شیوه مهار بر خشم
يک شخص عصبی چطور میتواند بر خشم خود غلبه کند؟
✍️ پاسخ: حضرت علی (عليه السلام) میفرمايند: «إياك و الغضب فأوّله جنون و آخره ندم؛ از عصبانيت بپرهيز! چرا که ابتدای آن جنون و انتهای آن پشيمانی است.»
👈 توصيههايی که به شما ميشه شامل دو بخش کلّی است.
📌 بخش اوّل توصيههايی است که قبل از عصبانی شدن و برای اينکه اصلا عصبانی نشويد بايد رعايت کنيد
📌 و بخش دوّم کارهايی است که بعد از عصبانی شدن بايد انجام بدهيد. طبيعتا پيشگيری بهتر از درمان است. بنابراين بايد ابتدا کاری کنيد که تا آنجا که ممکن است اصلا عصبانی نشويد.
✍️ بخش اوّل: يادآوری فضيلت كظم غيظ، عفو و بردباری و نيز پاداش عظيمی كه خدای متعال برای دارندگان اين صفات تعيين كرده. از جمله اين كه پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمود: «من كفّ غضبهُ كفّ الله عنهُ عذابه. آن كه خشم خود را باز دارد، خداوند عذاب خود را از او باز خواهد داشت.
🔹 زمينههای خشم و غضب مثل تکبر، شوخی، عيبجويی، لج بازی و مجادله، حرص و طمع دنيايی را از خودتان دور کنيد. گاهی اوقات توقعات بيش از حد انسان و طبيعتا مقاومت ديگران در برابر آنها انسان را عصبانی میکند. گاهی اوقات غرور و تکبر بیجای انسان باعث میشود رفتار ديگران را حمل بر بیادبی و بیاحترامی نسبت به خودمان تلقی کنيم و عصبانی شويم.
🔸 از نشانههای تواضع تسليم در برابر حق است. جايی که انسان بفهمد اشتباه کرده بپذيرد. يا اگر پيشنهادی داد و ديگران نپذيرفتند ناراحت نشود و آن را حمل بر قصد و غرض داشتن آنها نکند. سعی کنيد برای نظرات ديگران احترام قائل شويد و در تصميم گيریها به صورت جمعی عمل کنيد و به نتيجه برسيد.
🔹 خاطرات بد عصبانيتهای گذشته خود را مرور کنيد. حالت چهره خود، حرفهايی که زديد، حرفهايی که شنيديد.
🔸 در هر بحث و مشاجرهای حقيقت از دو حال خارج نيست. يا ما مقصر هستيم و يا طرف مقابل. اگر خودمان مقصر هستيم که پس عصبانيت نابجا است و اگر طرف مقابل هم مقصر بوده با عصبانيت مشکلی را حل نکردهايم بلکه خودمان را متهم کردهايم و حرف حق خود را باطل جلوه دادهايم. چون اگر حق با انسان باشد نيازی به عصبانی شدن نيست. به آرامی و حتی گاهی با سکوت نيز میتوان آن را اثبات کرد. خشم تاثيرگزاری کلام را به حداقل میرساند و برایچ نپذيرفتن حرفمان به ديگران بهانه میدهد.
✍️ و امّا بخش دوّم (مهارتهای کنترل خشم):
▫️سکوت؛ امام علی (ع) میفرمايند: خشم را با سکوت درمان کنيد.
▫️ذکر صلوات و پناه بردن به خداوند با ذکر اعوذ بالله من الشيطان الرجيم
▫️آب نوشيدن و وضو گرفتن
▫️تغيير حالت از ايستاده به نشسته و از نشسته به خوابيده و نهايتا ترک کردن صحنه
▫️به ياد آوردن خشم الهی. امام صادق عليه السلام: خداوند فرموده است ای فرزند آدم مرا در هنگام خشم خويش بياد آور تا من نيز در هنگام خشم خود تو را به ياد آورم.
🌐 مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی
دو آیه تأدیبکننده
امام صادق (علیه السلام) فرمود: خداوند در قرآن بندگان خویش را با دو آیه اختصاص داد و تأدیب فرمود:
🔹 یکی اینکه تا به چیزی علم پیدا نکردهاند تصدیق نکنند (شتابزدگی در تصدیق)
🔸 و دیگر اینکه تا به چیزی علم پیدا نکردهاند، تا به مرحله علم و یقین نرسیدهاند، رد و نفی نکنند (شتابزدگی در انکار).
▫️ خداوند در یک آیه فرمود: «ألَمْ یؤخَذْ عَلَیهِمْ مِیثاقُ الْکتابِ أنْ لا یقُولُوا عَلَی اللهِ إلَّا الْحَقَ» آیا از آنها در کتاب پیمان گرفته نشده که جز آنچه حق است به خداوند نسبت ندهند؟ (اعراف/۱۶۹)
▫️ در آیه دیگر فرمود: «بَلْ کذَّبُوا بِما لَمْ یحِیطُوا بِعِلْمِهِ» انکار کردند و تکذیب کردند چیزی را که به علم آن احاطه نداشتند. (یونس/۳۹)
📚 انسان و ایمان [شهید مطهری] ؛ ص۶۷
اوج قدرت
روزی یک کوهنورد معمولی تصمیم گرفت قله قُله اورست را فتح کند . او هر بار ناکام بر می گشت تا جایی که سال چهارم فرا رسید و او از چهارمین صعود به اورست نیز باز ماند …
مسوولان کوهنوردی به سراغش رفتند و گفتند : هی جوان ، می بینی که نمی توانی به قله برسی ، بهتر نیست از این فکر خارج شوی ؟!
کوهنورد جوان با قاطعیت پاسخ داد : نه !
دلیلش را پرسیدند و او نیز گفت : دلیل خیلی واضح است ، اورست به اوج قدرت خود رسیده اما من همچنان در حال رشد هستم … پس یقینا یک روز از او پیشی می گیرم!
ما انسان ها در حرکت هستیم و هر چقدر هم یک قله بلند و سخت باشد با استمرار ، بلآخره روزی از آن قله نیز عبور می کنیم …
آیا تنها گناه است که باعث کسالت قلب میشود
آیا تنها گناه است که باعث کسالت قلب میشود و یا اینکه بینشاطی میتواند دلایل دیگری نیز داشته باشد؟
✍️ پاسخ: آموزههای اسلامی کسالت و تنبلی انسانها را مورد نکوهش قرار داده و خواستار نشاط روحی و جسمی مسلمانان است. به طوری که حتی عبادات و مستحباتی را دارای ارزش بیشتری میداند که با روحیه و نشاط بیشتری انجام شود.
🔹 در همین راستا اگر فردی بخواهد عملی مستحبی را انجام دهد، بهتر است که این عمل را به خودش تحمیل نکند، بلکه باید تلاش کند تا با نشاط و روحیهی کامل به سوی آن بشتابد؛ زیرا در آن هنگام از درک بهتری نیز برخوردار خواهد بود.
🔸 رسول خدا (ص): «دل گاهی مشتاق به انجام عبادات بوده و گاهی نشاط کافی را برای انجام آن ندارد، هرگاه مشتاق بود، (علاوه بر واجبات) مستحبات را انجام دهید و هرگاه نشاط نداشت، فقط واجبات را انجام دهید».[1]
🔹 امام علی (ع): همانگونه که بدنها خسته میشوند، قلب انسان نیز گاهی افسرده و ملول میشود، پس به دنبال حکمتهای برگزیده برای آن باشید. دلها گاه بانشاط و گاه کمانگیزه است. هر گاه بانشاط بود، به انجام کارهای مستحب روی آورید و هر گاه کمانگیزه بود، به انجام کارهای واجب بسنده کنید.[2]
🔸 امام رضا (ع): «برای دلها روی آوردن و روی برگرداندن و نشاط و گاهی ملول و ناتوانی است. وقتی روی آورد بینا و بصیر میشود؛ اما وقتی برگردد وامانده و افسرده میشود. پس هنگام اقبال و نشاط از آن استفاده نمائید، و آنها را هنگام برگشت و ضعف و سستی رها کنید».[3]
🔹 اگرچه برخی از این روایات از نظر سند دچار ضعفاند؛[4] اما با توجه به روایات فراوان دیگری که در این زمینه وجود دارد، و به دلیل آنکه محتوای آنها از نظر عقلی مورد تأیید است، میتوان آنها را پذیرفت، به ویژه در مواردی که وادار کردن خود بر مستحبات باعث کمانگیزهشدن و سستی در واجبات شود.
🔸 در پایان باید گفت؛ اگرچه گناهان عامل بسیار مهمی در افسردگی و بینشاطی انسان نسبت به انجام عبادات و اعمال خیر هستند؛ اما اینگونه نیست که گناه تنها عامل آن باشد، بلکه کسالت و سستی انسان میتواند از امور دیگری مانند مشکلات، ناراحتیها و اشتغالات فکری نیز سرچشمه گیرد.[5]
🔹 فردی که ساعتها به کار و تلاش سخت مشغول بوده، شاید نشاط چندانی برای عبادات مستحب نداشته باشد. همینطور فردی که به شدت نگران موضوعی است و …؛ و از همینرو است که خدای متعال هنگام سفر حتی برای عبادات واجب نیز تخفیفهایی داده است.
🔸 البته، موضوع نشاط و افسردگی در افراد مختلف متفاوت است؛ زیرا برخی از اولیای الهی حتی در این دشواریها نیز نشاط عبادتشان را از دست نمیدهند. و به عبارتی هرچه انسان به خدا نزدیکتر باشد، زمان بانشاطی او بیشتر خواهد بود.
📚منابع:
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 3، ص 454، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج 2، ص 414، قم، انتشارات رضی، چاپ اول، 1375ش.
[3]. حلوانی، حسین بن محمد، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ص 129، قم، مدرسة الإمام المهدی (عج)، چاپ اول، 1408ق.
[4]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول(ص)، محقق، مصحح، رسولی، سید هاشم، ج 15، ص 421، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق.
[5]. همان.
بلاغ
تغییر مقیاس تهاجم از «رؤیای امریکایی» به «رؤیای حکمرانی مجازی»
? آیت الله محمد مهدی میرباقری، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی: مقیاس کار فرهنگی ما باید تابعی از میدان درگیری فرهنگیمان باشد. بنابراین باید این میدان را بشناسیم و در افقی کار کنیم که دشمن، کار میکند.
? آنان به خاطر ضربهای که در عین ناباوری از انقلاب اسلامی خوردند، به سمت «حکمرانی مجازی» حرکت کردند. آنان در مقابل «قدرت نرمی» که اسلام در عالم ایجاد کرده است و در حال فتح سنگرهای مارکسیسم و لیبرال دموکراسی و… است.
?مقیاس درگیری با ما را تغییر داده و به سمت حکمرانی فضای مجازی رفتهاند و میخواهند جهان مجازی بسازند. آنان رؤیاهایی برای سال ۲۰۵۰ دارند و به دنبال آن هستند که حجم زندگی در فضای محسوس را بسیار تنگ و محدود کنند و زندگی را به سمت «جهان مجازی» ببرند.
?بخش عمدهای از این رؤیاها هنوز در قالب آثار هنری است و بخشی از آنها هم کامل تئوریزه شده و زبان علمی یافته است.
اطعام عزاداران
پ آیت الله بهاءالدینی (رحمةالله علیه) میفرمودند که اطعام و غذای در مجالس روضه و محافل معنوی، خود اطعام #موضوعیت دارد، نه طریقیت!
❗️ لذا ایشان به #اطعام داشتن مجالسشان تاکید میکردند، و در مجلس ختم صلواتشان حتما اطعام داشتند.
? استاد عابدینی حفظهالله