✍️ ابوجعفر محمدبن محمد معروف به خواجه نصيرالدين طوسي در سال 597 ق در طوس به دنيا آمد. وي در ابتدا علوم عقلي و نقلي و حكمت مشاء را آموخت و در سالهاي بعد رياضيات، فقه، فلسفه، نجوم و ادبيات را خواند به طوري كه در علوم روز به تبحر و استادي تمام رسيد.
✅ وي چند سال پس از واقعه حمله سپاهيان چنگيزخان مغول، به قلعه اسماعيليه پناه برد و در آنجا نيز از تاليف و نگارش باز نايستاد. با غلبه سپاه مغول بر اسماعيليان، خواجه نصيرالدين به خدمت هلاكوخان مغول پيوست و با استفاده از نفوذ خود، از كشتار مردم و دانشمندان و تخريب آثار فرهنگي و علمي و غارت شهرها و روستاها جلوگيري نمود.
✅ پس از فتح بغداد و سقوط عباسيان، خواجه نصير ماموريت يافت تا رصدخانه مراغه را ترتيب دهد. او جماعتي از رياضيدانان بزرگ گردآورد و كار احداث رصدخانه را در سال 657 ق آغاز كرد. خواجه، با اين كار، عالمان بزرگ زمان را كه پراكنده بودند در يك مكان، جمع كرد و همچنين كتابخانهاي عظيم در محل رصدخانه مراغه احداث نمود.
✅ اين عالم سترگ براي تهيه كتابهاي مورد نظر، كتبي از بغداد، شام و شمال آفريقا و اطراف و اكناف ايران فراهم نمود و كتابخانه اي با بيش از چهارصد هزار جلد كتاب، ايجاد كرد. عمر خواجه از اين پس در خدمات علمي گذشت. خواجه نصيرالدين، يكي از بزرگترين بنيانگذاران كلام شيعه و پيشاهنگ بزرگ فلسفه مشّاء بود و ضمن تاييد حكمت ابن سينا، به شرح مشكلات اشارات پرداخت.
✅ وي همچنين آثار متعددي را در علوم مختلف به نگارش درآورد كه اخلاق ناصري، تجريد العقايد، ذيج ايلخاني، اوصاف الاشراف، اساسُ الاقتباس و تذكره نصيريه و بيش از شصت اثر ديگر در اصول دين، اخلاق، منطق، هندسه، هيئت، نجوم و عروض و شعر از آن جمله ا ند.
✅ خواجه نصيرالدين سرانجام در سال 672 در 75 سالگي، شانزده سال پس از تاسيس رصدخانه درگذشت و در كاظمين به خاك سپرده شد.