شب قدر از شب‌های مقدس و متبرک اسلامی است. خداوند در قرآن مجید از آن به بزرگی یاد کرده و سوره‌ای نیز به نام «سوره قدر» نازل فرموده است.
در تمام سال، شبی به خوبی و فضیلت شب قدر نمی‌رسد. این شب، شب نزول قرآن، شب فرود آمدن ملائکه و روح نیز نام گرفته است. عبادت در شب قدر برتر از عبادت هزار ماه است. در این شب، مقدرات یک سال انسان‌ها و روزی‌ها، عمر‌ها و امور دیگر مشخص می‌شود. ملائکه در این شب بر زمین فرود می‌آیند، نزد امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌روند و آنچه را برای بندگان مقدر شده بر ایشان عرضه می‌دارند. شب‌زنده‌داری و تلاوت قرآن و مناجات و عبادت در این شب، بسیار توصیه و تأکید شده است.

عظمت و فضیلت این شب بر سایر شب‌ها را از این امور می‌توان به دست آورد:
۱) آمرزش گناهان: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و و سلم در تفسیر سوره «قدر» فرمودند:
«هر کس شب قدر را احیا بدارد و مؤمن باشد و به روز جزا اعتقاد داشته باشد، تمامی گناهانش آمرزیده میشود.»
۲) قلب رمضان: امام صادق علیه السلام فرمودند:
«از کتاب خدا استفاده می‌شود که شماره ماههای سال نزد خداوند، دوازده ماه است و سرآمد ماه‌ها ماه رمضان است و قلب ماه رمضان لیله القدر است.»
۳) نزول قرآن: طبق روایات، مجموع قرآن در شب قدر دفعی و یکباره بر پیامبر صلی الله علیه و آله و و سلم نازل شده است. این نزول دفعی و یکباره قرآن است، اما نزول تدریجی قرآن طی ۲۳ سال دوران نبوت پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله و و سلم به صورت الفاظ نازل شده است.
۴) برتر از هزار ماه: نزول همه‌ی ملائکه و روح در شب قدر بر زمین و سلام دادن بر بندگان خدا نشانه شرافت آن بر هزار ماه است. امام باقر علیه السلام فرمودند:
«عمل صالح در شب قدر از قبیل: نماز، زکات و کارهای نیک دیگر بهتر است از عمل در هزار ماهی که در آن شب قدر نباشد.»
اعمال شب‌های قدر بر دو نوع است:
اعمالی که در هر سه شب انجام می‌شود و به اعمال مشترک معروف است و اعمالی که مخصوص هر یک از شب‌های مبارک نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم است.
اعمال مشترک شبهای قدر
۱ – غسل کردن که بهتر است مقارن غروب آفتاب غسل کرده و نماز عشا با غسل خوانده شود.
۲ – خواندن ۲ رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد، ۷ مرتبه سوره توحید را خوانده و بعد از نماز ۷۰ مرتبه گفته شود: اَستَغفُرِاللهَ وَ اَتوبُ اِلَیهِ.
۳ – قرآن به سر گرفتن و خدا را به ۱۴ معصوم علیه السلام سوگند دادن.
۴ – زیارت امام حسین علیه السلام.
۵ – احیا داشتن (بیدار ماندن و عبادت کردن) در این شب‌ها. در روایات بسیاری از پیامبر صلی الله علیه و آله و و سلم و معصومین علیه السلام نقل شده است هر کس شب قدر را احیا کند، گناهان او آمرزیده شود.
۶ – فضیلت و پاداش بسیار دارد که ۱۰۰ رکعت نماز خوانده شود و بهتر است که در هر رکعت بعد از سوره مبارک حمد، ۱۰ مرتبه سوره توحید خوانده شود.
۷ – دعایی از امام زین العابدین علیه السلام که در مفاتیح الجنان آمده است. اللهم انی امسیت لک عبداً…
۸ – قرائت دعای جوشن کبیر.
۹ – طلب آمرزش از خدای متعال و درخواست از خدا جهت نیازهای دنیا و آخرت.
۱۰ – ذکر گفتن و صلوات بر محمد وآل محمد علیهم السلام.
در این شب‌های مبارک، اعمال زیر نیز سفارش شده است:
۱) خواندن ۲ رکعت نماز برای سلامتی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و تعجیل در ظهور آن حضرت
۲) خواندن ۲ رکعت نماز برای شادی روح همه درگذشتگان و اسیران خاک و ۲۵ بار گفتن ذکر “اللهم اغفرلی لجمیع المومنین و المومنات و المسلمین و المسلمات”
۳) خواندن ۲ رکعت نماز تقدیم به اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) و خواندن دعای توسل
۴) خواندن ۲ رکعت نماز حضرت زهرا (سلام الله علیها): در رکعت اول بعد از حمد ۱۰۰ مرتبه سوره قدر و در رکعت دوم بعد از حمد ۱۰۰ مرتبه سوره توحید
۵) خواندن سوره‌های مبارک دخان و قدر
اعمال مخصوص شب نوزدهم
۱ – صد بار ذکر ” استغفرالله ربی واتوب الیه “.
۲ – صد بار ذکر ” اللهم العن قتله امیرالمومنین”
۳ – دعای اللهم اجعل فیما تقضی و تقدر من الامر المحتوم …
اعمال مخصوص شب بیست و یکم
۱ – دعای اللهم صل علی محمد وال محمد و اقسم لی حلما یسد عنی باب الجهل ….
۲ – لعن بر قاتل امیرالمومنین. صد بار ذکر “اللهم العن قتله امیرالمومنین”
۳ – زیارت امام علی علیه السلام.
اعمال مخصوص شب بیست و سوم
۱ – تلاوت سوره‌های عنکبوت و روم که امام صادق علیه السلام فرمود: تلاوت کننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت است.
۲ – قرائت سوره‌های مبارک عنکبوت، روم و دخان.
۳ – قرائت ۱۰۰۰ مرتبه سوره قدر.
۴ – خواندن و تکرار دعای سلامتی امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف اللهم کن لولیک حجه ابن الحسن ….
۵ – دعای اللهم امددلی فی عمری واوسع لی فی رزقی ….
۶ – تلاوت قرآن کریم به هر مقدار که توانستی.
۷ – خواندن دعای “یا باطنا فی ظهوره و یا ظاهراً فی بطونه ….
مرحوم کلینی در کافی از امام باقر علیه السلام نقل می‌کند که آن حضرت در جواب معنای آیه «انا انزلناه فی لیله مبارکه» فرمودند: «آری شب قدر، شبی است که همه ساله در ماه رمضان و در دهه آخر آن، تجدید می‌شود. شبی که قرآن جز در آن شب نازل نشده و آن شبی است که خدای تعالی درباره اش فرمود: ه است: «فی‌ها یفرق کل امر حکیم؛ در آن شب، هر امری با حکمت، متعین و ممتاز می‌گردد». آنگاه فرمود: «در شب قدر، هر حادثه‌ای که باید در طول آن سال واقع گردد، تقدیر می‌شود، خیر و شر، طاعت و معصیت و فرزندی که قرار است متولد شود یا اجلی که قرار است فرارسد یا رزقی که قرار است برسد و …».