جلسه هفتگی درس اخلاق حضرت آیت‌الله العظمی جوادی آملی، صبح امروز (چهارشنبه) در مسجد اعظم قم با حضور اقشار مختلف مردم برگزار شد.

👈 آیت‌الله العظمی جوادی آملی در ادامه شرح کلمات قصار نهج‌البلاغه، با اشاره به کلمه نورانی ۱۸۱ امیرالمؤمنین علیه‌السلام بیان داشتند: حضرت در این حکمت می فرماید:
«ثَمَرَةُ التَّفْرِيطِ النَّدَامَةُ، وَثَمَرَةُ الْحَزْمِ السَّلَامَةُ»،
ثمره تفريط و کوتاهی ندامت است و ثمره حزم و دور اندیشی، سلامت!

🔻انسان نباید کاری را بدون اندیشه، تدبیر و دور اندیشی انجام دهد، چرا که رفتار فردی او با جامعه مرتبط است و هر تصمیم شخصی در نظام اجتماعی تأثیرگذار خواهد بود.
#عقل_نظری مسئول اندیشه‌ورزی و تشخیص حق از باطل است، در حالی که #عقل_عملی عهده‌دار تصمیم‌گیری و اراده است؛ و این دو دستگاه از هم جدا هستند و تنها روح قوی و نفس انسانی و ایمان الهی است که این قوا را هماهنگ می کند تا مسیر زندگی انسان درست پیش برود.

🔸#جهاد_درونی آن است که انسان، قوا و نیروهای درونی خود را بشناسد، وظیفه‌ هر یک را بفهمد و آن‌ها را هماهنگ سازد تا تصمیمی درست و عمل صالح از او صادر گردد.

کارهایی که در حوزه و دانشگاه انجام می‌شود، در حوزه عقل نظری است و هدف آن جهل‌زدایی در برابر علم است؛ اما کار مربیان اخلاق و مصلحان اجتماعی، در قلمرو عقل عملی قرار دارد و به #جهالت_زدایی می‌پردازند.
جهالت، در تصمیم‌گیری‌ها و رفتارهای عملی انسان بروز می‌کند، مانند اداره جامعه و شئون زندگی؛ در حالی‌که جهل، مربوط به ندانستن علمی است.

📌 ایشان با اشاره به روایت نورانی «رُبَّ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ، وَ عِلْمُهُ مَعَهُ لَا يَنْفَعُهُ»، افزودند: بسیاری از افراد از نظر علمی باسوادند، اما در عمل گرفتار جهالت‌اند و در تصمیم‌سازی‌های خود عاقلانه رفتار نمی‌کنند.
از این‌رو انسان باید چنان زندگی کند که کارگاه تصمیم‌سازی درونی‌اش بر اساس #عقل_و_تقوا عمل کند و تصمیم‌گیرنده فقط از آن تبعیت نماید؛ علم به تنهایی کافی نیست؛ بسیاری از دانایان در اثر نداشتن عقل عملی و تصمیم‌گیری صحیح، گرفتار جهالت در رفتار می‌شوند.

ایشان با اشاره به حکمت ۴۸ نهج‌البلاغه بیان داشتند، پیروزی در امور فردی و اجتماعی، زمانی محقق می‌شود که تصمیم‌ها بر پایه‌ی اندیشه‌سازی حساب‌شده، جمع‌آوری و تحلیل آراء باشد و اندیشه صحیح نیز به رازداری و حفظ اسرار است.

✔️ ایشان در پایان یادآور شدند: کسی که اهل تفريط باشد و بدون تدبير اقدام کند جز پشيمانی بهره‌ای نخواهد برد، و آن‌که اهل حزم، دوراندیشی و انديشه باشد، از سلامت و پيروزی برخوردار خواهد شد.

 آیت الله جوادی آملی دامت برکاته:

📌 خدا بعضی از چیزها را به ما داد و به حسب ظاهر تملیک کرد ✨
و بعضی از چیزها را به ما نداد، بلکه نسبت به آنها ما را امین قرار داد،
ما مالک آنها نیستیم.

✔️ ما مالک خونمان هستیم
✔️ مالک مالمان هستیم
✔️ مالک وقتمان هستیم

اگر کسی به زور و اجبار اینها را از ما گرفت،
🔹 اگر عِوضی داد ➝ داد
🔹 اگر نداد و ما راضی شدیم ➝ مسئله حل است.

اینها را خدا به ما ظاهراً تملیک کرد؛
اما ❌ «آبرو» را به ما نداد که تملیک کرده باشد و آبرو، مِلک ما شده باشد.

🌟 آبرو برای اوست
و ما را «امین‌الله» قرار داد؛
فرمود: آبروی مؤمن برای من است و من مؤمن را امین خود قرار دادم.

👈 بنابراين
ما در يک بخش از امور، ➝ به اذن الله مالک هستيم و
در يک بخش از امور، ➝ «امين الله» هستيم.

📖 یک روایت نورانی مرحوم کلینی از کافی نقل کرد که
«إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ فَوَّضَ إِلَى الْمُؤْمِنِ أُمُورَهُ كُلَّهَا وَ لَمْ يُفَوِّضْ إِلَيْهِ أَنْ يُذِلَّ نَفْسَه‏»

✅ فرمود خدا مؤمن را آزاد آفرید؛
ولی نسبت به آبرو، او را آزاد خلق نکرد
🔒 و آبروی او را در اختيار او قرار نداد که هر جا خواست آن را بريزد!

🌹 ما امین خدا هستیم در حفظ حیثیت.
ذات اقدس الهی ما را مأمور کرد و موظّف کرد که اينها را حفظ بکنيم تا
✨ آبرومند دنیا و آخرت باشیم.

🔹 امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند:
علم و دانش، میراث بزرگواری است،
و رعایت آداب، زیبایی‌های ارزنده است،
و اندیشه، آینه صاف و بدون تاری است،
و عذرخواهی، هشدار دهنده و پند دهنده است،

🔸 و برای با ادب بودن تو، همین کافی است که چیزی را که برای دیگران نمی‌پسندی، انجام ندهی و رها کنی .

📚 پی‌نوشت:
مفید، محمد، الامالی، ص336، کنگره شیخ مفید.

📎 
📎 #ادب
📎 #امیرالمومنین
📎 #اعتقادات

🔹 یکی از شیعیان به امام صادق علیه‌السلام عرضه داشت:
خدا به شما توفيق دهد! آيا چنين است كه هر کسی که ملاقات با خدا را دوست بدارد، خدا نیز ملاقات با او را دوست می‌ دارد، و هر كسی كه ديدار با خدا را دوست نداشته باشد، خدا نیز ميلی به ديدار با او ندارد؟

🔸 امام صادق علیه‌السلام فرمودند:
آرى، چنین است .

🔹 آن شخص دوباره پرسید:
اگر چنین است، پس به خدا قسم که ما مرگ را دوست نداريم و این یعنی خدا نیز نمی‌خواهد با ما ملاقات کند؟

🔸 امام صادق علیه‌السلام فرمود:
آن چنان نيست كه تو گمان برده‌ اى. قطعا انسان هنگام رو در رو شدن با مرگ، یکی از این دو حالت را دارد:

1️⃣ اگر با صحنه ‌اى روبه‌رو شود که دوست دارد و برايش محبوب ‌تر از آن وجود ندارد و به گونه ‌اى است كه خودش از آن استقبال می‌کند، پس خداوند نیز ملاقات با او را دوست می‌ دارد، و آن مؤمن در اين هنگام ملاقات با خداوند را دوست خواهد داشت،

2️⃣ و اگر در هنگام مرگ صحنه‌ اى را ببيند كه او را ناراحت می‌کند و از آن دلگیر می‌شود، در لحظه هیچ‌ دشمنی برای او بدتر و بزرگ‌تر از مرگ نیست، و خداوند نیز ديدار با او را دوست نمی‌ دارد .

📚 پی‌نوشت:
صدوق، محمد، معانی الاخبار، ص236، اسلامیة.

🔸 در قرآن کریم دو نوع تثبیت داریم؛
➖ گروهی در راه حَسَن
➖ گروهی در راه قبیح
آنها که کار خیر انجام می‌دهند، قرآن می‌فرماید:
📖 هم ثواب می‌برند (که آثار فقهی دارد: وجوب یا استحباب)
📖 و هم از بُعد اخلاقی، نفسشان #تثبیت می‌شود؛
﴿تَثْبِیتَاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾

✨ اخلاق فقط موعظه و سخنرانی نیست؛
✨ اخلاق، یک علم دقیق، عمیق و غنی‌تر از فقه است.
🔍 اخلاق یعنی:
• نفس را با تجرّد ثابت کند.
• قوای نفس را بشناسد و ثابت کند.
• تجرّد این قوا (برزخی یا عقلی) را تبیین کند.
• روابط فرهنگی این قوا را با هم تحلیل و تثبیت کند.
این‌ها نیاز به یک فنّ علمی دقیق دارد.

🔸 در قرآن آمده است:
﴿ینفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ﴾ ➝ بهشت‌ها و درجات دارند ✅ (حکم فقهی)
اما تعبیر: ﴿تَثْبِیتَاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ﴾ یعنی:
🌱 هر کار خیری که انسان انجام دهد، #موقعیت_خودش را تثبیت می‌کند؛
• دیگر در حوادث نمی‌لغزد
• دیگر مردّد نمی‌شود
• با چند تکریم یا توهین، از جا در نمی‌رود ❗️

#آیت_الله_العظمی_جوادی_آملی
#جام_معرفت

📚 درس اخلاق
تاریخ: 1396/10/07

💠 #رفتار_مسالمت_آمیز_با_جاهلان:

🔸بر پایه «واذا خاطَبَهُمُ الجاهلونَ قالوا سَلامًا» بندگان ویژه خدا در روابط اجتماعی شان افزون بر اینکه بددهن نیستند و به کسی توهین نمی کنند و او را نمی رنجانند، به شخص جاهل نه تنها بد جواب نمیدهند و سخن لغو و سخن زشت و تلخ به زبان نمی آورند، با دهن کجی جاهلان، رفتاری خردمندانه دارند و با گفتاری مسالمت آمیز و سلام تودیع و متارکه ای از کنارشان می‌گذرند.

🔸عباد الرحمن در جامعه و میان مردم زندگی میکنند و با عالمان، متدینان و خردمداران اهل گفت وگو و مصافحه هستند؛ افراد جاهل و سفیه را نیز میبینند؛ اما از آنها رنگ نمیگیرند و در رفتار با آنها مسافهه نمی کنند؛ یعنی سفیهانه پاسخ نمیدهند بلکه بر اساس «اذا مروا بِاللَّغْوِ مَروا کراما» بزرگوارانه از کنار رفتار و گفتار جاهلانه آنان، سلیمانه و سالمانه میگذرند و فوراً خداحافظی میکنند؛ سلام تودیع دارند؛نه سلام تحیت، و این همان کرامت و بزرگواری آنان است در واکنش به کسی که شایسته گفت وگو نیست، البته عملکرد عباد الرحمن با سفیهان در آغاز همچون رفتارشان با کسانی است که عاقلانه عمل میکنند؛ اما اگر این گونه واکنش اثر نکرد با سلام خداحافظی از کنارشان عبور می‌کنند…

🏷تسنيم ج۶۱ ص۱۸۸،۱۸۹

آيت الله العظمی جوادی آملی:

🔸بر اساس «وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنًا» بندگان ویژه خدا از “هَون” برخوردارند؛یعنی فروتنانه زندگی می‌کنند، پس این واژه به معنای سستی و فرومایگی نیست، بلکه به معنای #فروتنی است و انسان فروتن، در عین حال که متقن و محکم است، آرام به‌ سر می‌برد.

🔸مقصود از مَشی در “یمشون” صرف مشی ظاهری معهود نیست، بلکه خط مشی زندگی
را نیز فرا می‌گیرد؛ یعنی عبدالرحمن، نه بيراهه می‌روند و نه راه کسی را می‌بندند و با “هَون” زندگی می‌کنند؛ نه با “هُون” یعنی مشی ایشان بر تواضع و سکینت و وقار و سبکبالی است.
تواضع و فروتنی، در قبال گردنکشی است که در آیات دیگری خطاب به انسان یاد شده است؛ مانند «إِنَّكَ لَنْ تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَلَنْ تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولًا»يعنی گردنکشی ات وجهی ندارد، زیرا اگر به وزن جسمانی ات می‌نگری و براساس امور مادی و فیزیکی فکر می‌کنی، زمینی که روی آن راه می‌روی از تو سنگین تر و محکم تر است و چنانچه به بلندای قامتت نگاه می‌کنی، کوه ها از تو بلندترند.

🏷تسنيم ج۶۱ ص۱۸۵،۱۸۶

▫️ دعاها واقعاً نورانی هستند؛ گاهی انسان دعا را فقط برای ثواب می‌خواند، اما #اساس_دعا_فهم_است که از فقه و اصول سنگین‌تر است.
اصرار دعاها این است که آدم را آبرومند پرورش دهد تا در صحنه مبارزه با ابلیس پیروز شود.

👈 امام عسکری (علیه‌السلام) فرمود: «مَا أَقْبَحَ بِالْمُؤْمِنِ أَنْ تَكُونَ لَهُ رَغْبَةٌ تُذِلُّهُ»
یعنی یك چیزی كه پایانش بی ‎آبرویی است، هوسِ آن كار را نداشته باشید؛
سخن از جهنم و اینها بعد است❗️

▪️ در دعای ندبه، سفارش‌ها فقط برای ثواب نیست؛ علم واقعی است. اقتدا به ائمه (علیهم السلام) یعنی پیروی از دعای نورانی:
📖 «بَعْدَ أَنْ شَرَطْتَ عَلَیهِمُ الزُّهْدَ فِی دَرَجاتِ هذِهِ الدُّنْیا»
✅ شرط اول مقام، زهد و بی‌رغبت بودن است.

▪️ امام زمان (ارواحنا فداه) در دعای «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ» می‌رساند:
✨ «عُلَمَائِنَا بِالزُّهْدِ وَ النَّصِیحَةِ»
علم واقعی با حفظ آبرو به دست می‌آید و تجربه، بحث های فلسفی یا کلامی به تنهایی کافی نیست.

📌 اینها فهمیده‌اند که میدان جنگ کجاست و اصرار دعاها این است که در پی چیزی که آبروریزی دارد نرویم؛
اگر هوس بی ‎جاست «مسلوب الحیثیة» بودن به ‎جا را به همراه دارد.

🔻 مسئله، فقط رعایت حقوق و جهاد نیست؛ بلکه وظیفه محوری زهد و نصیحت است که در دعای ندبه و امثال آن آمده و انسان را در مسیر آبرومندی و موفقیت هدایت می‌کند.

آيت الله العظمی جوادی آملی:

«جوانان عزيز بدانند که اين مسئله فضای حقيقی، نه فضای مجازی! بارها به عرض شما رسيد! سيم حقيقت نيست تا بی‌سیم بشود مجاز! اين چهره شيشه تلويزيون حقيقت نيست تا بي‌شيشه بشود مجاز.هر جا انديشه و فکر و نظر و اينها منتقل مي‌شود فضا، فضای حقيقی است. اين فضای حقيقی را شما بايد #مديريت بکنيد، هر چيزی ديديد به درد شما نمی‌خورد نگاه نکنيد، اين جز آبروبری کاری ندارد.»

درس اخلاق ۹۶/۱۰/۲۸

📹آيت الله العظمی جوادی آملی:

«ما در اين عصر خيلی بايد مواظب زبانمان، قلممان، رفتارمان و گفتارمان باشيم، نسبت به يکديگر نسبت به حرف هایی که بايد بزنيم يا حرفهايی که ميشنويم خيلی بايد #دقيق و #رقيق باشيم.
در تمام گفته ها و نوشته های ريز و درشت خود مواظب باشيم که حرفی که لازم تندی دارد، حرفی که تنش ايجاد ميکند، حرفی که _خدای ناکرده_ اختلاف ايجاد ميکند، اصلاً نگوييم.حرفها را روشن با مشورت با گفتار يکديگر میشود حل کرد.»
١۴۰٢/٧/١۶