برخي از کودکان و نوجوانان در حماسه عاشورا:

1. قاسم بن الحسن (علیه السلام): پدرش امام حسن مجتبى (علیه السلام) و مادرش «رمله‏» مي‏ باشد .
در شب عاشورا در پاسخ امام حسين (علیه السلام) كه فرمود: «مرگ در نظر تو چگونه است؟» گفت: «شيرين‏تر از عسل‏» .
او پس از اصرار زياد از امام حسين (علیه السلام) اجازه به ميدان رفتن گرفت و اين‏چنين رجز مي‏خواند:
ان تنكرونى فاناابن الحسن
سبط النبى المصطفى المؤتمن
هذا حسين كالاسير المرتهن
بين اناس لاسقوا صوب الحزن
او كارزار سختى نمود و با اينكه نوجوانى كم سن و سال بود، پس از كشتن چند نفر از دشمنان، در نهايت‏بر اثر ضربت ‏شمشير نقش بر زمين گشت و به شهادت رسيد . سن او سيزده سال بود .
2 . ابوبكر بن الحسن (علیه السلام): پدرش امام حسن مجتبى (علیه السلام) و مادرش، كنيز آن حضرت بود. او از مدينه همراه عمويش امام حسين (علیه السلام) به كربلا آمد و بعد از شهادت برادرش قاسم، به ميدان آمد و جنگيد تا به فيض شهادت نايل گشت .
3. عبدالله بن الحسن (علیه السلام): پدرش امام حسن مجتبى (علیه السلام) و مادرش، دختر شليل بن عبدالله مي‏باشد. عبدالله در كربلا نوجوانى بود كه به سن بلوغ نرسيده بود و چون عمويش  امام حسين (علیه السلام) را زخمى و بي‏ياور ديد، خود را به آن حضرت رسانيد و گفت: «به خدا قسم از عمويم جدا نمي‏شوم‏». در آن هنگام شمشيرى به طرف امام حسين (علیه السلام) روانه شد. عبدالله دست‏خود را سپر شمشير قرار داد و دستش به پوست آويزان شد و فرياد زد: «عموجان‏» ! حسين (علیه السلام) او را در بغل گرفت و به سينه چسبانيد و فرمود: برادرزاده! بر اين مصيبت كه بر تو وارد آمده است، صبر كن و از خداوند طلب خير نما، زيرا خداوند تو را به پدران صالحت ملحق مي‏كند. ناگاه حرمله بن كاهل تيرى بر او زد و او در دامان عمويش حسين(علیه السلام)، به شهادت رسيد. وى نوجوانى يازده ساله بود .
4 . عون بن عبدالله: پدرش، عبدالله و مادرش حضرت زينب ( عليها السلام) است. او در اوائل راه مكه به كربلا، در «وادى عقيق‏» به امام حسين(علیه السلام)پيوست. او در روز عاشورا به ميدان نبرد تافت و شمشير زد تا به شهادت رسيد.
5 . محمدبن عبدالله: پدرش، عبدالله و مادرش خوصاء مي‏باشد. او با برادرش «عون‏» در راه مكه به كربلا در «وادى عقيق‏» به امام حسين(علیه السلام) پيوست و در روز عاشورا قبل از برادرش عون به ميدان رفت و به شهادت رسيد .
6 . عبدالله بن مسلم: پدرش، مسلم بن عقيل و مادرش، رقيه دختر حضرت على(علیه السلام)مي ‏باشد . وى در روز عاشورا در ميدان جنگ، سه مرتبه با دشمن كارزار كرد.
دشمن به سوى او تيرى رها كرد و و عبدالله دستش را روى صورت گذاشت تا از اصابت تير جلوگيرى كند. تير دستش را به پيشانى دوخت. تيرى ديگر، قلب او را نشانه گرفت. شهادت او در روز عاشورا اين‏گونه بود.
عبدالله، چهارده سال داشت.
7 . محمد بن مسلم: پدرش مسلم‏بن‏عقيل و مادرش از كنيزان بود. او در روز عاشورا پس از شهادت برادرش «عبدالله‏» در حمله دسته جمعى فرزندان ابيطالب به دشمن شركت كرده، سپس به شهادت رسيد. او سيزده ساله بود.(1)
و يكي از كودكاني كه در كربلا شهيد شد، طفل كوچك امام حسين (علیه السلام) بود ،كه در اسم وي اختلاف است.
قديمي ترين منبع كه نام علي اصغر را در آن آمده، كتاب فتوح ابن اعثم است كه گويد: حضرت فرزند شيرخواري به نام علي داشت.(2)
نام فرزند خردسال امام حسين(علیه السلام) به نام عبدالله نيز در تاريخ آمده كه در روز عاشورا به شهادت رسيد. شيخ مفيد هنگام شمارش فرزندان امام حسين(علیه السلام) مي نويسد: عبدالله بن حسين كه در كودكي با تيري كه از سوي دشمن پرتاب شد، در دامن امام حسين(علیه السلام) گلويش ذبح شده و شهيد شد.(3)
طبري، ابن اثير وغيره نيز نام آن طفل شيرخوار را عبدالله ضبط كرده اند.(4)
احتمال دارد اين شخص همان علي اصغر باشد كه به دو صورت نام او در تاريخ ضبط شده است. اين احتمال را هم مي توان داد كه دو فرزند خردسال امام در كربلا بوده اند. شهيد قاضي طباطبايي بر اين باور است كه عبدالله رضيع غير از علي اصغر است.(5)
پي نوشت ها:
1. برگرفته از مجله ماهنامه ديدار آشنا، شماره 45 .
2. الفتوح، ابن اعثم كوفى (م 314)، ترجمه محمد بن احمد مستوفى هروى (ق 6)، تحقيق غلامرضا طباطبائى مجد، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى، 1372ش، ص 908.
3. ارشاد،شيخ مفيد، ترجمه رسولي محلاتي، تهران، انتشارات علميه اسلاميه، ج 2، ص 137.
4. تاريخ الأمم و الملوك ، أبو جعفر محمد بن جرير الطبري (م 310)، تحقيق محمد أبو الفضل ابراهيم، بيروت، دار التراث، ط الثانية، 1387/1967، ج 5، ص 468؛ الكامل في التاريخ ، عز الدين أبو الحسن على بن ابى الكرم المعروف بابن الأثير (م 630)، بيروت، دار صادر، 1385/1965ج4، ص92.
5. سيدمحمدعلي طباطبائي، تحقيق در باره اولين اربعين، ناشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، تهران، ص 670 به بعد.
دراين زمينه به كتاب هاي زير مراجعه فرماييد:
-نگاهي نو به جريان عاشورا جمعي از نويسندگان ، مقاله علي اكبري كو دكان ونوجوانان در كربلا ، مقاله شهداي علوي تبار در كربلا و مقاله تعداد ياران امام حسين (علیه السلام)
-انصار الحسين، مهدي مهدي شمس الدين
- ابصار الحسين، سماوي
- فرهنگ عاشورا، جواد محدثي، “كلمه ” اصحاب امام حسين (علیه السلام)