مرحوم آیت الله ناصری به بیان «حقیقت دعا و افضلیت آن نسبت به نماز به عنوان بهترین راه ارتباط بنده با حضرت حق» پرداختند.

خداوند به بندگان خود از روی تفضل و رحمت اجازه داده است تا دعا کنند و این یک عنایت بسیار بزرگی است.

همچنین روایات زیادی در ابعاد مختلف برای دعا وارد شده است و آیات و روایات صحیح بسیاری به دعا سفارش کرده‌اند.

در هر بُعد از ابعاد زندگی دعا وجود دارد؛ برای لباس پوشیدن، لباس عوض کردن، کفش پا کردن، توالت رفتن، نشستن، طهارت، از خانه خارج شدن و…

برای هر کار و حالت و مکان و زمانی دعا در دین ما وجود دارد تا اینکه ما از شر شیاطین جنی و انسی محفوظ بمانیم. این لطف خداست و چقدر خدا مهربان است و به ما علاقه دارد.

دعا خیلی مهم است؛ لذا در روایات دارد که دعا کردن یکی از عبادات است، گدایی کردن در خانه خدا عبادت است، در نامه اعمال عبادت نوشته می شود، عجیب است که ما برای برآورده شدن نیاز و حاجت خود دعا می کنیم‌ و علاوه بر برآورده شدن حاجت، خدای مهربان برای ما عبادت می نویسد.

در روایت هست «الدُّعاءُ مُخُّ العِبادَةِ» یعنی دعا مغز عبادت است؛ امام باقر علیه‌السلام فرمودند: «مَا مِن شَیْءٍ أَفْضَلَ عِنْدَ اَللَّهِ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ» آن چیزی که نزد خدا محبوب تر از همه چیز است، دعاست، هر آن چیزی که تصور کنی در پیشگاه خدا محبوب است، در بین این امور محبوب از همه اینها دعاست.

روایت شده «اَلدُّعاءُ یَرُدُّ اَلْقَضَاءَ اَلْمُبْرَمَ» دعا قضا و قدری که محکم شده را رفع می کند، دعا کن تا خدا تو را به مرض و فقر مبتلا نکند. این امور را با دعا کردن از خدا بخواه.

حضرت صادق علیه‌السلام فرمودند: مؤمنین در نزد خداوند درجاتی دارند، به آن درجه نمی رسند مگر به وسیله دعا. مثل بعضی از عبادت ها مانند توبه بعضی از گناهان، فقط در زمین عرفات پذیرفته می شود.

همچنین هر کدام از دعاها نفعی به خصوص دارد؛ مثل حبوبات و سبزیجات که هر کدام خاصیتی دارد.

کتاب های دعا هم بسیار مفید هستند و در این زمینه کتب مختلفی وجود دارد. برای هر موضوعی دعا وجود دارد و نباید بسنده به یک دعا کرد، باید دعاهای دیگر را هم خواند.

در همین رابطه امام صادق علیه‌السلام فرمودند: «دعا آثاری دارد، یکی از آثارش این است که وقتی گرفتار شوم و دعا کنم، مراتب توحید من تقویت می شود، حجاب های ظلمانی کم می شود، علاقه ام به خدا بیشتر می‌شود در نتیجه کمتر گناه می کنم. وقتی گرفتاری داری و راه حلی ندارد، تا متوجه حضرت حق شدی، تمام وجودت متوجه به او می شود، هم مراتب توحید تقویت می شود هم ارتباط با خدا بیشتر می‌شود و هم این که به حاجت خود می رسی». بنابراین دعا کردن بسیار عالی است و منافع زیادی برای دعا نوشته اند.

دعا در فضیلت تقریباً مثل قرآن است، علتش این است که دعا حقیقت بندگی را جلوه می دهد؛ یعنی من بنده هستم و از نزد خود چیزی ندارم، آنچه که هست از خداست. مثل گدا که وقتی به شما مراجعه می کند اصلاً منیت یا کبر ندارد همه این ها را کنار گذاشته و در حال ذلت و پریشانی آمده است تا چیزی طلب کند همه ی امیدش به شماست ما هم که در خانه خدا می رویم همین طور است و حقیقت عبودیت جلوه گر می شود.

قاعده دعا کردن این است که انسان بنده خدا باشد و با ذلت به در خانه خدا برود. او را به عظمت بشناسد و خود را ذلیل و او را غنی بداند. اگر چنین کند خدا حاجت بنده اش را می دهد. این یکی از دلایل برابر بودن قرآن و دعاست.

ممکن است کسی بگوید آیا قرآن و دعا از نظر فضیلت یکی هستند!؟ در جواب باید گفت هر دو افضل هستند. قرآن افضل است تکویناً، چون از طرف ذات حق نازل شده است و کلام خداست. وقتی قرآن می خوانی خدا با تو صحبت می کند و خیلی عظمت دارد.

دعا از حیث عبودیت افضل است و قرآن هم از حیث ربوبیت افضل است. هر دو افضل اند؛ قرآن افضل تکوینی و دعا افضل تشریعی است. قرآن در مقام ربوبیت ذات احدی است و دعا در مقام بندگی و ذلت و بیچارگی است.

هر دو در منتهای درجه بوده و افضل هستند.

شخصی محضر امام صادق علیه‌السلام عرض کرد: «یا بن رسول الله وقتی وارد مسجد شدم، نماز بخوانم یا دعا؟ فرمودند هر دو خوب است. عرض کرد می دانم هر دو خوب است، کدام افضل است؟ فرمودند دعا افضل از نماز است». در نماز عبادت خود را بیان می کنی اما در دعا ذلت خودت را به درگاه احدیت عرضه می کنی، پس دعا افضل است.