در شب های قدر به دو چیز باید توجه بیشتر نمود: یکی: سعادتمندی و قرار گرفتن در ردیف سعادتمندان و انسان های خوش فرجام، و دوم: دوری از شقاوت و بدبختی و ترک صفات زشت و ناپسند. از این رو است که پیوسته در دعاهای مخصوص شب های احیاء می‏خوانیم:
«وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِٔ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ
خدایا امشب نام مرا در میان سعادتمندان و روحم را با شهدای راه حق قرا ده».[مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ص224]
با شرح صدر و گشادن دل و جان درون، درب سعادت به روی انسان گشوده می‏شود؛ و با بستن درب‏های عجب و غرور و صفات زشت دیگر درِ شقاوت را می‏توان به روی خود بست. در این مسیر، بهترین راه، رجوع به ضمیر و عقل بیدار و وجدان سلیم است، باید پیوسته نفس را نکوهش کرد و از عملکرد نادرست گذشته اظهار ندامت نمود و تصمیم بر ترک بدی‏ها در آینده گرفت، به خصوص بدی هایی که به ما روحانیان و مبلغان بیشتر روی می‏آورد، همانند عجب و غرور، که بیماری روانی بسیار خطرناکی بوده و عمدتاً گریبان گیر عالمان و خطیبان برجسته و داعیان دینی می‏گردد.
«عُجب» خطرناک‏تر از تکبر و خودپسندی است. عجب، احساس خودکفایی در معنویات و احساس غنا و بی‏نیازی در عرصه خودسازی است؛ با این توضیح که عُجب یعنی این که انسان کار نیک خود را بزرگ بشمارد و چون کار نیکی انجام داده، خودش را آدم نیکی بداند و از آن جا که در انجام وظیفه کوتاهی نکرده در دل خود مباهات کند و خود را سرافراز و از دیگران که کوتاهی کرده‏اند بهتر بداند و قلباً آن ها را تحقیر نماید.[سفینهٔ البحار، ج4، ص208؛]
این بیماری روحی آثار و پیامدهای ناگواری در پی دارد و اگر انسان متوجه نفوذ چنین بیماری در روح خود نشود، رفع و دفع آن بسیار مشکل خواهد شد.
مرحوم شیخ عباس قمی می‏نویسد: از احادیث چنین بر می‏آید که عجب از گناهان ظاهری سخت‏تر است، برای اینکه عجب گناه دل است. گناهان ظاهری با توبه از بین می‏رود و عبادات کفّاره آن ها می‏گردند، اما عجب که صفتی است نفسانی، هم زایل کردنش مشکل است و هم عبادات را فاسد می‏کند و مضرات بسیار دارد از جمله آنکه: آدمی را متکبر می‏سازد و گناهانش را از یادش می‏برد و در اثر غرور، خود را از مکر و عذاب خدا ایمن می داند و می‏پندارد که او در پیشگاه خدا مقام و منزلتی دارد.
افزون بر آن، شخص مبتلا به عجب از بس که به رأی و عقل خود، معتقد است از سؤال و استفاده و استشاره دیگران محروم می‏ماند، و چه‏بسا به رأی نادرست خود، اصرار می‏ورزد.[سفینهٔ البحار، ج4، ص208؛]
با نظر به این خطرات و آسیب های روحی عُجب است که امیرمؤمنان علی بن ابی‏طالب (ع) می‏فرماید:
«سَیِّئَهٌٔ تَسُوؤُکَ خَیْرٌ مِنْ حَسَنَهٍٔ تُعْجِبُک‏
کار نادرستی که تو را ناگواراست و همراه با تنفر انجام می‏دهی، بهتر از کار خوبی است که تو را به عجب و غرور وامی‏دارد».[نهج البلاغه، حکمت 58]
و امام جعفر صادق (ع) نیز در این باره می‏فرماید:
عُجب؛ گناهی است که بذرش کفر است و زمینش نفاق، آبش ستم، شاخه هایش جهل، برگش گمراهی و میوه‏اش لعنت و خلود در دوزخ است. هر که دارای صفت عجب شود بداند که بذر کفر افشانده و زراعت نفاق کرده و ناچار زراعتش ثمر خواهد داد.[سخنرانی های راشد، ج6، ص117]

بلاغ