قال الامام علی علیه السلام:

       «قيدوا انفسکم بالمحاسبه و املکوها بالمخالفه »

        نفس هاي خود را با محاسبه در بند بکشيد و با مخالفت (هوا و هوس) خود، آنها را مالک شويد.

شرح غررالحکم، ج 4، ص 511

 عنوان حدیث/ محاسبه نفس / ضرورت و اهمیت

پيامبرصلي الله عليه وآله :
إنَّما بُعِثتُ مُعَلِّماً
من معلّم برانگيخته شدم
كنزالعمّال ، ح ۲۸۸۷۳ .

پيامبرصلي الله عليه وآله :
أجوَدُكُم مِن بَعدِي رَجُلٌ عَلِمَ عِلماً فنَشَرَ عِلمَهُ
بخشنده ‏ترين شما پس از من ، كسي است كه دانشي بياموزد ، آن‏گاه دانش خود را بپراكند
ميزان الحكمه ، ح ۱۳۸۲۵ .

پيامبرصلي الله عليه وآله :
مَن تَعَلَّمتَ مِنهُ حَرفاً صِرتَ لَهُ عَبداً
از هر كس كه حرفي آموختي ، بنده او شده‏اي
عوالي اللآلي ، ج۱ ، ص ۲۹۲ .

پيامبرصلي الله عليه وآله :
اللّهُمَّ اغْفِر لِلمُعَلِّمينَ و أطِل أعمارَهُم و بارِك لَهُم في كَسبِهِم
خدايا ! آموزگاران را بيامرز ؛ عمرشان را دراز و كسبشان را با بركت كن
تاريخ بغداد ، ج ۳ ، ص ۶۴ .

پيامبرصلي الله عليه وآله :
مَن طَلَبَ العِلمَ كانَ كفّارَةً لِما مَضي
كسي كه در پي تحصيل علم رود ، اين عمل كفّاره گناهان گذشته او است
ميزان الحكمه ، ح ۱۷۷۴۲ .

امام علي ‏عليه السلام :
قُمْ عَن مَجلِسِكَ ِلأبيكَ و مُعَلِّمِكَ و إن كُنتَ أميراً
به احترام پدر و معلّمت از جاي برخيز ، گرچه فرمان‏روا باشي
غررالحكم و دررالكلم ، ح ۲۳۴۱ .

امام سجّادعليه السلام :
حَقُّ سائِسِكَ بِالعِلمِ ، التَّعظيمُ لَهُ و التَّوقيرُ لِمَجلِسِهِ و حُسنُ الاِستِماعِ إلَيهِ
حق استاد تو اين است كه بزرگش داري و محضرش را محترم شماري و با دقّت به سخنانش گوش بسپاري
كتاب من لايحضره الفقيه ، ج ۲ ، ص ۶۲۰ .

امام باقرعليه السلام :
زَكاةُ العِلمِ أن تُعَلِّمَهُ عِبادَاللَّهِ
زكات دانش ، آموختن آن به بندگان خدا است
الكافي ، ج ۱ ، ص ۴۱ .

امام صادق‏ عليه السلام :
تَواضَعُوا لِمَن طَلَبتُم مِنهُ العِلمَ
در پيشگاه كسي كه از او دانش مي‏آموزيد ، فروتن باشيد
الكافي ، ج ۱ ، ص ۳۶ .

عبد السلام بن صالح هروى نقل مي‌كند در آخرين جمعه ماه شعبان، خدمت امام رضا(ع) رسيدم، حضرت به من فرمود:

اى اباصلت! بيشتر ماه شعبان گذشته است و اين، آخرين جمعه از آن است. پس در آنچه از آن مانده، كوتاهى‏هايت را در آنچه گذشته است، جبران كن. به كارى روى آور كه برايت مفيد باشد و آنچه را بيهوده است و به تو مربوط نيست، وا گذار .

زياد دعا و استغفار و تلاوت قرآن داشته باش و از گناهانت به درگاه خدا توبه كن، تا در حالى ماه خدا سوى تو آيد كه براى خدا خالص شده  باشى.

 هيچ امانتى را بر عهده خويش باقى نگذار، مگر آن كه ادا كرده باشى؛ و هيچ كينه‏اى را در دلت نسبت به مؤمنى نگاه مدار، مگر آن كه از دل به در آورده باشى؛ و هيچ گناهى را كه مرتكب مى‏شدى، مگذار ، مگر اين كه از آن، دست برداشته باشى . از خدا پروا كن، و در نهان و آشكار كارت، بر او توكّل كن «وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدْراً ؛ و هر كس بر خدا توكّل كند، او برايش بس است. خداوند، فرمان خويش را پيش خواهد برد. به يقين، خداوند براى هر چيزى اندازه‏اى قرار داده است».

و در باقى‏مانده اين ماه، زياد بگو: «اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَكُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِي مَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِيمَا بَقِيَ مِنْه‏؛ خدايا! اگر ما را در آنچه از شعبان گذشته است،  نيامرزيده‏اى، پس ما را در باقيمانده آن ببخشاي» .

همانا خداوند متعال، در اين ماه به احترام ماه رمضان،  بندگان بسيارى را [از آتش] آزاد مى‏كند.

عيون أخبار الرضا (ع): ج2، ص51، حديث198

از بس که ‌ر‌ئو‌ف و ‌مهر‌بانی یا ‌ر‌ب

تو ملجأ هر پیر و جوانی یا رب

هرگز نشنیده ‌ا‌م گنه ‌کاری را

از خانه ي ر‌حمتت برانی یار‌ب

نومید نمی‌شویم یک آن از ‌تو

دیدیم ‌مگر ‌به ‌غیرِ ‌ا‌حسان از تو؟

جر‌م و ‌گنه و ‌خطا و ‌عصیان از ما

جود و کر‌م و عطا و ‌غفران از تو

حضرت امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ در روز اوّل شعبانی به جماعتی گذشت که در مسجدی نشسته بودند و در امر قدر و امثال آن گفتگو می کردند و بلند شده بود صداهای ایشان و سخت شده بود لجاجت و جدال ایشان پس حضرت ایستاد و بر ایشان سلام کرد، آنها جواب سلام دادند و برای آن جناب برخاستند و خواهش کردند که نزد ایشان بنشیند،آن حضرت به ایشان اعتنایی نکرد و فرمود: ای گروهی که سخن می گوئید در چیزی که به شما نفع نمی رساند، آیا ندانستید که خدای تعالی را بندگانی است که ساکت کرده ایشان را خوف، بدون آنکه عاجز باشند از گفتن یا لال باشند بلکه ایشان هرگاه به خاطر آرند عظمت خداوند را شکسته می شود زبان هایشان و کنده می شود دل هایشان و می رود عقل هایشان و مبهوت می شوند.

تجلیل از ماه شعبان
به جهت اعزاز و اجلال و اعظام خداوند، پس هرگاه بخود آمدند از این حالت رو می آورند به سوی خدا به کردارهای پاکیزه، می شمرند نفس های خود را با ستمکاران و خطاکاران و حال آنکه ایشان منزّه اند از تقصیر و تفریط، ایشان راضی نمی شوند برای خدا به کردار اندک و بسیار نمی شمرند برای او عمل زیاد را و پیوسته مشغولند به اعمال، پس ایشان چنانند که هر وقت نظرکنی به ایشان ایستادگانند به عبادت ترسان و هراسان در بیم و اضطرابند، پس کجائید شما از ایشان ای گروه تازه کارها، آیا ندانستید که داناترین مردم، به قدر ساکت ترین ایشانند از آن، و این که جاهلترین مردم، به قدر سخن گوترین ایشانند در او.

ادامه »