آیت الله العظمی جوادی آملی با بیان اینکه انسان باید هر روز محاسبه کند که در مقابل گذر عمر خود، چه چیزی به دست آورده است، گفت: کسی که اهل محاسبه نیست، سود و زیان خود را تشخیص نمی دهد.

 آیت الله العظمی جوادی آملی در یکی از جلسات سخنرانی خود در جمع اهالی احمد آباد دماوند با بیان اینکه انسان باید هر روز محاسبه کند که در مقابل گذر عمر خود، چه چیزی به دست آورده است، بیان داشت: وجود مبارک امام کاظم می ‌فرمایند: «لَیسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یحَاسِبْ نَفْسَهُ فِی کُلِّ یوْمٍ فَإِنْ عَمِلَ حَسَناً اسْتَزَادَ اللَّهَ وَ إِنْ عَمِلَ سَیئاً اسْتَغْفَرَ اللَّهَ مِنْهُ وَ تَابَ إِلَیهِ»؛[۱] فرمود کسی شیعه ماست که برای خود یک محاسبه داشته باشد که امروز من چه کردم؟ چه چیزی گیر من آمده؟ من ۲۴ ساعت عمر دادم، وقت دادم، این ۲۴ ساعت دادم، چه چیزی گرفتم؟ همان‌ طوری که برای کالای خود حسابی باز می ‌کند که ضرر کردم یا نفع بردم یا هیچ کدام از اینها نصیب من نشد، عمری که داده است اگر حساب نکند که من امروز چکار کردم؟ چه خدمتی کردم؟ چه عبادتی کردم؟ فرمود این از ما نیست! «لَیسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یحَاسِبْ نَفْسَهُ فِی کُلِّ یوْمٍ». اگر ـ إن‌ شاء الله ـ کار خیر انجام داد، عبادتی انجام داد، خدمتی انجام داد، خدا را شکر بکند و از خدا مزید و افزودن آن را بخواهد و اگر ـ خدای ناکرده ـ لغزشی مرتکب شد، استغفار کند، راه برای او باز است.

وی ادامه داد: به ما گفتند که «حَاسِبُوا أَنْفُسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا»[۲] و «زِنُوا أَنْفُسَکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُوزَنُوا»؛[۳] ببینید خیلی‌ ها یک ترازویی در خانه دارند خودشان را وزن می ‌کنند که اضافه وزن دارند یا اضافه وزن ندارند؛ کار، کار خوبی است، چون اگر اضافه وزن دارند، معالجه کنند و اگر ضعف دارند ترمیم کنند؛ این کار، کار خوبی است، بد نیست؛ اما در این روایت‌ها آمده است که «زِنُوا أَنْفُسَکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُوزَنُوا»، قبل از اینکه شما را بکِشند، خودتان را بکِشید و «حَاسِبُوا أَنْفُسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا»؛ قبل از اینکه شما را به محکمه ببرند، زیر میز حساب ببرند، حسابرسی از شما بخواهند، خودتان محاسبه کنید. این جا هم وجود مبارک امام کاظم و سایر ائمه (علیهم السلام) فرمودند، شما بتوانید خودتان را شبانه ‌روز وزن کنید، بسنجید؛ میزان می ‌خواهد، آدم می‌خواهد بسنجد یک ترازو می‌خواهد، ترازو هم قرآن است و کلمات ائمه (علیهم السلام) که چه حق است؟ چه باطل است؟ چه صدق است؟ چه کذب است؟ چه خیر است؟ چه شرّ است؟ چه حسَن است؟ چه قبیح است؟ همه را گفتند؛ یک ترازو می‌خواهد، فرمود ما ترازو را برای شما فرستادیم.

آیت الله العظمی جوادی آملی با بیان اینکه کسی که اهل محاسبه نیست، سود و زیان خود را تشخیص نمی دهد، اظهار داشت: در سوره مبارکه «اعراف» هم فرمود: ﴿وَ الْوَزْنُ یوْمَئِذٍ الْحَقُّ﴾;[۴] نه «و الوزن حق»، نه یک وزن هست، فرمود: در ترازوی قیامت یک کفه آن را ما حقیقت می ‌گذاریم، در کفه دیگر اعمال و عقاید را می‌ سنجیم: ﴿وَ الْوَزْنُ یوْمَئِذٍ الْحَقُّ﴾; یعنی یک طرف را ما حقیقت می‌ گذاریم، بعد نماز را با حقیقت می ‌سنجیم، خدمت را با حقیقت می ‌سنجیم، عقیده را با حقیقت می ‌سنجیم. به ما هم فرمودند این حقیقت را شما درک کنید، این را واحد وزن و سنجش قرار بدهید؛ آن وقت عقاید، اخلاق و اوصافتان را با این قرار بدهید و اگر کسی اهل محاسبه نبود، از ما نیست، چرا؟ برای اینکه سود و زیان خود را تشخیص نمی ‌دهد.

[۱]. الکافی (ط ـ الإسلامیة)، ج۲، ص۴۵۳.

[۲]. وسائل الشیعه، ج ۱۶، ص۹۹.

[۳]. نهج البلاغه, خطبه۸۹.

[۴]. سوره اعراف، آیه۸.

منبع: سخنرانی دوره ای در منازل اهالی محل ـ دماوند