رمزِ سلوک در مکتبِ حضرتِ ابراهیم (ع) چیست؟

آیهٔ شریفه جوابِ این پرسش را می‌دهد: “إِذْ جَاءَ رَبَّهُ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ” [صافّات/۸۴] . پس هرچه راز و رمزِ سلوک هست در همین عبارت است .

 قلبِ سلیم ، یعنی قلبی که از آلودگی پیراسته است . طهارت - مثلِ نور - یک چیز است امّا آلودگی‌ها بسیار است و انواعِ مختلف دارد .

آلودگیِ قلب چیست؟ حرص ، آلودگی است ؛ کینه ، آلودگی است ؛ بُخل ، آلودگی است ؛ کبر ، آلودگی است ؛ … .

کسی که می‌خواهد به سمتِ خدا برود و به خدا برسد و خدا او را به حضور بپذیرد و مقرّبِ خود سازد ، باید از این آلودگی‌ها پاک شود: شستشویی کن و آن‌گه به خرابات درآ …

کسی که با خلقِ خدا بی‌رحم است ، کسی که خود را از دیگران بهتر می‌داند ، کسی که حریص به جاه و شهرت و مقامات است ، کسی که همه چیز را برای خود می‌خواهد ، کسی که خدا را بندهٔ خود می‌داند که باید دعاهای بچّه‌گانه‌اش را مستجاب کند ، کسی که خیالاتِ خود را درست می‌داند و دیگران را با گمان‌های خود قضاوت می‌کند ،

#گدای_محبت_دیگران_نباش

کسی که گدای توجّه و احترامِ دیگران است ، کسی که رابطه‌اش با دیگران - نه بر عشقِ بی قید و شرط ، بلکه - بر منافع بنا شده ، کسی که خشمش - گاه‌گاه - خود و اطرافیان را به آتش می‌کشد ، کسی که نشترِ زبانش آه از نهادها برآورده ، کسی که شهوتش وقتی برآید از او حیوان می‌سازد ، کسی که دنبالِ نشان دادنِ خود است و به خود دعوت می‌کند ، … این‌چنین کسانی فاقدِ قلبِ سلیم‌اَند و - به نصّ آیهٔ شریفه - آن‌ها را به خدا راهی نیست .

مهم‌ترین ثروتِ هر کس - و خصلتِ او - قلبِ سلیم است . راجع به این ثروت ، خداوند در جای دیگر فرموده: “إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ” [الشعراء/۸۹] ؛ روزی می‌رسد که مال و وَلَد به دردِ آدم نمی‌خورَد ؛ تنها چیزی که به دردِ آدم می‌خورَد ، این است که با قلبی سلیم به محضرِ خدا شرفیاب شود .

شیخ_رجبعلی_خیاط:

بطری وقتی پر است و می‌خواهی خالی‌اش کنی، #خمش می‌کنی. هر چه خم شود خالی‌تر می‌شود. اگر کاملاً رو به زمین گرفته شود سریع‌تر خالی می‌شود.

دل آدم هم همین طور است، گاهی وقت‌ها پر می‌شود از #غم، از غصه، از حرف‌ها و طعنه‌های دیگران.
خداوند متعال درقرآن مي فرمايد: “هر گاه دلت پر شد از غم و غصه‌ها، خم شو و به خاک بیفت.” این نسخه‌ای است که خداوند برای پیامبرش پیچیده است: “ما قطعاً می‌دانیم و اطلاع داریم، دلت می‌گیرد، به خاطر حرف‌هایی که می‌زنند. سر به سجده بگذار و خدا را تسبیح کن”

 سوره حجر، آیه 9

بی‌تردید ما انسان ها در دنیا هر ترسیمی از بهشت در ذهن خود داشته باشیم و هر فکری درباره بهشت در سر بپرورانیم، باز نمی‌توانیم به طور کامل بفهمیم که بهشت و نعمت‌های آن چگونه است.

 - سؤال

وقتی ما به بهشت رفتیم سرانجام چه می‌شود؟ اگر کودکی همین سؤال را مطرح کند چه پاسخی باید داد؟

 - پاسخ

گرچه پرسش در واقع مهم و علمی است، امّا به مطالبی در سطح کودکان دبستانی اشاره می‌شود:

۱. قبل از همه باید معلوم شود که بهشت چه نوع جایی است؟

بی‌تردید ما انسان ها در دنیا هر ترسیمی از بهشت در ذهن خود داشته باشیم و هر فکری درباره بهشت در  سر بپرورانیم، باز نمی‌توانیم به طور کامل بفهمیم که بهشت و نعمت‌های آن چگونه است، چون ما هر اندازه بهشت را بهتر بشناسیم و برای دیگران به خصوص آنهایی که در سن خردسالی هستند و معلومات‌شان اندک است بیان کنیم، باز هم تازه به اندازه مکان‌های خوب، زیبا و سرسبز و دیدنی عالم دنیا می‌توانیم بهشت را تعریف کنیم.

در حالی که بهشت جایی است که هیچ جایی به زیبایی آن در دنیا وجود ندارد. مثلاً در عالم دنیا جایی زیبا و دل‌پذیر و قشنگ و دیدنی است که آب و هوای خوبی داشته باشد، سرسبز باشد، جنگل و شکوفه‌های رنگارنگ داشته باشد، پرنده‌های زیبا و قشنگ در آن پرواز کند و آواز بخواند، پروانه‌ها بر فراز گل‌ها حرکت کنند و بر برگ نازک گل‌ها بنشینند، حیوانات گوناگون، در آن مشغول بازی باشد و آبشارها فواره کنند و رودها و نهرهای پر از آب صاف و زلال در آن جریان داشته باشند، و همه نوع میوه و چیزهای نوشیدنی و خوردنی و سرگرمی‌های مختلف در آن وجود داشته باشد. در بهشت همه این امور است لیکن به صورتی که از همه آنچه در دنیا وجود دارد، قشنگ‌تر و زیباتر و دل‌انگیزتر است. (برای اطلاع بیشتر از این بحث و به دست آوردن مستندات آن به منبع ذیل مراجعه نماید.)[۱]

ادامه »

صبر در سلوک معنوی
مسلّم است كه هر كار مهمّی با مشكلات و سختی‌هایی همراه است؛ به‌ویژه اینكه اگر آن فعّالیت و مأموریت با امیال و منافع عدّه‌ای مغایرت داشته باشد.

صبر(1)

دستورالعمل مهم و تعیین‌كنندۀ دیگر در موفّقیت پیامبر اكرم«صلی الله علیه و آله و سلم»، شكیبایی و صبر در مواجهه با مشكلات است: «وَاصْبِرْ عَلَی ما یَقُولُون؛ و بر آنچه مى‌گویند صبر كن».(2)

مسلّم است كه هر كار مهمّی با مشكلات و سختی‌هایی همراه است؛ به‌ویژه اینكه اگر آن فعّالیت و مأموریت با امیال و منافع عدّه‌ای مغایرت داشته باشد. بنابراین رسالت پیامبر«صلی الله علیه و آله و سلم» كه عبارت بود از مقابله با جهالت‌ها و ظلم و ستم ستمگران و فرهنگ طاغوت و سوق دادن جامعه به سوی نیكی‌‌ها، با دشمنان متعددی مواجه بود. اوّلین عكس‌العمل بت‌پرستان و اشراف و ستمگران، خیل تهمت‌ها و نسبت‌های ناروا را به همراه داشت. از این‌‌رو، خداوند برای آمادگی پیامبر، با پیشگویی برخورد آنان، به آن حضرت می‌فرماید: ای رسول گرامی! این كار، صبر و استقامت لازم دارد.

هر چند صبر در مقابل مشکلات و تحمّل مصائب با تلخی همراه است؛ امّا میوه‌ای شیرین دارد. صبر و استقامت آن حضرت در سیزده سال اوّل بعثت و پشت سر نهادن هشتاد و چهار جنگ در مدینه و موفّقیّت ایشان در فراگیری اسلام را به همراه داشت. زندگی پرفراز و نشیب پیامبر اكرم«صلی الله علیه و آله و سلم» بیانگر این نكتۀ مهم است كه صبر از عوامل مهم در موفّقیت ایشان به شمار می‌آید.

به صبر اُمّ‌ الفضائل می‌گویند. همۀ فضیلت‌ها متوقّف بر صبر و استقامت است. اگر انسان بخواهد مُهذّب شود باید این صبر و استقامت را در سیر و سلوک داشته باشد. اگر کسی بخواهد عالم شود، صبر می‌خواهد، استقامت در علم می‌خواهد. اگر کسی بخواهد فضیلتی از فضائل انسانی راه پیدا کند، صبر و استقامت می‌خواهد. پیدا کردن ملکۀ تقوا متوقّف بر صبر و استقامت است. اگر در خانواده زن و شوهر بخواهند با هم یک زندگی موفّق داشته باشند، و اولاد شایسته تحویل اجتماع دهند، باید صبور باشند.

ادامه »

(ای رسول ما!) پس به خاطر رحمتی از جانب خدا (که شامل حال تو شده)، با مردم مهربان گشته‏‌ای و اگر خشن و سنگدل بودی، (مردم) از دور تو پراکنده می‌شدند. پس از (تقصیر) آنان درگذر و برای آنها طلب آمرزش کن و در امور با آنان مشورت نما.
آیه
فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلینَ

ترجمه
(ای رسول ما!) پس به خاطر رحمتی از جانب خدا (که شامل حال تو شده)، با مردم مهربان گشته‏ ای و اگر خشن و سنگدل بودی، (مردم) از دور تو پراکنده می ‏شدند. پس از (تقصیر) آنان درگذر و برای آنها طلب آمرزش کن و در امور با آنان مشورت نما، پس هنگامی که تصمیم گرفتی (قاطع باش و) بر خداوند توکّل کن. براستی که خداوند توکّل کنندگان را دوست می ‏دارد.

نکته‌ها
گرچه محتوای آیه دستورات کلّی است، لکن نزول آیه درباره‏ جنگ اُحد است؛ زیرا مسلمانانی که در جنگ احد فرار کرده و شکست خورده بودند، در آتش افسوس و ندامت و پشیمانی می‌سوختند. آنان اطراف پیامبر را گرفته و عذرخواهی می‌نمودند، خداوند نیز با این آیه دستور عفو عمومی آنان را صادر نمود.

ادامه »

یا بوسیدن ضریح اماکن زیارتی، مهر و … کار درستی محسوب می شود؟ آیا شرک خفی محسوب نمی شود؟
تبرک جستن به آثار اولیاى خدا، مسأله اى نیست که هم اکنون در میان گروهى از مسلمانان پدید آمده باشد، بلکه ریشه هاى این رفتار را در ژرفاى تاریخ زندگانی رسول خدا و صحابه آن حضرت مى توان یافت. نه تنها پیامبر گرامى و یاران وى، بلکه پیامبران پیشین نیز، بدین امر مبادرت مى ورزیدند. و اینک دلایل مشروع بودن تبرّک به آثار اولیا از دیدگاه کتاب و سنّت را از نظر شما مى گذرانیم:
۱- در قرآن کریم می خوانیم: هنگامى که یوسف صدیق، خود را به برادران خویش معرفى کرد و آنان را مورد بخشودگى قرار داد، فرمود: «إذهبوا بقمیصى هذا فألقوه على وجه أبى یأت بصیراً» [یوسف: ۹۳.]این پیراهن مرا با خود ببرند و بر صورت پدرم (یعقوب) افکنید تا دیدگانش بینا گردد. سپس مى فرماید: «أن جاء البشیر ألقاه على وجهه فارتدّ بصیراً» [یوسف: ۹۶]
آنگاه که مژده دهنده، آن پیراهن را بر رخسار او افکند، بینایى وى بازگشت.

ادامه »