نبی مکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله در معراج وضوگرفتن را فراگرفت و به‌این روش کنونی وضو گرفتند. مسلمانان نیز باید به ایشان تاسی جویند و دست راست خود را به‎ سوی رحمت خداوند دراز کرده و آب جاری‌شده از سمت راست عرشِ الهی را در حکم استعاره‌ای بداند که خداوند، فقیران و حاجتمندان را دست خالی رد نمی‌‎کند.

 

پس انسان باید با آب رحمت الهی چهره خویش را که از توجه به دنیا آلوده شده، شستشو دهد؛ چرا که با صورت آلوده نمی‎توان به عظمت حق نگاه کرد. سپس باید دست‌ها را که همراه و مباشر منیت و خودپرستی انسانند، تا انگشتان بشوید تا فقط نیرو و توانایی الهی باقی بماند: «فلا حَوْلَ‏ وَلا قُوَّةَ الّا بِاللَّه‏»؛ چرا که با دستانی که به استقلال نفس، آلوده‎اند نمی‎توان قرآن را لمس کرد.

به هنگام مسح سر لازم است مومن با باقی مانده آب رحمت الهی که آلودگی‌های خودپرستی را از دستان خود زدوده است، بزرگی، تکبر، تفاخر و افکار و اندیشه‌های نادرست را از سر بیرون کند تا لیاقت یابد خداوند دست رحمت خویش را بر سرش بگذارد و او را برکت دهد. سپس مومن باید پای خود را از گناه بازدارد، قدم بر فرق خودخواهی‌های خود نهد تا محرم محفل انس شود و لیاقت راهیابی به حریم الهی را به دست آورد.(سرّالصلوه، امام خمینی، ص۴۸)  

البته کارکرد وضو برای افراد با درجات مختلف معرفتی، متفاوت است. وضو برای بسیاری از افراد که در زمرة عوام هستند، فقط مقدمه نماز است و برای خواص، عامل پاک‌کننده گناهان و برای اهل معرفت، اسباب صفای روح و باطن و برای ائمه و انبیاء که به بالاترین درجه معرفتی و فناء فی‌الله رسیده‌اند، آمادگی برای رسیدن به مراتب و درجات خاص است.

امام صادق علیه‌السلام توصیه می‌فرماید که انسان به هنگام وضو چنان به سوی آب پیش برود که گویی به رحمت خدا نزدیک می‌‎شود؛ چرا که خداوند آب را کلید تقرب به خود و مناجات با خود و راهنمای وصول به آستانش قرار داده است. همچنان که با رحمتش، گناهان بندگان را می‌‎زداید، آب نیز آلودگی‌های ظاهری را برطرف می‌سازد

پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله رسیدن آب به هر یک از اعضای وضو را وسیله‌ای برای رفع گناهان می‎داند که شخص را مهیا می‌کند به پیشواز خداوند برود. حضرت می‌فرماید: هنگامی که نمازگزار اولین تماس را با آب پیدا کرده می‌کند، شیطان از او دور می‎شود و خدا دل و زبانش را به حکمت خویش نورانی می‎کند، وقتی آب را در بینی می‎کشد، خدا او را از آتش دوزخ امان می‎دهد و بوی بهشت را نصیبش می‎سازد.(وسائل الشیعه،ج۱،ص۲۷۸،باب۱۵، از ابواب وضو، ح۱۷) به هنگام قیامت آنگاه که برخی چهره‌ها سفید و برخی دیگر سیاه می‎شوند، خداوند وضو گیرنده را سرافراز و روسفید می‎کند. هنگامی که دست‌ها را می‎شوید، خدا زنجیرهای جهنم را بر او حرام می‎کند و به هنگام مسح سر، پلیدی‌های ناشی از گناه را از بین می‎برد و زمانی که پاها را مسح می‌کشد، خداوند پاهای او را بر پل صراط نمی‎لرزاند.

 

علت واجب‌شدن شستن برخی اعضا برای وضو
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در مورد علت واجب شدن شستن صورت و ساعد دست­ها و مسح پاها و سر می‌فرماید زیرا نمازگزار می‎خواهد با این اعضا در حضور خالق هستی بایستد.

 در روایتی آمده است: شستن دست‌ها که وسیله گرفتن و رد کردن است بدان سبب واجب شده که آدمی با این اعضا التماس می‌کند و به هنگام درخواست دست می‌‎گشاید. دست و صورت از جمله اعضای نمایان بدن انسان هستند که حالت تضرع و زاری، پشیمانی یا خوشحالی در این دو عضو به خوبی آشکار می‌شود. (وسائل الشیعه، ص۲۲۷، باب ۱۵، ح۱۵)

در وضو، شستن صورت کافی نیست بلکه باید این شستشو با نیت انجام گیرد. بنابراین لازم است که انسان صورت خود را برای اطاعت امر حق و خواندن نماز و تطهیر آن از هر آلودگی و گناه بشوید تا با چهره‌ای پاک به سوی خدا برود و به سجده درآید. در این حالت است که می­توان به اسرار عبادت پی ‎برد و با فرشتگان ملاقات ‌کرد. انسان باید دست‌ها را بشوید تا با دست پاک به دعا برخیزد، و سر و پا را مسح کند؛ چرا که در نماز، سرش آشکار است و پاهای او رو به سوی قبله قرار دارد. به عبارت دیگر باید از سر تا به قدم پاک باشد تا در پیشگاه حضرت حق بایستد و از مناجات با او لذت برد.(جوادی آملی، اسرار عبادات، ص۲۲)

 

صفحات: 1· 2