نهم صفر در تقویم اسلامی سالروز شهادت عمار بن یاسر یکی از نخستین مسلمانانی بود که بعد از وفات پیامبر (صلی الله علیه وآله) از امیرالمومنین (علیه السلام) حمایت کرد.
 

عمار بن یاسر یکی از صحابی پیامبر (ص) است. او از نخستین مسلمانانی بود که بعد از وفات پیامبر (ص) از امیرالمومنین (ع) حمایت کرد و در جنگ صفین در رکاب ایشان جنگید و به دست لشکریان معاویه شهید شد.

یاسر، پدر عمّار، اهل یمن بود و مقیم مکه شده بود. او سال‌ها بعد با سمیّه ازدواج کرد و عمّار، ثمره این ازدواج بود.

پس از بعثت پیامبر خدا، یاسر و سمیّه از پیشگامان پذیرش اسلام بودند و در آن دوران سخت در مکه، شدیدترین شکنجه‌ها را به خاطر توحید و مسلمانى تحمل کردند و سرانجام زیر شکنجه هاى طاقت فرساى مشرکان قریش شهید شدند.

عمار سال‌ها بعد همراه اولین گروه از مسلمانان به سرپرستى جعفر بن ابى طالب به حبشه هجرت کرد و پس از هجرت رسول خدا (ص) به مدینه، به آن حضرت پیوست و همه توان خود را در خدمت به اسلام و قرآن و در رکاب پیامبر اسلام به کار گرفت.

حضرت محمد (ص) درباره او فرمود: سراپاى عمار را ایمان پر کرده و ایمان با گوشت و خونش آمیخته است. این سخن آن حضرت که عمار، یکى از چهار نفرى است که بهشت مشتاق اوست، از سخنان ستایش آمیز پیامبر درباره عمار است.

پس از رحلت پیامبر، عمار همچنان در راه دفاع از حق و ولایت و اهل بیت، استوار ماند و دچار انحرافات سیاسى یا دنیاطلبى هاى شیطانى و جاه طلبى نگشت. او چون بارها شاهد نادیده گرفته شدن توصیه هاى روشن رسول خدا درباره اهل بیت و امیرالمؤمنین (ع) بود، در راه دین و حمایت از على علیه السلام مصمّم‌تر شد و هرگز از او جدا نشد.

عمار همان گونه که در طول حیات پیامبر خدا، مؤمنى جان بر کف و مدافع اسلام بود، در دوران امامت على علیه السلام نیز شیعه‌اى مخلص و استوار بود و در رکاب وى با متجاوزان و پیمان شکنان جنگید.

عمار، معیار حق بود. رسول خدا (ص) در این باره فرموده بود: عمار با حق است و از آن جدا نمى شود. از این رو در بروز فتنه‌ها وقتى کار بر مردم مشتبه مى شد، نگاه مى کردند عمار در کدام طرف است و همان جبهه را جبهه حق مى دانستند. در نبرد صفّین نیز، وجود عمار در میان لشکریان امیرالمؤمنین (ع) دلیلى بود بر اینکه این سو حق و جبهه مقابل، باطل و ستمگر است.

عمار در دوران خلافت على (ع) سالخورده، اما جواندل، با نشاط و پر تلاش بود. در نبرد صفین، حماسه آفرینى هاى عمار در دفاع از جبهه حق و رسوا کردن نیروهاى باطل بسیار چشمگیر بود. او در میدان نبرد، خطبه هاى شورانگیز مى خواند و رزمندگان را به پیکار بى امان با متجاوزان و پیمان شکنان دعوت مى کرد. خطابه هاى روشنگر او، به سپاه حق بصیرت بیشترى مى داد. وقتى چشم او به پرچم عمروعاص افتاد، گفت: به خدا قسم، ما با این پرچم تاکنون سه بار جنگیده ایم و اینان در این جنگ هم هدایت شده نیستند و در همان کفر سابق به سر مى برند؛ او پس از نبردى دلاورانه سرانجام به شهادت رسید.

شهادت عمار یاسر، گرچه بر حضرت امیر و یارانش شدیداً اثر گذاشت و آنان را غمگین ساخت؛ ولى در تزلزل روحیه سپاه شام و رسوا نمودن معاویه هم بسیار مؤثر بود. رسول خدا (ص) بار‌ها درباره او فرموده بود: گروه ستمکار و اهل بغى او را مى کشند؛ و ثابت شد که این گروه، همان سپاه شام هستند که به فرمان معاویه به جنگ با على علیه السلام آمده اند.

«.. و اخرجه الترمذی و ابن ماجه و قال الترمزی حسنٌ و تواترت الاحادیث عن النبی ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ ان عماراً تقتلُه الفئة الباغیه و اجمعوا علی انه قتل…» (۱) ترمزی گفته است است که از پیامبر اکرم (ص) به صورت متواتر و قطع ینقل شده است که فرمود: «عماد را گروه یاغی می‌کشد، …»

در تمامی منابع اهل سنت به شهادت عمار در صفین به دست سپاه معاویه تصریح شده؛ ابن اثیر هم در اسدالغابه روایت پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ را درباره او چنین می‌آورد: «.. تقتله الفئة الباغیه» (۲)

ابن حجر معتقد است که این روایت از روایات بسیار معتبر و متواتر است که هیچ کس از علما این حدیث را مردود نشمرده است.

عمار یاسر، این شیرمرد شجاع، در ۹۴ سالگى به آستان پروردگارش عروج کرد و خطى از حماسه و ایمان و ولایت را براى همیشه، پیش روى رهروان حق باز کرد.

پی نوشت ها:

[۱] ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتب العربی، ج ۲، ص ۵۰۶.
[۲] ابن اثیر، اسدالغابه فی معرقة الصحابه، بیروت، دارالشعب، ج ۴، ص ۱۳۵.