کتاب «احکام خانواده در پرتو فقه اسلامی» اثری از آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی دامت برکاته است که در آن به احکام شرعی موضوعات مختلف زندگی اشاره شده و «حوزه نیوز» به انتشار این احکام در شماره های گوناگون خواهد پرداخت.

* احکام صدای نامحرم

سؤال ۱۲۶. شنیدن صدای زن نامحرم چه حکمی دارد؟

جواب: شنیدن صدای زن نامحرم در صورتی که به قصد لذّت نباشد و سبب افتادن در گناه نشود اشکالی ندارد، ولی زن نباید لحن صدای خود را طوری کند که هوس انگیز باشد.

سؤال ۱۲۷. گوش دادن به آواز زن نامحرم برای مرد در صورتی که اشعار مذهبی بخواند و موجب مفسده هم نباشد چه حکمی دارد؟

جواب: اشکال دارد.

سؤال ۱۲۸. شغل بعضی از خانم ها ذکر توسّل به اهل بیت(علیهم السلام) در مجالس زنانه است، گاهی از اوقات هنگامی که مشغول روضه خوانی هستند مرد و یا بچه هایی که خوب و بد را می فهمند وارد حیاط آن خانه می شوند و صدای این خانم را می شنوند، حکم این قبیل روضه خوانی ها چیست؟

جواب: در این مورد که نوشته اید، صدای خود را آهسته تر کند و یا بدون تکیه به صوت بخواند.

سؤال ۱۲۹. اگر زن با صوت قرآن بخواند، آیا مرد می تواند به آن گوش بدهد؟ آیا تفاوتی بین نوار و غیر آن هست؟

جواب: در صورتی که زن به طور ساده قرآن بخواند مانعی ندارد، ولی اگر با آهنگ یا صدای زیبا بخواند گوش دادن مرد اجنبی جایز نیست و نوار و غیر نوار فرقی نمی کند.

سؤال ۱۳۰. هنگامی که در مراسم صبحگاهی مدرسه یکی از خواهران قرآن را با صوت تلاوت می کند دبیران مرد صدای وی را می شنوند، آیا به طور کلّی تلاوت قرآن در صورت شنیدن نامحرم توسط خواهران گناه است؟

جواب: اگر با آهنگ باشد اشکال دارد و اگر به طور ساده باشد مانعی ندارد.

سؤال ۱۳۱. گوش دادن به خنده زن نامحرم اگر موجب مفسده نباشد چه حکمی دارد و در صورتی که مفسده داشته باشد چه حکمی دارد؟

جواب: در مواردی که مفاسد خاصّی بر آن مترتب نشود مانعی ندارد.

* احکام مراوده و معاشرت با نامحرم

۱. خلوت با نامحرم

سؤال ۱۳۲. خلوت با نامحرم چه حکمی دارد؟

جواب: احتیاط واجب آن است که مرد و زن نامحرم در محلّ خلوتی که کسی در آنجا نیست و دیگری هم نمی تواند وارد شود، نمانند؛ حتّی اگر در آنجا نماز بخوانند نماز آنها اشکال دارد.

سؤال ۱۳۳. محدوده خلوت با اجنبیه چیست؟ اگر شخصی مطمئن باشد که در خلوت با اجنبیه به گناه نمی افتد، باز هم این کار اشکال دارد؟

جواب: اگر در مکانی هستند که معمولاً هیچ کس رفت و آمد نمی کند، خلوت با اجنبیه محسوب می شود. و خلوت با اجنبیه، حتّی اگر فکر می کنند به حرام نمی افتند، اشکال دارد.

سؤال ۱۳۴. آیا خلوت با زن نامحرم اگر چه مطمئن باشد مرتکب حرام نمی شود جایز است؟ محدوده خلوت اجنبیه چیست؟

جواب: اگر در مکانی هستند که معمولاً هیچ کس رفت و آمد نمی کند، خلوت با زن نامحرم محسوب می شود و خلوت با اجنبیه اشکال دارد حتّی اگر فکر می کنند به حرام نمی افتند.

۲. مراجعه به پزشک نامحرم

سؤال ۱۳۵. مراجعه زن به دکتر مرد اگر دکتر حاذق زن نباشد چه حکمی دارد؟

جواب: در مورد ضرورت مانعی ندارد.

سؤال ۱۳۶. آیا مراجعه زن به پزشک مرد در صورتی که بتواند پزشک زن در آن رشته بیابد جایز است؟

جواب: در صورتی که مستلزم نگاه به غیر وجه و کفّین یا مستلزم لمس کردن باشد فقط در صورت ضرورت جایز است و با وجود پزشک زن جایز نیست.

۳. گفتگو و مواجهه با نامحرم

سؤال ۱۳۷. آیا بطور کلّی گفتگو با زن نامحرم جایز است؟

جواب: در صورتی که بطور عادی باشد مانعی ندارد.

سؤال ۱۳۸. گفتگو با مردان نامحرم با چه شرائطی جایز است؟

جواب: در حدود سخنان عادی، مشروط به این که منشأ فسادی نباشد، جایز است.

سؤال ۱۳۹. آیا سلام کردن مرد بر زن نامحرم کراهت دارد؟

جواب: کراهت ندارد ؛ ولی از بعضی از اخبار استفاده می شود که سلام کردن به زن جوان مکروه است.

سؤال ۱۴۰. گفتگو با همکاران نامحرم چه حکمی دارد؟

جواب: در صورتی که جهات شرعیه مراعات شود، و به جز آن دو نفر شخص ثالثی نیز وجود داشته باشد، یا امکان ورود دیگری بدون اجازه آنها باشد، و سخنان عادی و معمولی باشد، اشکال ندارد.

سؤال ۱۴۱. چت کردن با نامحرم چه حکمی دارد؟

جواب: این کار با جنس مخالف اشکال دارد، و غالباً پیامدهای منفی به همراه دارد، مگر این که مقدّمه ازدواج باشد. که در این صورت به مقداری که جهت ازدواج لازم است، اشکالی ندارد.

سؤال ۱۴۲. دوختن لباس زنانه توسط خیاط مرد، چه حکمی دارد؟

جواب: در صورتی که مستلزم تماس بدنی و محرّمات دیگری نشود اشکالی ندارد.

سؤال ۱۴۳. جوان مجرّدی در برخورد با نامحرم دچار مشکل است. این برخوردها و نگاه های غیر مستقیم و گاه مستقیم (که بنا به ضرورت و از روی ناچاری انجام می شود)، و حتّی در برخی موارد شنیدن صدای نامحرم و صدای پای او، برایش نوعی لذّت به همراه دارد. لازم به ذکر است محدود کردن خود و خانه نشینی برای فرار از مشکل مطرح شده، تنها برای مدّتی او را از این صحنه ها دور می کند، امّا در برخوردهای بعدی، که به ناچار هر انسانی ناگزیر از آن است، اوّلاً: این حالت ها در او تشدید می شود، به طوری که گاه حتّی در برخورد با محارم نیز مشکل مطرح شده، بروز می کند، ثانیاً: در دراز مدّت به علّت قطع ارتباط با دیگران، و بیرون نرفتن از منزل، و حتّی ترک درس و تحصیل در دانشگاه، و چشم پوشیدن از تلویزیون و تصاویر و عکس ها، و در یک کلام به انزوا نشستن، باعث بروز ناراحتی های مختلف جسمی و روحی از جمله افسردگی و ناراحتی های عصبی او خواهد شد. وظیفه شرعی چنین شخصی چیست؟

جواب: به هیچ وجه لازم نیست با مردم قطع رابطه کند، و خانه نشین شود. همین اندازه که عمداً نگاه نکند مشکلی ندارد، حتّی اگر قهراً و بدون اختیار برای او لذّتی حاصل شود.

۴. دوستی با نامحرم

سؤال ۱۴۴. متأسّفانه روابط بین پسر و دختر در جامعه ما بسیار بد جا افتاده، و پدر و مادرها از آن به عنوان یک کار زشت یاد می کنند. من به عنوان یک پسر جوان موارد زیادی از این روابط را دیده ام. اگر پسر و دختر در روابط خود، حدود را رعایت کنند، و بدون اطّلاع پدر و مادرشان رابطه ای برقرار نمایند، و بین خود دوستی پایداری را برنامه ریزی کرده باشند، که به احتمال قریب به یقین به ازدواج آنها منتهی شود، آیا شرعاً مشکلی دارد؟

جواب: تجربه های مکرّر در مکرّر نشان داده که رابطه های دختران و پسران دام های شیطان است، و منجر به خلاف شرع می شود. بنابراین تنها در صورتی که قصد ازدواج داشته باشند، آن هم به مقداری که برای شناخت یکدیگر لازم است، می توانند تماس بگیرند.

سؤال ۱۴۵. لطفاً به سؤالات زیر پاسخ فرمایید:

الف) آیا ارتباط نوشتاری و نامه نگاری دختر و پسر بالغ نامحرم از طریق کامپیوتر و شبکه اینترنت جایز است؟

ب) پس از آشنایی طرفین از طریق بالا، آیا ملاقات عمومی تعدادی دختر و پسر بالغ و نامحرم، در مکان عمومی جایز است؟

ج) آیا مصاحبه و نگاه به چشم ها و صورت همدیگر جایز است؟

د) اگر موارد بالا جایز باشد، در چه مرحله ای اجازه پدر برای ادامه ارتباط دختر یا پسر بالغ و نامحرم، حضوری یا نوشتاری، واجب است؟

جواب: با توجّه به این که این گونه ارتباطها غالباً منشأ مفاسدی می شود، جایز نیست.

سؤال ۱۴۶. مکالمه تلفنی پسر و دختر و مراوده طرفین جهت دوستی چه حکمی دارد؟

جواب: جایز نیست.