پیام پنجم قرآنی: تواصی در حلقه مؤمنین

تواصی در حلقه مؤمنین یکی از پیام های عملی و کاربردی و به روز قرآن کریم است که در سوره عصر آمده است و رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیه الله خامنه ای به دلیل شرایط ویژه تحریم و فشارهای سخت دشمن نسبت به کشور وملت در سال اخیر به در ایام مبعث سال 99 یکی از موضوعاتی که به آن توصیه وسفارش مؤکد کردند که بایست فرهنگ سازی شود همین پیام و اصل قرانی یعنی(( تواصی درحلقه مؤمنین)) است، برای اینکه این پیام قرآنی در سوره ((والعصر)) به درستی و همه جانبه مورد تفسیر، تحلیل و تطبیق قرار بگیرد بیان چند در راستای آیات مبارکه بسیار لازم و ضروری است.

1- راز قسم به عصر در سوره عصر

آیه نخست سوره ((والعصر)) که مؤمنین رادعوت به((تواصی)) در حلقه خودشان کرده است قسم و سوگند خوردن حضرت حق تعالی به عصر است از همین رو می فرماید ((والعصر:سوگند به عصر)) در اینکه مقصود از عصر درایه چه عصری است، یک احتمال این است مقصود از ((عصر)) زمان بعثت پیامبر گرامی اسلام اسلام است آنگونه که برخی ازمفسرین همین احتمال را داده اند و در ذیل آیه مبارکه روایات به همین مضمون نیز وارد شده است،وممکن است مقصود عصر حضرت بقیه الله الاعظم ارواحنا له الفدا باشد که بعضی از وآیات دلالت براین معنادارند، و دربرخی ازروایات امده است که مقصود ازعصر نماز است، همانگونه که برخی ازمفسرین احتمال داده مقصود از ((عصاره)) خلقت نظام هستی انسان کامل است، هرکدام ازاین احتمالات یاهمه این احتمالات باشد راز و سر اینکه حق تعالی سوگند خورده به این دلیل بوده است تاذهن وفکر را وادار به تأمل وحساس نماید که امر ویژه و خطیری را درپیش رو دارند که غفلت ازآن جایز نخواهد بود.

2- خسارت و زیان از دست دادن عمر

در ایه دوم و با فرمودن: ((آن الانسان لفی خسر)) همه مخاطبین قرآنی متوجه امر خطیری که برایش قسم خورده است می کند و ان در زیان بودن همه انسان ها است که اگر آن سرمایه مقدسی که بدون منت وزحمت و از آن در اختیارشان قرارداده است بهره برداری درست نکنند از دست خواهد رفت و قابل باز گشت نخواهد بود و ان سرمایه مشترک بین همه انسان ها ((عمر)) است که هر لحظه از دست می رود و قابل برگشت نیست اگر انسان ها نتوانند از هر لحظه عمرشان استفاده‌ کنند قطعا ضرر خواهند نمود، به دلیل اهمیت ویژه ای که عمر انسان داردامام‌ علی بن موسی الرضا علیه السلام از اجداد طاهرینش روایت می کند که رسول الله صلی الله علیه وآله فرمود:((إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ لَا يَزُولُ الْعَبْدُ قَدَماً عَنْ قَدَمٍ حَتَّى يُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعَةِ أَشْيَاءَ عَنْ عُمُرِهِ فِيمَا أَفْنَاهُ وَ عَنْ شَبَابِهِ فِيمَا أَبْلَاه وَ عَنْ مَالِهِ مِنْ أَيْنَ اكْتَسَبَهُ وَ فِيمَا ذَا أَنْفَقَهُ وَ عَنْ حُبِّنَا أَهْلَ الْبَيْت‏ :روز قيامت بنده قدم از قدم برنمى‏دارد تا اينكه چهار سؤال از وى می‌شود: از عمرش كه در چه سپرى ساخته؟ و جوانيش در چه راهی صرف كرده؟ و از مالش كه از كجا آورده و به چه مصرفی رسانده؟ و از دوستى‏ ما اهل‏ بيت‏.:. جامع الاخبار، ص 175، .امالی الصدوق، ص 39؛ خصال، ج1، ص 253؛ تحف العقول، ص 56.))

در تفسیر معنای قرآنی این آیه مبارکه است رهبر معظم آیه الله خامنه ای انقلاب می فرمایند:

 (( برادران و خواهران عزیز! قدر این موقعیّت را بدانید و بدانید که بسیار زودگذر است؛ یعنی تا چشم به هم بزنیم، چهار سال گذشته. مثل عمرمان دیگر؛ عمر ما هم همین‌جور است؛ انسان به پشت سرش که نگاه میکند، میبیند این دوران مثل برق گذشت و خوشی‌ها، سختی‌ها، تلخی‌ها، شیرینی‌ها، لذّتها، رنجها تمام شد. اگر در این طومار طولانی -حالا در مورد امثال حقیر هفتاد هشتاد ساله مثلاً فرض کنید- انسان توانسته باشد یک نقطه‌ای گذاشته باشد که بتواند محاسبه کند آن را پیش خدای متعال و امیدی به آن داشته باشد، خب چه بهتر؛ امّا اگر چنانچه در این طومار طولانی، کاری که بتوان از آن در مقابل خدای متعال دفاع کرد -[چون] انسان را محاسبه میکنند دیگر- نداشته باشیم، زندگی خواهد شد خسارت؛ همان «اِنَّ الاِنسانَ لَفی خُسرٍ» اِلَّا الَّذینَ ءامَنوا وَ عَمِلُوا الصّالِحٰت؛ ایمان و عمل صالح؛ اگر این عمل صالح و این ایمان در این مجموعه‌ای که از عمر ما گذشته است وجود داشته باشد، خب بله، خسارت نیست؛ به همان اندازه سود هست؛ [امّا] اگر خدای نکرده نباشد یا انسان وقتی محاسبه میکند، ببیند میتوان در آن خدشه کرد و مناقشه کرد، آن‌وقت کار انسان خیلی مشکل است؛ خیلی. در دعای شریف ابی‌حمزه، حضرت [علی (ع)] عرض میکند به خدای متعال: اَللّهُمَّ ارحَمنی اِذَا انقَطَعَت حُجَّتی وَ کَلَّ عَن جَوابِکَ لِسانی وَ طاشَ عِندَ سُؤالِکَ اِیّایَ لُبّی؛ آن‌وقتی که تو از من سؤال میکنی، من جوابی ندارم به تو بدهم -تفحّص میکنند از اعمال انسان؛ انسان باید بتواند جواب بدهد دیگر- کَلَّ عَن جَوابِکَ لِسانی، زبانم بند می‌آید، نمیتوانم جواب بدهم، وَ انقَطَعَت حُجَّتی، و استدلال من تمام میشود -انسان یک استدلالهایی پیش خودش دارد دیگر: «این کار را برای این کردم، برای آن کردم»؛ بعد [وقتی‌] هر یک از اینها را جواب میدهند، آدم دستش خالی میشود از استدلال- وَ طاشَ عِندَ سُؤالِکَ اِیّایَ لُبّی، و مغز من، دل من، روح من در مقابل این سؤالهای پیاپی که از من خواهد شد، حیران و سرگردان میمانَد؛ این‌جوری میشود. بنده این را خودم تجربه کرده‌ام))

3- سعادتمندان در کسب عمر

در آیه سوم: چهار گروه از ((سعادتمندان درکسب عمررا)) از صنف زیان دیدگان در عمر که می تواند اسوه و الگوی عملی برای همه باشد استثنا کرده و معرفی می نماید:

گروه اول؛ آن دسته ازانسان های اند که انسانی فکر می کنند نه حیوانی، به دنبال حیات طیبه اند نه حیات سیئه، عرشی می اندیشند نه فرشی، نمی خواهند تهی وخالی بمانند اینان کسانی که باورمندند، حوضچه وجودیشان را از معرفت حضرت حق پرمی کنند، و مؤمن به زندگی پس ازمرگ، شریعت ودین می باشند.

گروه دوم؛ همان گروه اول اندکه زندگی را هدفمند می دانند که همان رسیدن به ((لقاءالله)) است، چراکه این کلام الهی است که درباره خلقت انسان می فرماید و این سلوک معنوی نیازمند به زاد وتوشه است که ((عمل صالح)) آمیخته بااخلاص ورضای الهی است، چراکه حق تعالی خود فرموده:((فمن کان)) ازهمین رو این دسته به لوازم عمل نموده وعمرشان را درکسب عمل صالح مصرف می کنند که درایه سوم این دوگروه را اینگونه توصیف می کند.

گروه سوم؛ همان گروه اول و دوم اند وقتی گردو غبار فتنه بلند می شود شناخت حق از باطل، و شناخت باطل پیچیده وسخت می شود اهل ایمان به دلیل داشتن قدرت تشخیص حق را ازباطل می شناسند وحاضرند در نصرت رساندن به حق نه تنها ازمال بلکه ازجانشان هزینه کنند

گروه چهارم؛ همان گروه سه گانه پیشینند برای اینکه درکنار حق بمانند وکم نیاورند آیه مبارکه:(.فَاسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَكَ «112/هود»:پس (اى پيامبر!) همان گونه كه مأمور شده‌اى، استوار باش و (نيز) هر كس كه با تو، به سوى خدا آمده است.)) وایه((رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَى الْقَوْمِ الْكافِرِينَ‌(250/: پروردگارا صبر و شكيبايى بر ما فرو ريز و قدمهاى ما را ثابت و استوار بدار و مارا بر گروه كافران پيروزگردان)) نقشه مشی سیاسی، الهی خود قرار داده و در دفاع ازحق استقامت وصبرمی کنند، ازهمین روست آیه سوم. این دوگروه را به‌این صورت توصیف نموده ومی فرماید((وتواصو

4- راز توصیف ویژه اهل تواصی

هر چند ((حق)) و ((صبر)) مصداقی از همان ایمان و عمل صالح اند، راز مستقل آوردن این دو، توجه ویژه دادن مؤمنین به((حق وصبر)) است، چراکه تواصی ازباب تفاعل است ودرجایی کاربرد دارد که دوطر ف داشته باشد، ویژگی گروه سوم((اهل حق)) گروه چهارم((اهل صبر)) دراین است که برای جمع خود حلقه مؤمنانه تشکیل می دهند وپیوسته یکدیگر به ((حق))و((صبر)) توصیه وسفارش می کنند که مبادا باگذشت زمان گرفتار نفسانیات شده ازحق فاصله بگیرند ویادراستقامت درمسیر خسته شان به دلیل نقش کلیدی که این اصل قرانی((تواصی)) در حلقه مؤمین دربرابر بحران ها دارد، رهبر معظم انقلاب اسلامی آیه الله خامنه ای در آخرین بیانات خود در سال (99)به مناسبت مبعث فرمودند: در این جنگ نرم، دشمن دو حرکت را انجام دهد و دو هدف را دنبال می‌کند. یک اینکه این زنجیره تواصی به حق و صبر را قطع کند،‌ دوم اینکه حقایق را وارونه نشان دهد. حقایق عالم را به دروغ وارونه نشان دهند.

اینکه تواصی به حق و صبر و این رشته را در بین مؤمنان قطع کنند، این چیز خطرناکی است. کاری کنند که مومنین همدیگر را توصیه نکنند، همدیگر را حفظ نکنند و به یکدگیر امید ندهند. اگر این جریان قطع شود خیلی خطرناک است و موجب می‌شود انسان‌ها احساس تنهایی و ناامیدی کنند و اراده‌ها ضعیف و امیدها کم‌رنگ شود. جرأت اقدام از دست برود. وقتی تواصی نبود این اتفاقات می‌افتد.

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| تحلیل پیام های قرآنی درماه مبارک رمضان «قسمت پنجم»
نگارنده: «مبلغ نخبه حجت الاسلام و المسلمین سید محمدتقی قادری»