در قرآن مجید مثل های زیادی، بیش از پنجاه مَثَل دیده می شود. تنها در سوره بقره ـ که دوّمین سوره قرآن است ـ حدّاقل ده مثل ذکر شده است. چه حکمتی در این مثالها نهفته است که خداوند تا این میزان مثل آورده است؟

«مثال های زیبای قرآن»، کتابی است از آیت الله العظمی مکارم شیرازی که به مثال های مختلف قرآن در موضوعان گوناگون پرداخته و حوزه نیوز مطالب کاربردی این کتاب را در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما قرآن دوستان خواهد کرد.

فصل اوّل - تحلیلی پیرامون مثال های قرآن

چرا قرآن «مثال» زده است؟

در قرآن مجید مثل های زیادی، بیش از پنجاه مَثَل، (۵) دیده می شود. تنها در سوره بقره ـ که دوّمین سوره قرآن است ـ حدّاقل ده مثل ذکر شده است. چه حکمتی در این مثالها نهفته است که خداوند تا این میزان مثل آورده است؟

پاسخ: مَثَل یعنی تشبیه حقایق عقلی به امور حسّی و قابل لمس. از یک سو، مسائل عقلی بسیاری وجود دارد که اکثر مردم قابلیّت فهم و جذب آن را پیدا نمی کنند. و از سوی دیگر، مردم به محسوسات و عینیّات عادت کرده اند و ضرب المثل «عقل مردم به چشمشان است» بدین معناست که دیده ها و امور قابل لمس، آسان تر و بهتر درک می شود. بدین خاطر است که خداوند متعال برخی از مفاهیم بلند عقلی را در قالب مثلها بیان فرموده است تا عموم مردم آنها را به تناسب ادراک خود دریابند. بنابراین، فلسفه مثلهای قرآن، تنزّل مسایل بلند و عمیق و بیان آنها در اُفق فکر مردم است.

مثل های عملی و لسانی

این نکته قابل توجّه است که مثل گاهی عملی است و به زبان کردار بیان می شود و گاهی لفظی است و به زبان گفتار.

مثلهای قرآن مجید از نوع دوّم است؛ ولی در سیره پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) و ائمّه هدی (علیهم السلام) گاهی مثالهای عملی نیز دیده می شود که طبعاً اثر بیشتری هم دارد. (۶)

ادامه »

اگه به گفته خود قرآن، قرآن در شب قدر نازل شد چرا بعد از هر اتفاقی آیه و سوره نازل می شده….؟!

?پاسخ شبهه

1- قرآن بر اساس آیاتی از خود ، در دو شکل دفعی (یکباره) و تدریجی نازل شده است .

2-نزول دفعى قرآن بر قلب مبارک پیامبر(ص) در شب قدر بوده که حدوداً پنجاه و شش روز بعد از بعثت رخ داده است.

3-در خصوص نزول تدریجى قرآن، اختلافاتی وجود دارد که دو مبنا از اهمیت بیشترى برخوردار هستند.

الف) نزول تدریجى قرآن مقارن بعثت آغاز گردیده و تا پایان عمر پیامبر اکرم(ص) ادامه داشته است.

ب) هر چند مقارن بعثت، چند آیه از قرآن نازل شده، اما نزول تدریجى قرآن ، سه سال پس از بعثت و از شب قدر شروع شده و تا پایان عمر پیامبر ادامه داشته است.
4- از برخی آیات برمی آید که قرآن تکیه بر حقیقتی متعالی دارد که از فهم عامه بشر بالاتر است .
این حقیقت در شب قدر بر قلب حضرت نازل شده است .
5-آیات دیگر بر نزول تدریجی آیات و سوره ها که هر کدام مربوط به یک مطلب جداگانه است دلالت دارند و این دو با هم منافات ندارد .
6- تا تفصیل آیات نازل نشده بود، پیامبر هم نسبت به آن علم تفصیلی و مشروح نداشته و منتظر تعلیم خدایی بوده و به همین جهت در باب نزول تدریجی خداوند به پیامبر می فرماید: “بگو: پروردگارا بر علم من بیفزا

سخنرانی تلویزیونی رهبرمعظم انقلاب مدظله العالی در پایان محفل انس با قرآن کریم - اول رمضان المبارک ۱۴۴۱

بسم الله الرّحمن الرّحیم(۱)
والحمدلله‌ ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا محمّد و آله الطّاهرین و لعنة الله علی اعدائهم اجمعین.

تبریک حلول ماه رمضان به همه‌ی مسلمانان جهان
 خیلی تشکّر میکنیم از برادران عزیزی که این برنامه را ترتیب دادند و تنظیم کردند و ما را امروز محظوظ کردند از تلاوت آیات کریمه‌ی قرآن؛ و صمیمانه تشکّر میکنم از همه‌ی قرّاء محترمی که امروز تلاوت کردند؛ حقیقتاً لذّت بردیم، استفاده کردیم، بهره‌مند شدیم از این تلاوتها، و همچنین از مجری محترم که جلسه را بخوبی اداره کردند.

 اوّلاً حلول ماه مبارک رمضان را تبریک عرض میکنیم به همه‌ی کسانی که این سخن را می‌شنوند و همه‌ی برادران مسلمان در سرتاسر جهان؛ و امیدواریم که خداوند به ما توفیق بدهد که بتوانیم حقّ این ماه را ادا کنیم. ماه، ماه قرآن است؛ که در آیه‌ی کریمه‌ی قرآن هم وقتی که نام ماه رمضان آورده شده، ذکر میشود «اَلَّذیِ اُنزِلَ فیهِ القُرءان»(۲). این یک خصوصیّت بسیار مهمّ این ماه عزیز و شریف است.

سعادت دنیا و آخرت در گرو عمل به قرآن
 بنده مطالبی را یادداشت کرده‌ام، برای اینکه درباره‌ی قرآن عرض بکنم، منتها وقت نیست، وقت خیلی کم است؛ مختصری را عرض میکنیم. ما درباره‌ی قرآن بارها گفته‌ایم، بارها شنیده‌ایم که قرآن کتاب زندگی است. واقع قضیّه هم همین است: قرآن کتاب زندگی است. اگر آحاد بشر قواعد زندگی را با قرآن تطبیق بکنند، سعادت دنیا و آخرت نصیب آنها خواهد شد. مشکل ما این است که این کار را نمیکنیم؛ مشکل ما این است که ما زندگی را با قواعد قرآن تطبیق نمیکنیم؛ مثل کسی که به پزشک مراجعه میکند و نسخه‌ی پزشک را میگیرد لکن به آن نسخه عمل نمیکند. این مراجعه‌ی به پزشک بدون عمل کردن به نسخه اثری نخواهد داشت؛ امروز وضع ما این جوری است.

ادامه »

 ۵ سؤال کلیدی درس هایی از قرآن

موضوع بحث:

محبوبیت مردان خدا

عناوین:

۱- ضرب المثل‌های نادرست

۲- خون بر شمشیر پیروز است

۳- اراده خدا، حاکم بر خواست بشر

۴- رزق همه موجودات، به دست خدا

۵- عزّت و ذلّت به دست خدا

۶- حضرت ابراهیم، الگوی پیامبران

۷- نشانه‌های همراهی با رسول خدا

۸-ایمان و عمل صالح، عامل مودّت مردم

مشروح بحث استاد:

الحمدلله رب العالمین بعدد ما أحاط به علمه، الهی انطقنی بالهدی و الهمنی التقوی

بحث ما راجع به نقش ایمان به خدا بود که نمونه‌ی مؤمن را قرآن می‌گوید: اگر می‌خواهید ببینید مؤمن کیست، این مؤمن است. آیه را می‌خوانم، ترجمه‌اش را بلد هستید. از این عربی‌ آسان است. «وَ ضَرَبَ‏ اللَّهُ‏ مَثَلًا» یعنی چه؟ «لِلَّذِینَ آمَنُوا» برای کسانی که ایمان آوردند، چه زن چه مرد، خدا می‌خواهد برای زن و مرد مؤمن یک مثال بزند، می‌گوییم: چیه؟ کیه؟ «امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ» (تحریم، ۱۱) زن فرعون، زن فرعون نمونه زن مؤمن است. زن فرعون چیست که خدا در بین این همه آدم می‌گوید: همه شما از این خانم یاد بگیرید. ۱- شکنجه فرعون، در برابر شکنجه فرعون تسلیم نشد. در برابر کاخ و باغ و طلا و شاهنشاهی فرعون تسلیم نشد. در کاخ بود و نان کاخ را می‌خورد اما طرفدار معصوم بود. طرفدار حضرت موسی بود.

ادامه »

 ما تا یك پایگاه فكری اعتقادی نداشته باشیم، از نظر مسائل اخلاقی، فقهی و حقوقی با مشكل جدی روبرو هستیم؛ بالأخره اینها زیر بنا می ‌خواهد، خود اینها رو بنا هستند، یك مبنای خاصی می ‌طلبند كه آن مبنا بتواند این بنا را تحمل بكند؛ یعنی احكام اخلاقی، احكام فقهی و احكام حقوقی همه اینها جزء فروع ‌اند که بالأخره یك اصولی را می ‌طلبند، این مطلب اول.

مطلب دوم این است كه ما موظفیم به انبیای الهی تأسی كنیم، راهی را كه آنها رفتند همان راه را برویم كه هم مبنای سالمی داشته باشیم، هم بنای استوار.

مطلب سوم این است كه ما اگر خواستیم ببینیم سیره انبیا، سنت انبیا و مكتب انبیا (علیهم الصلاة و علیهم السلام) چیست، بهترین سند قرآن كریم است كه مشخص كرده كه اینها از خدا چه خواستند و چطور زندگی را شروع كردند. قرآن كریم وقتی روش انبیا را بازگو می ‌كند، از وجود مبارك ابراهیم خلیل مثلاً شروع می ‌كنید می ‌بینید او اول از ذات اقدس الهی مبانی متقن دینی و توحیدی را طلب كرده است تا یك جهان بینی موحّدانه را تحصیل كرده باشد، بعد مسائل اخلاقی حقوقی و فقهی را، عرض كرد ﴿رَبِّ هَبْ لی حُكْماً وَ أَلْحِقْنی بِالصّالِحینَ﴾؛[1] آن حكم را و آن جهان بینی توحیدی را به من عطا بكن كه اگر آن عطا شد در حقیقت همان معرفت الهی و همان اصول دین، می‌تواند زیر بنای بسیاری از مسائل باشد. به وجود مبارك موسای كلیم (سلام الله علیه) که رسید فرمود: ﴿فَاسْتَمِعْ لِمَا یوحَی ٭ إِنَّنِی أَنَا اللَّهُ لاَ إِلهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِی وَأَقِمِ الصَّلاَةَ لِذِكْرِی(۱٤)﴾؛[2] فرمود ببین چه چیزی به تو وحی می‌ شود، اولین مطلبی كه به تو وحی می‌شود جریان توحید است بعد مسئله عبادت و در بین عبادت نماز را اقامه بكن، برای اینكه به نام من و به یاد من باشی؛ یعنی آن معارف اعتقادی به وسیله عبادت سامان می ‌پذیرد، چه اینكه رو بنایی است بر اساس همان زیر بنا. وقتی نوبت به عیسای مسیح (سلام الله علیه) هم می ‌رسد، می‌بینید آن وجود مباركش اولین سخنی كه می‌ گوید این است ﴿إِنّی عَبْدُ اللّهِ﴾ بعد ﴿آتَانِی الْكِتَابَ وَجَعَلَنی نَبِیاً﴾،[3] اول مسئله اولوهیت خدا و پذیرش توحید الهی است بعد مسئله نبوت و كتاب و مانند آن است. [وقتی] نوبت به وجود مبارك پیامبر خاتم (علیه و علی آله آلاف التحیة و الثناء) می ‌رسد، فرمود: ﴿فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اللّهُ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَ لِلْمُؤْمِنینَ﴾؛[4] اول بدان كه در جهان بیش از یك خدا نیست، خدایی هست و شریك هم ندارد، این را بدان! این علم بالأخره با براهین حاصل می‌شود، برای آنها با شهود حاصل می ‌شود، اما برای ما با دلیل حاصل می‌ شود ﴿فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اللّهُ﴾ این اصل اول، بعد ﴿وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَلِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ﴾؛ هم برای خودت استغفار بكن و هم برای دیگران كه این می‌ شود فرع و آن می‌شود اصل.

[1]. سوره شعراء, آیه83.
[2]. سوره طه, آیات13 و 14.
[3]. سوره مریم, آیه30.
[4]. سوره محمد, آیه19.

حضرت آیت الله جوادی آملی دامت بركاته

 دیدار مسئولان آموزش و پرورش و امور تربیتی با حضرت استاد
تاریخ: 1385/03/11