هفت ويژگي اخلاقي امام مجتبي علیه السلام
1. عبادت
امام صادق علیه السلام در بيان حال معنوي ايشان مي فرمود: امام مجتبي علیه السلام عابدترين مردم زمان خود بود. بسيار حج به صورت پياده و گاه با پاي برهنه به جاي مي آورد. هميشه او را در حال گفتن ذكر مي ديدند و هر گاه آيه يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا» را مي شنيد، پاسخ مي گفت: لَبَّيْكَ اللَّهُمَّ لَبَّيْك» (خداوند! گوش به فرمان توام.) 1)
آن امام همواره در قنوت نمازش، بسيار دعا مي كرد و خدا را اين گونه مي خواند: اي پناهگاه درماندگان! فهمها در درك تو حيران و دانشها در برابر تو ناتوان و نارساست. تو پروردگار زنده و قيّومي كه جاودانه است. تو خود مي بيني آنچه را كه مي داني و در آن كار، دانا و بردبار هستي. تو بر آشكار ساختن هر پنهان، قدرت داري و مي تواني از انجام هر كاري جلوگيري كني؛ بدون آنكه در تنگنا واقع شوي. بازگشت همه چيز به سوي توست؛ همان سان كه آغاز آن از خواست تو سرچشمه مي گيرد. تو آگاهي از آنچه در سينه ها پنهان مي دارند. آنچه را خواسته اي اجرا شده است. آنچه را در خزانه غيب خودت بوده بر عقلها واداشته اي تا هر كه نابود شود، از روي دليل آن كار نابود شود و هر كه زنده شود، از روي دليل زنده شود. به راستي كه تو شنوا و دانايي و يكتا و بينايي.
بارخدايا! تو خود مي داني كه من از تلاش خود فروگذار نكرده ام تا هنگامي كه برش تيغم از ميان رفت و تنها شدم. در آن وقت از گذشتگان خودم پيروي كردم (صبر كردم) تا جلوي اين دشمن سركش و ريختن خون شيعيان را بگيرم تا اينكه حفظ كردم آنچه را اولياي من حفظ كردند. خشم خود را فرو بردم و به خواسته آنها تن در دادم. به راهي رفتم كه مي خواستند و هيچ نگفتم تا ياري تو فرا برسد كه تو تنها ياور حق و بهترين پشتيبان آن هستي؛ گرچه اين ياري تأخير افتد و نابود شدن دشمن اندكي به درازا كشد.» 2)
حدیث روز | تذکری کاربردی از امام هادی علیه السلام
امام هادی علیه السلام:
اُذکُرْ مَصرَعَکَ بینَ یَدَی أهلِکَ؛ و لا طَبیبَ یَمنَعُکَ، و لا حَبیبَ یَنفَعُکَ .
به یادآور آن هنگامی را که پیش روی خانواده ات در بستر مرگ افتاده ای و نه طبیبی می تواند جلوی مردنت را بگیرد و نه دوستی به کارت می آید.
شتاب در همدلی
حضرت آیتالله خامنهای مدظله العالی با توجه به شرایط اقتصادی پیش آمده برای کشور در دوران کرونا و مشکلات معیشتی که برای قشرهای ضعیف به وجود آمده، نقش عموم مردم را در این خصوص تبیین نموده و فرمودند: «بایستی عموم مردم همچنان که در آن جریان اوّلِ کمک مؤمنانه در آستانهی ماه رمضان وارد شدند و به معنای واقعی کلمه کمک کردند، باز هم همین [کار] انجام بگیرد. ما در قرآن چند جا داریم که «یُسارِعُونَ فِی الْخَیْرات»؛ قرآن به معنای واقعی کلمه به ما میگوید در کار خیر و کمکهای مؤمنانه مسابقه بگذارید.» (۱۳۹۹/۰۵/۱۰) با توجه به این فرمایش معظمله، بخش فقه و معارف پایگاه اطلاعرسانی KHAMENEI.IR در این یادداشت موضوع قرآنی «مسابقه در کار خیر» را تبیین کرده است.
* در کار خیر باید سرعت اقدام وجود داشته باشد
قرآن کریم با تعابیر مختلفی مسلمانان را به انجام کارهای نیکو و خیرات ترغیب نموده است، واژههایی مانند «سارعوا»، «سابقوا» و «فاستبقوا» و… که بن مایهی همهی آنها سرعت و سبقت و شتاب در انجام امور خیر است. اما باید توجه داشت همچنان که سبقت در کار خیر و سرعت داشتن در آن، از صفات پسندیده به حساب میآیند، اما عجله در کارها، از صفات نکوهیده و ناپسند است. دلیل آن با توجه به معنای آن کاملاً روشن میشود. راغب، لغت شناس معروف میگوید: «مقصود از عجله، خواستن چیزی است که هنوز موعدش فرا نرسیده است».(۱)
چهار تا نون راهگشا
آداب ورود به محرم
با توجه به اینکه هر ماه آداب خاص خود را دارد که در کتب ادعیه و اخلاق ذکر شده است؛ برای ماه محرم نیز اعمال و مراقبات خاصی ذکر شده است. عشق به امام حسین(ع) و خدمت به ایشان ویژگی مشترک شیعیان است و اگر شناخت رسالت و حرکت سیدالشهدا(ع) نیز در کنار این عشق و دوستی قرار گیرد، اتفاقات خوبی برای روح و جان انسان میافتد.
آداب ورود به ماه محرم توصیههایی برای بزرگداشت این ماه و آمادگی برای همسو شدن با روح عاشورا و اندیشههای بلند و الهی حضرت اباعبدالله(ع) است.
در کتاب ارزنده المراقبات که موضوع آن بیان مهمترین اعمال و مراقبات سال و ذکر نکاتى درباره سیر و سلوک است پیرامون مراقبات خاص ماه محرم نکات زیبایی مطرح شده است؛ مرحوم آیتالله میرزا جواد آقا ملکی در ابتدای سخن خود درباره ماه محرم به آمادگی روحی برای ورود به این ماه توصیه کرده است. سخن این عالم بزرگوار به اجمال چنین است:
آشکار شدن آثار اندوه از مصیبتهای عاشورا
سزاوار است حال دوستان آل محمد(ص) به حکم دوستى، وفا و ایمان به خداوند بلند مرتبه و رسول کریم، در دهه اول محرم تغییر کرده و در دل و سیماى خود، آثار اندوه و درد این مصیبتهاى بزرگ و دردناک را آشکار نمایند. باید مقدارى از لذائذ زندگى را که از خوردن و نوشیدن و حتى خوابیدن و گفتن به دست میآید ترک نموده و مانند کسى باشند که پدر یا فرزند خود را از دست داده و لازم است خدا و پیامبر و امامش را بیش از خود، فرزندان و نزدیکانش دوست داشته باشد.
اساس زندگی انساس
اساس زندگی انسان بر پایۀ رهنمود كسی است كه ما را آفرید و آن خدای كریم است… لذا ذات اقدس الهی این مطلب را كاملاً تحلیل كرد كه وقتی[برای امر ازدواج] اقدام میكنید به نام خدا شروع بكنید و از خدا فرزند صالح طلب بكنید.
✅وظیفه مشترک بین زن و مرد!
?زندگی مشترك زن و شوهر یك سلسله وظایف مشترك دارد یك سلسله وظایف خاص را خدای سبحان در قرآن كریم بیان كرد…فرمود به فكر فرزند صالح باشید این وظیفه مشترك بین زن و شوهر است
✅ همسر شما، کارگر منزل نیست!
?درباره وظیفه مخصوص مردها كه مسئول تأمین زندگی هستند فرمود: با همسرتان راهی كه عقل و دین میپسندد رفتار كنید؛ او كارگر منزل نیست، او كارگزار منزل نیست بلکه او رفیق و دوست و همسر و همسنگ و هم وزن شماست یعنی طرزی مرد باید در زندگی داخلی با زن رفتار كند كه نزد دین معرفه باشد.مرد باید طرزی در منزل زندگی كند كه این روش، روش عقلانی باشد كه نزد خدا معروف باشد لذا در قرآن كریم فرمود: ﴿وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ﴾
✅زن وظیفه سکینت و آرامش در خانه را دارد
?درست است كه مرد مسكن تهیه میكند هزینه تهیه میكند لباس تهیه میكند غذا تهیه میكند اما سَكینت به عهده مرد نیست نه آن قدرت را دارد نه آن وظیفه را، بلکه این وظیفه مخصوص زن است و ایجاد سكینت و آرامش از زن برمیآید و هم به عهده زن است چرا که فرمود: ﴿خَلَقَ لَكُم مِنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجاً لِّتَسْكُنُوا إِلَیهَا﴾
✅اساس زندگی؛ دوستی عاقلانه و گذشت عطوفانه از لغزشهای یکدیگر
?بالأخره این دو عنصر اگر بخواهند با هم هماهنگ باشند هم جهیزیه میخواهد هم مهریه، اما هم جهیزیه باید ساده باشد و هم مهریه چون زندگی پر تلاش و كوشش و پر تجمّل جز دشواری چیز دیگر نیست.
فرمود: ﴿وَجَعَلَ بَینَكُم مَوَدَّةً وَرَحْمَةً﴾ این دو چیز است كه اساس زندگی مشترک را حفظ میكند یكی #دوستی_عاقلانه نسبت به یكدیگر و دیگری مهربانی و #گذشت_عطوفانه از لغزشهای یكدیگر.
✅زن و شوهر محرم اسرار هم باشند
? زن و شوهر آبروی یكدیگر را باید حفظ بكنند و محرم یكدیگر باید باشند، اسرار یكدیگر را برای پدر و مادرشان هم نقل نكنند همان طوری كه لباس آبروی آدم را حفظ میكند و انسان را از سرد و گرم زمانی و زمینی حفظ میكند زن و شوهر باید یكدیگر را از سرد و گرم حوادث روزگار حفظ بكنند ﴿هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ﴾
ایت الله جوادی آملی دامت برکاته