?پرسش:

?اینکه بیان می شواد غضب و خشم باید برای خدا باشد به چه معنا است؟

✍️پاسخ:

✅خشمی که در راستای اطاعت از خداوند باشد و انسان در خشم خود، خشنودی خدا را در نظر داشته باشد آن خشم، خشمی پسندیده است؛ مثل خشم مؤمن نسبت به دشمنان خدا و هنگام انجام گناهان، امّا خشمی که جهت اطاعت از خداوند نباشد، بلکه در راستای پیروی از شیطان باشد و شخص رضا و خشنودی شیطان را مدنظر داشته باشد آن خشم، خشمی ناپسند است مانند خشم انسان نسبت به برادر دینی خود.

?این مطلب توضیحاتی دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم:

?در روایات اسلامی نوعاً خشم و غضب به طور مطلق مورد مذمت و نکوهش قرارگرفته است، اما مشخص است که مراد از آن‌ها، غضبی است که برای هوای نفس و منافع شخصی باشد. زمانی که انسان غضبناک می‌شود عقل وی تحت الشعاع قرار می‌گیرد؛ چنان چه امام صادق(ع) می‌فرماید: «خشم و غضب، دل حکیم را تاریک می‌کند و هر کس غضب خود را در اختیار نگرفت، نمی‌تواند عقل خود را در اختیار بگیرد». بر این اساس، فکرش به درستی کار نمی‌کند؛

?همان طور که امام علی(ع) فرمود: «تندخویی، بخشی از دیوانگی است؛ زیرا صاحب آن (در غالب موارد)، بعداً پشیمان می‌گردد و اگر چنانچه پشیمان نشد جنون او ریشه می‌دواند!». بسیاری از تصمیم‌هایی که شخص خشمگین می‌گیرد درست نبوده و او دست به کارهایی می‌زند که بعداً پشیمانی را به دنبال خواهد داشت؛ بر این اساس باید از چنین خشمی به خدا پناه برد.

?نکته مهم در اخلاق اسلامی این است که خشم و غضب برای رضای خدا نیز نباید از دایره اخلاق و شرع فراتر رود؛ یعنی مثلاً کسی که برای خدا خشمگین می‌شود، نباید به خود اجازه ظلم و ستم و فحاشی و هتاکی و کارهای غیراخلاقی بدهد؛ یعنی مثلاً در مواجهه با فاسقان تذکر محکم می‌دهد یا در جبهه جهاد محکم و جدی مبارزه می‌کند. نباید کسی تصور کند حالا که در مواجهه با گناه یا فسق یا کفار یا فاسق باید جدی و محکم و تند باشد، پس اجازه هر نوع ظلم و تجاوز از حق یا فحاشی و هتاکی را دارد. اسلام چنین اجازه‌ای به ما نمی‌دهد.

?امیرالمؤمنین در عین جدیت در جهاد، پا را از دایره اخلاق بیرون نگذاشته است. دریکی از جنگ‌ها وقتی لشکر دشمن شروع به فحاشی یا هتاکی کرد و لشکریان امیرالمؤمنین(ع) نیز قصد مقابله به مثل داشتند، حضرت فرمودند: «من دوست ندارم که شما دشنام دهنده باشید; ولی اگر اعمال زشتشان را شرح دهید و احوال آن‌ها را بیان کنید به گفتار صحیح نزدیک‌تر و برای اتمام حجّت رساتر است»این سیره اهل بیت علیهم السلام است. در جای خود در کتب تاریخی ثابت است که فاطمۀ زهرا(س) دو خطبه طوفانی ایراد کرده؛

?دو خطبۀ به معنای واقعی کلمه طوفانی. یکی در مسجد در میان انبوه متراکم مردان ، یکی هم خطاب به زنان مدینه که پُر است از مطالب بسیار مهم و اعتراضی و تنبیه نسبت به مفاهیم برجستۀ اسلامی که فاطمۀ زهرا (سلام الله علیها) در مورد آن‌ها خطر را احساس می‌کرد، ولی در این دو خطبۀ مهم و بزرگ و پُرشور، یک کلمۀ هتک و زشت و توهین آمیز وجود ندارد؛ و همۀ کلمات، محکم و مستحکم و بیانات متین و متقن است. پس به بهانه غضب برای خدا، ظلم و ستم و معصیت و بی‌اخلاقی جایز نیست.

? #اخلاقی

?منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی