اصطلاح «شمس الشموس» در فارسی، «خورشید خورشیدها» است. و به عبارتی، مراد آن است که اگر هزاران خورشید گرد هم آیند، فردی که این لقب برای او در نظر گرفته شده، مانند خورشیدِ برتری بر تمام این خورشیدها درخشیده و نور آنها را تحت الشعاع خود قرار خواهد داد.

با جست‌وجویی که در منابع روایی صورت گرفت، این لقب برای امام رضا(ع) در حدیث یا روایتی از معصوم نقل نشده است. بلکه تنها در خطبه‌ای که کتاب مصباح کفعمی در قرن دهم آن‌را از بعضی علما نقل کرده، این تعبیر و توصیف برای حضرتشان به کار رفته است. قسمتی از آن خطبه چنین است: «اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى الْإِمَامِ الْمَعْصُومِ وَ السَّیِّدِ الْمَظْلُومِ وَ الشَّهِیدِ الْمَسْمُومِ وَ الْبَدْرِ بَیْنَ النُّجُومِ شَمْسِ‏ الشَّمُوسِ‏ وَ أُنْسِ النُّفُوسِ الْمَدْفُونِ بِأَرْضِ طُوسَ‏ الرِّضَا الْمُرْتَضَى وَ السَّیْفِ الْمُنْتَضَى الْعَادِلِ فِی الْقَضَاءِ الْإِمَامِ أَبِی الْحَسَنِ الثَّانِی عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا».[1]

آنچه امروزه مشهور است، آن است که این لقب را برای توصیف امام رضا(ع) به کار می‌برند، اما این لقب در بحار الانوار در «باب زیارة الإمام المستتر عن الأبصار الحاضر فی قلوب الأخیار المنتظر فی اللیل و النهار الحجة بن الحسن‏»، در زیارتی برای توصیف امام زمان(عج) نیز به کار رفته است: «… السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَمْسَ‏ الشُّمُوسِ‏ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَهْدِیَّ الْأَرْضِ وَ مُبِیِّنَ عَیْنِ الْفَرْضِ السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلَایَ یَا صَاحِبَ الزَّمَان…».‏[2]

پی نوشت:

[1]. کفعمی، ابراهیم بن علی، المصباح (جنة الأمان الواقیة و جنة الإیمان الباقیة)، ص 719، قم، دار الرضی (زاهدی)، چاپ دوم، 1405ق.

[2]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏99، ص 85، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.