تحلیل نهم پیام قرآنی:((حسن معاشرت خانوادگی))

«حسن معاشرت خانوادگی» پیام بسیار مهم، کلیدی و سرنوشت ساز قرآنی است، چراکه خانواده سالم پایه ساختن جامعه سالم خواهد بود و نمی شود «جامعه سالم» بدون «خانواده سالم» داشت، ولی نکته مهم و کلیدی این است، خانواده سالم با «حسن معاشرت» بین اعضای خانواده امکان پذیر خواهد بود، برای اینکه تحلیل همه جانبه ای از این پیام قرآنی در ساختن «خانواده سالم» برای ساختن «جامعه سالم» داشته باشیم بیان چند نکته لازم است؛

یکم- «بقاء نسل و آرامش بین زوجین»

قرآن کریم فلسفه ازدواج را «بقاء نسل» و ایجاد «آرامش و الفت» بین دوجنس زن و مرد دانسته است، از همین رو از یک طرف در آیه «1» سوره نساء غرض و فلسفه از خلقت زوجیت را تکثیر نسل دانسته و می فرماید: «يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالًا كَثِيراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً:اى مردم! از پروردگارتان پروا كنيد، آن كس كه شما را از يك نفس آفريد و همسرش را نيز از (جنس) او آفريد و از آن دو، مردان و زنان بسيارى را (در روى زمين) پراكنده ساخت واز خدايى كه (با سوگند) به او از يكديگر درخواست مى‌كنيد، پروا كنيد. و (نسبت) به ارحام نيز تقوا پيشه كنيد (و قطع رحم نكنيد) كه خداوند همواره مراقب شماست» 
و در آیه 11 سوره شوری نیز می فرماید: «فاطِرُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً وَ مِنَ الْأَنْعامِ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‌ءٌ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِير: آفريننده آسمان‌ها و زمين، براى شما از خودتان همسرانى قرار داد و از چهار پايان نيز جفت‌هايى، به اين وسيله شما را كثير مى‌كند. او را هيچ مانندى نيست و او شنوا و بيناست»

در آیه اول با آوردن کلمه «وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالًا كَثِيراً وَ نِساءً:مردان و زنان بسيارى را (در روى زمين) پراكنده ساخت» ودرایه دوم«أَزْواجاً يَذْرَؤُكُمْ فِيهِ: به اين وسيله شما را كثير مى‌كند.»، نخستین فلسفه خلقت زوجیت ونیز فلسفه ازدواج را کثرت نسل و بقاء نسل معرفی کرده است.

و از طرف دیگر در آیه (21) سوره روم فلسفه ازدواج را آرامش روحی و روانی و ایجاد سکینه بین زوجین دانسته و می فرماید: «مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ:و از نشانه‌هاى او آن است كه از جنس خودتان همسرانى براى شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد و ميان شما و همسرانتان علاقه‌ى شديد و رحمت قرار داد؛ بى شك در اين (نعمت الهى،) براى گروهى كه مى‌انديشند نشانه‌هاى قطعى است.»

دوم- «راهکار های ساختن خانواده سالم»

پیام قرآن در «ساختن خانواده سالم» برای یک «جامعه سالم» در صورتی امکان پذیر می شود، فرمول و راهکار قرآنی (…وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ : و با آنان به نيكويى رفتار كنيد » که در آیه (19) سوره نساء آمده و در پیش روی زوجین قرار داده است به عنوان اصل و پایه جدی و بکار گرفته شود، چرا که «عاشرون بالمعروف» مصادیق متعدد دارد که هر کدام از این مصادیق اگر از طرف زوجین رعایت نشود کانون خانواده از هم گسیخته می شود.

1- درک متقابل

نخستین اصلی که باید ان را جدی بگیرند تا خانواده سالم داشته باشند درک متقابل نسبت به یکدیگر است، به این معنا باور و ایمان داشته باشند که در اصل آفرینش و خلقت از «نفس واحده» آفریده شدند و هیچک مزیتی بر دیگر ی ندارند بلکه هریک از مرد و زن از محاسن و نقایصی برخوردارند، و می توانند مکمل یکدیگر بوده نقص ها را تبدیل به نقطه مثبت نمایند، منشاء بسیاری از اختلاف ها، و بگو مگوها در خانواده از همین جا ناشی می شود که هریک از زوجین خود را از دیگری کامل تر می داند و حاضر نیست به ضعف و نقص خود اعتراف داشته باشد، گام اول در حسن معاشرت در همین است زن مرد را مکمل خود، و مرد زن را مکمل خود بداند.

2ـ چشم پوشی از عیوب

چشم پوشی زوجین از عیب یکدیگر مصداق دیگری از (حسن معاشرت) و « عاشرون بالمعروف» است که زن و مرد بایست آن را در ارتباط خانوادگی رعایت کنند، چراکه دو طرف با انسان روبرو هستند که در محاصره تسویلات شیطان و هواهای نفسانی قرار دارد، آرامش و سکینه زندگی اقتضاء می کند اگر عیبی از یگدیگر دیدند چشم پوشی کنند از همین رو قرآن کریم در آیه (187) سوره بقره در توصیف زن ومرد می فرماید: «هُنَّ لِبَاسٌ لَّکُمْ وَ أَنْتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ: (آنها لباس شما هستند و شما لباس آنها).
راز تشبيه همسر به لباس، بخاطر این نکات ظریف و لطیف است که:

اولا: باس بايد در طرح و رنگ و جنس مناسب انسان باشد. همسر نيز بايد هم‌ “كفو” انسان و متناسب با فكر و شخصيت انسان باشد

ثانیا: لباس مايه زينت و آرامش است، همسر و فرزند نيز مايه زينت و آرامش خانواده هستند.

ثالثا: لباس عيوب انسان را مي‌پوشاند، هر يك از زن و مرد نيز بايد عيوب و نارسايي‌هاي يكديگر را بپوشانند.

رابعا: لباس، انسان را از خطر سرما و گرما حفظ مي‌كند، وجود همسر نيز كانون خانواده را از آسيب‌ها حفظ و آن را گرم مي‌كند و زندگي را از سردي مي‌رهاند.

خامسا: لباس، حريم انسان است و دوري از لباس، مايه رسوايي. دوري از ازدواج و همسر نيز سبب انحراف و رسوايي انسان مي‌شود.

سادسا: در هواي سرد، لباس ضخيم و در هواي گرم لباس نازك استفاده مي‌شود، هر يك از زن و مرد نيز بايد اخلاق و رفتار خود را متناسب با نياز روحي طرف مقابل تنظيم كنند؛ اگر مرد عصباني است، زن با لطافت با او برخورد كند و اگر زن خسته است، مرد با او مدارا كند.

سابعا: انسان بايد لباس خود را از آلودگي حفظ كند، هر يك از زوجين نيز بايد ديگري را از آلوده شدن به گناه حفظ كنند. كتاب دقايقي با قرآن، قرائتی»

3- خانواده کانون مودت و رحمت

سومین اصلی که باید زوجین به آن نگاه جدی داشته باشند آنست محیط خانواده باشگاه زور آزمایی و کشتی گیری برای به خاک مالیدن پشت حریف نیست، هرچند مرد به دلیل توانی فیزیکی ریاست خانواده را به عهده دارد اما به این معنا نیست که مرد نگاهش به زن مالکانه و به چشم استخدام و استثمار باشدکه هر ظلمی را بر همسرش بنماید تا جایی که زن برای رهایی خودش از مهر بگذرد تا طلاق بگیرد، در مقابل هرچند مهریه حق شرعی و قانونی زن است، اما هرگز به این معنا نیست که اهرم فشاری در دست زن علیه مرد باشد که زن سوءاستفاده کرده و مرد را تهدید به اجراء گذاشتن مهریه نماید، بلکه در محدوده زندگی خانوادگی، نیاز به عاطفه و محبت، شدیدتر است و تنها عاطفه و محبت و عشق است که این کانون کوچک را گرم و جذاب می سازد و محیط بسیار مناسب و مساعدی برای آسایش و آرامش و شکوفایی استعدادها و پرورش و تزکیه کودکان به وجود می آورد، نکته لطیف قرآنی: «وَ جَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةِ» درهمین است که خانواده سالم با نشاط خانواده ای است که عشق، مهربانی در آن موج بزند «مودت و رحمت» برآن حاکم باشد، از همین رو رهبر معظم انقلاب در دیدار با زنان می فرمایند:

«مهمترین چیزی که بشر به آن احتیاج دارد، آرامش است. سعادت انسان در این است که از تلاطم و اضطراب روحی در امان و آرامش روحی داشته باشد. این را خانواده به انسان می‌دهد؛ هم به زن و هم به مرد. جمله‌ی بعدی بسیار جالب و زیباست. می‌فرماید: «و جعل بینکم مودّة و رحمة». رابطه‌ی درست زن و مرد این است: مودّت و رحمت، رابطه‌ی دوستی، رابطه‌ی مهربانی؛ هم یکدیگر را دوست بدارند و به هم عشق بورزند و هم با یکدیگر مهربان باشند. عشق ورزیدن همراه با خشونت مورد قبول نیست؛ مهربانی بدون محبّت هم مورد قبول نیست.( بیانات در دیدار جمعی از زنان - 1376/07/30)

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| تحلیل پیام های قرآنی درماه مبارک رمضان «قسمت نهم»
نگارنده: «مبلغ نخبه حجت الاسلام و المسلمین سید محمدتقی قادری»