درس اخلاق آیت الله جوادی آملی دامت برکاته

در کلمه ۱۳۱ وجود مبارک حضرت امیر(سلام الله علیه) آمده است که در آن کلمه وجود مبارک حضرت فرمودند که یک عده ای دنیا را مذمت می کنند و من درباره دنیا و احکام و حِکَم دنیا باید با شما سخن بگویم. «وَ قَالَ ع وَ قَدْ سَمِعَ رَجُلًا یَذُمُّ الدُّنْیَا أَیُّهَا الذَّامُّ لِلدُّنْیَا الْمُغْتَرُّ بِغُرُورِهَا [الْمُنْخَدِعُ‏] الْمَخْدُوعُ بِأَبَاطِیلِهَا»؛ آیا دنیا را مذمت می کنی در حالی که تو به دنیا مغرور شدی و از مواعظ دنیا بهره ای نبردی.

رسم عده ای است که روزگار و دنیا را بد می گویند، در کلمات عده ای از بزرگان هم هست اما اینها متوجه اند که چه می گویند. نمی گویند دنیا بد کرده است، می گویند دنیا داری است که حوادث تلخی واقع می شود. اصل جریان این است که دنیا ظرف است مثل آخرت. آخرت ظرف است مثل دنیا. در آخرت بهشت است و جهنم است و سعادت، تلخکامی و خوش کامی. هم در آخرت انسان محصول کار خود را می بیند، چه زیبا چه زشت و هم در دنیا محصول کار خود را می بیند. ظرف از آن جهت که ظرف است هیچ تقصیری ندارد.

یک سلسله حوادثی مربوط به نظام هستی است که اگر فلان ستاره با فلان ستاره در فلان مقطع نزدیک بشوند این می شود سعد، یا می شود نحس. آن یک حساب عالمانه دارد، این یک امر علمی است، برای اینکه به زمان برنمی گردد، برای آن آثار هم دستور دادند که حتی در فلان روزی که قمر در عقرب است، گفتند صدقه بدهید یا دعا هست و امثال ذلک، این مشکل را حل می کند، اما اینکه برخی می گویند امروز روز نحسی بود چنانکه یکی از اصحاب خدمت وجود مبارک امام دهم رسید و فرمود امروز خیلی روز سختی بود، روز نحسی بود، فلان جا لباسم پاره شد، فلان جا پایم آسیب دید! فرمود چرا به روز می گویی روز بدی است؟ این روز زمان است، در این زمان خیلی ها کار خوب کردند، خیلی ها هم کار بد کردند. خیلی ها هم کامیاب شدند، خیلی ها هم متضرر شدند. ظرف چه کاری به مظروف دارد؟ حرف محققانه آن است که زمان و مکان ظرف هستند، یک؛ ظرف فقط منتظر است که شما در چه مظروفی کار می کنید؟ آن نحس و سعد حساب عالمانه و محققانه خاص خودش را دارد که آن هم در روایات آمده است.

روزگار ظرف اعمال
پس روزگار از آن جهت که ظرف است مشکلی ندارد و از آن جهت هم که ظرف است خیلی نباید از آن با جلال و شکوه یاد کرد. لذا نمی توان گفت آخرت جای بدی است، نخیر، آخرت جای بدی نیست. محصول کار خود آدم است. در آخرت بهشتی است که محصول کار آدم است. جهنمی است که محصول کار آدم است. در دنیا هم سعادتی است که محصول کار آدم است و شقاوتی است که محصول کار آدم است. بنابراین دنیا را مذمت کردن برهان علمی ندارد.

دنیا مرکز درآمد و کسب توشه آخرت
هر کس از این دنیا می تواند ره‌توشه برای آخرت بگیرد اینجا مرکز درآمد و اقتصاد است، چون هر کس به جایی رسیده است از درست رفتاری و درست گفتاری و درست کرداری خود در دنیا به آنجا رسیده است. «وَ دَارُ غِنًى لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْهَا» امیرالمونین فرمود: این زاد و توشه را از همین جا باید گرفت. هر کسی کار خیر کرد به شهادت رسید یا جانباز شد به نظام خدمت کرد به انقلاب خدمت کرد به جنگ خدمت کرد نتیجه خودش را می بیند. به مراکز علمی خدمت کرد، فرهنگی خدمت کرد، خدماتی ارائه کرد، به خودش خدمت می کند. خدمت، علم، معارف در دنیا ظرف است برای همان ها و ظرف خوبی هم هست برای آنها.

دنیا از آن جهت که مخلوق ذات اقدس الهی است، مورد احترام است. آخرت از آن جهت که مخلوق است، مورد احترام است. انسان باید تمام تلاش و کوشش را بکند، یک؛ بیراهه نرود، دو: راه کسی را نبندد.

عترتنا