتقین، ج۱۳، ص۹۹.