سیره رسول خدا (ص) سرمشق همه خلایق و حتی اسوه امامان معصوم (ع) بود. آن حضرت در شب های قدر، حال و هوای دیگری داشت. امیرمؤمنان علی بن ابی طالب (ع) در این باره می‏فرماید:
پیامبر اسلام خود و خاندانش در دهه آخر ماه مبارک رمضان، شب را احیا می‏کردند (و به خواب نمی‏رفتند).[فروع الکافی، ج4، ص155]
امام صادق (ع) سیره ایشان را چنین ترسیم می‏کند:
«کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا دَخَلَ الْعَشْرُ الْأَوَاخِرُ شَدَّ الْمِئْزَرَ وَ اجْتَنَبَ النِّسَاءَ وَ أَحْیَا اللَّیْلَ وَ تَفَرَّغَ لِلْعِبَادَهٔ
چون دهه آخر ماه رمضان فرا می‏رسید، رسول خدا (ص) کمر همت می‏بست و از زنان خود دوری می‏جست، شب ها را احیا می‏داشت و تمام وقت به عبادت می‏پرداخت».[ مفاتیح الجنان، ص221،]
حضرت فاطمهٔ الزهرا (س) نیز چون پدر معصومش، شب های قدر را احیا می‏داشت نه تنها خودش، شب زنده دار بود بلکه کودکان و نوجوانان خانه را نیز با این سنت آشنا می‏ساخت و شب های قدر که فرامی‏رسید به فرزندان خود، توصیه می‏کرد غذای کمتری بخورند تا بر اثر پرخوری زودتر به خواب نروند و برای شب زنده داری حال و نشاط بیشتری بیابند.[حسینی تهرانی، محمدحسین، مهرتابان، ص373]
همه ائمه (ع) از این سیره شایسته نبوی و فاطمی، تبعیت می‏کردند و عالمان و عارفان صادق نیز این سنت را تداوم می‏بخشیدند؛ برای نمونه حضرت علامه طباطبائی سیره استادش، سیدعلی قاضی طباطبایی را در شب‏های قدر چنین توصیف می‏کند: روش قاضی طباطبایی این بود که در ماه مبارک رمضان، ساعت چهارِ شب در منزل خود، رفقای خود را می‏پذیرفتند و مجلس اخلاق و موعظه ایشان تا ساعت شش از شب، گذشته، طول می‏کشیده در دهه اول و دوم چنین بود، ولی در دهه سوم، ایشان مجلس را تعطیل می‏کرد و تا آخر ماه رمضان هیچ کس ایشان را نمی‏دید. چه بسا به مشاهد مقدس مشرف می‏شدند و به دور از دید مردم، همچنان به مجاهدت و تزکیه نفس و خودسازی ادامه می‏دادند.
امام خمینی (ره) نیز به محض طلوع ماه رمضان دیدار رسمی و عمومی با مردم و برخی از کارهای خود را تعطیل می‏کردند و به تفکرات تنهایی و به دعا و نیایش و عبادت و خودسازی می‏پرداختند و جان تازه‏ای می‏گرفتند و پس از پایان ماه رمضان، با قدرت و توان و تأییدات مضاعف الهی و معنوی، در صحنه سیاست و کرسی قیادت حضور می‏یافتند.
این روش عالمان شیعی و فقیهان و عارفانِ سرآمد، ریشه در سیره پیامبر دارد؛ ایشان حتی پیش از بعثت، راهی کوه حرا می‏شدند و به دور از محیط جهل آلود مردم مکه عزلت می‏گزیدند؛ چونان حضرت موسی که به کوه سینا به مناجات با خدا می‏رفت.
آری حضور فعال و مثبت و موفقیت‏آمیز، در صحنه‏های سیاسی و اجتماعی و جهاد و انقلاب، حضور عرفانی در محضر معبود را می‏طلبد تا بدینسان در میدان عمل، قدرت روحی بیابند و بر شیاطین بیرونی ظفر یابند و این وعده صادقانه خداست که:
«وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنینَ
و آنان که در راه ما (با خلوص نیت) جهاد کنند، قطعاً به راه های خود، هدایتشان خواهیم کرد، و خداوند با نیکوکاران است».[قرآن کریم، سوره عنکبوت]