بحران قره‌باغ ابعاد تازه‌تری پیدا کرده است و تحولات این حوزه در دو سطح در حال رخ دادن است. در سطح تاکتیکی ظواهر امر از درگیری بین دو دولت حکایت دارد، اما رخدادهای مهم و تعیین‌کننده در سطح استراتژیک در حال صورت‌بندی است.

1ـ دخالت مستقیم بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در کشور آذربایجان، از یک برنامه‌ریزی هدفمند و راهبردی حکایت دارد. اتاق عملیات مشترک آمریکایی، ترکی، صهیونیستی و آذری در صدد تهیه طرحی برای گسترش ناتو در آسیای میانه از طریق پایگاه‌های نظامی ترکیه در آذربایجان است تا در قالب این طرح ارتباط جغرافیایی و زمینی بین آذربایجان و ترکیه که هم اکنون تحت کنترل نیروهای ارمنی است، برقرار شود.

2ـ تلاش برای ایجاد یک ساختار نظامی برای ناتو با هدف افزایش فشار و تهدید علیه ایران در شمال غرب این کشور از دیگر اهداف رژیم صهیونیستی از مداخله در بحران قره‌باغ است. رژیم صهیونیستی با ایجاد یک رقابت کاذب و هدفمند میان آذربایجان و ارمنستان برای افزایش نفوذ در هر دو طرف منازعه، بالاترین نقش را در ایجاد درگیری و دامن زدن به آن را دارد. همچنین ارزیابی‌های دقیق نشان می‌دهد که رژیم صهیونیستی به موازات عادی‌سازی روابط با امارات و بحرین، در اندیشه‌‌بحران‌سازی‌درمحیط‌امنیتی‌جمهوری اسلامی ایران است.

3ـ شواهد میدانی نشان می‌دهد، استقرار تروریست‌های تکفیری در طول نوار مرزی ترکمنستان، آذربایجان، ازبکستان، جنوب شرقی تاجیکستان و شمال شرقی افغانستان در نزدیکی مرزهای چین، به عنوان بخشی از برنامه‌ محاصره استراتژیک چین، روسیه و ایران و دامن زدن به جنگ‌ها و تنش‌های نیابتی در این مناطق انجام می‌شود.

نکته راهبردی: جمهوری اسلامی ایران در خصوص بحران قره‌باغ نه بی‌تفاوت است، نه بی‌طرف. بی‌تفاوت نیست چون که یک چالش امنیتی در مرزهای شمالی ایران است و خاصه با حضور برخی متغیرهای خارج از منطقه این چالش، ابعاد عمیق­تری نیز پیدا کرده است. بی­طرف نیست چون که جمهوری اسلامی قره‌باغ را بخشی از سرزمین یک کشور مسلمان می­بیند. ایران در این زمینه قره‌باغ را منطقه‌ای اشغالی و آذربایجان را محق می­داند، اما به روش نظامی برای حل مسئله معتقد نیست.

2ـ جمهوری اسلامی ایران صراحتا و قویا به برخی بازیگران منطقه هشدار داده است که پای تکفیری‌ها نباید در مناطق شمالی ایران باز شود و امنیت سرزمینی ایران دچار مخاطره شود. در صورت روی دادن چنین موضوعی ایران در وهله نخست هشدار خواهد داد و چنانچه موثر نیفتاد ایران به واکنش مستقیم روی خواهد آورد.

 نویسنده: عزیز غضنفری