رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم در روایتی می فرماید: شابّ‌ سخيّ‌ حسن‌ الخلق أحبّ إلى اللَّه من شيخ بخيل عابد سيّئ الخلق.

جوانی که سخاوتمند و دارای اخلاق خوب باشد از پیری که سالیان سال خدا را عبادت می کند ولی بخیل و بداخلاق است نزد خدا محبوب تر می باشد.

از این روایت استفاده می شود که صفات اخلاقی در عبادات اثر می گذارد. نباید گفت که عبادت جدا و این صفات جداست. مثلا نماز شب و حج جداگانه محاسبه می شود و بخل و اخلاق بد هم جدا. اخلاق بد عبادات را کم ارزش می کند و اخلاق خود عبادات کم را ارزشمند می سازد.

آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

یک سرگرمی بسیار جالب و درس آموز برای دانش آموزان و فرزندان

رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم در نهج الفصاحة می فرماید: «إذا دخل‌ الضّيف‌ على القوم دخل برزقه و إذا خرج خرج بمغفرة ذنوبهم».[1]

این حدیث، حدیث معروفی است و آن اینکه هنگامی که مهمان وارد بر جمعیتی می شود روزی خود را همراه خود می آورد (بنابر این نباید برای روزیِ مهمان غصه خورد) و وقتی خارج می شود گناهان آنها را با آمرزش همراه خود می برد.

فرهنگ اجتماعی اسلام به راستی عجیب است و با فرهنگ غرب مغایرت بسیار دارد. روایات متعددی در مورد مهمان وارد شده است و حتی در آنها به نکات ریز هم اشاره شده از جمله اینکه وقتی مهمان وارد می شود به او کمک کنید اثاث خود را وارد منزل نماید و وقتی خارج می شود او را کمک نکنید و بگذارید اثاثش را خودش ببرد. این برای آن است که نشان دهد شما مشتاق ماندن او هستید و نمی خواهید از منزل شما بیرون برود.

همچنین در روایات مربوط به پدر و مادر و فرزندان که همه مربوط به مسائل اجتماعی است توصیه های بسیاری وجود دارد. این در حالی است که در فرهنگ غرب چنین نیست. در اسلام، جامعه به صورت واحد است ولی در غرب، جامعه به شکل پراکنده است و هر کس جامعۀ مستقلی برای خودش دارد و با هم اتحاد ندارند. در آنجا کمک به فقیر، امر به معروف و نهی از منکر و مانند آن وجود ندارد.

واقعا عجیب است که در جامعۀ جاهلی قبل از اسلام در میان عرب، پیامبری آمد که تا این حد آنها را با موازین اخلاقی آشنا کرده است.

بیانات آیت الله مکارم شیرازی دامت برکاته

1399/09/10

[1] نهج الفصاحة، ابوالقاسم پاینده، ج1، ص193، حدیث 204.

خداوند در آیه‌ای از قرآن خصلتی از ابراهیم نبی علیه‌السلام را مطرح می‌کند که شاه‌کلیدی برای رشد انسان‌ها نیز محسوب می‌شود.داستان‌هایی که خداوند در قرآن از انبیاء و رسولان نقل می‌کند، منبعی بسیار عالی برای اصلاح و ارتقای سبک زندگی فردی و اجتماعی است؛ در این داستان‌ها، خداوند خصلت‌ها و ویژگی‌هایی از پیامبران خویش را نمایان می‌کند که در اصل، قلق رشد انسان‌ برای رسیدن به رستگاری و فرجام نیک محسوب می‌شوند؛ از جمله پیامبرانی که خداوند بارها از زندگی و روش سلوک او و نیز لزوم الگوگیری انسان‌ها از او سخن گفته، ابراهیم نبی علیه‌السلام به عنوان یکی از رسولان اولوا العزم است؛ پیامبر بزرگواری که زندگی خود را در بین بت‌پرستان سرزمین بابل و در زمان حکومت نمرود بن کنعان آغاز کرد و به مرحله‌ای از رشد رسید که الگوی موحدان عالم شناخته شد.

خداوند در آیات 120 و 121 سوره‌ی نحل درباره ایشان می‌فرماید «إِنَّ إِبْراهیمَ کانَ أُمَّةً قانِتاً لِلَّهِ حَنیفاً وَ لَمْ یَکُ مِنَ الْمُشْرِکینَ» به راستى ابراهیم، یک امت بود که نسبت به خداوند سر تسلیم داشت در حالی که حنیفانه رفتار می‌کرد و از مشرکان نبود. «شاکِراً لِأَنْعُمِهِ اجْتَباهُ وَ هَداهُ إِلى‏ صِراطٍ مُسْتَقیمٍ» [و] نعمت‌هاى او را شکرگزار بود. [خدا] او را برگزید و به صراط مستقیم هدایتش کرد. طبق این آیات، حضرت ابراهیم علیه‌السلام زندگی حنیفانه یعنی زیستی کاملاً مبتنی بر فطرت الهی داشت. در این بین، خداوند خصلتی را از این رسول بزرگوار مطرح می‌کند که شاه‌کلیدی برای رشد انسان‌ها نیز محسوب می‌شود؛ این شاه‌کلید، «شکر نعمت» است. در این باره می‌فرماید او ««شاکِراً لِأَنْعُمِهِ» بود و به این دلیل «اجْتَباهُ وَ هَداهُ إِلى‏ صِراطٍ مُسْتَقیمٍ»؛ خداوند او را گزینش کرد و به‌سوی صراط مستقیم هدایت کرد؛ سپس «وَ آتَیْناهُ فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ إِنَّهُ فِی الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحینَ»؛ یعنی به او در دنیا حسنه اتا کردیم و او در آخرت (نشئه بعد) از صالحان قرار گرفت.

ویژگی بارز ابراهیم نبی (ع) در اصلاح سبک زندگی
خداوند این چهار ثمره بزرگ برای ابراهیم نبی علیه‌السلام یعنی مجتبی شدن، هدایت به صراط مستقیم،‌ اتای حسنه در دنیا و بعد صالحیت را مرهون ویژگی‌ِ شکر نعمت ایشان معرفی می‌کند که این مسئله حکایت از ارزش بالای «شکر نعمت» دارد؛ ضمن آنکه شکر نعمت برای هر فردی ثمره‌ی خاص خود را دارد؛ برای پیامبری همچون ابراهیم نبی که عمر خویش را در مسیر عبودیت خداوند قرار داد، ثمره شکر نعمت، رشد در درجات فضل تا رسیدن به مقام صالحیت است و برای عموم انسان‌ها به تناسب رشد و سعی‌شان در حریم خداوند،‌ ثمره‌ای دیگر را در پی دارد؛ در هر صورت شکر نعمت در هر مقام و رتبه‌ای باشد،‌ یک ثمره کلی دارد که همان ازدیاد نعمت است، همچنان که در آیه‌7 سوره ابراهیم می‌فرماید «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزیدَنَّكُم‏»؛ یعنی اگر شکر کنید، خداوند قطعاً بر (نعمت) شما می‌افزاید؛ شعر «شکر نعمت،‌ نعمتت افزون کند» از این آیه اقتباس شده است

نسیم