میدان کربلا صحنه رویاروی حق و باطل بود. در سپاه حق مدار امام حسین(علیه السلام) هم پیرمرد بود، و هم جوان و هم نوجوان. یکی از سپاهیان حق مدار اباعبدالله الحسین(علیه السلام) که برادر زاده ی ایشان هم بود، عبدالله بن حسن(علیه السلام) بود.

هنگامی که سالار شهیدان در محاصره لشکر ابن زیاد ملعون قرار داشت و زخم هایی هم برداشته بود، عبدالله بن حسن(علیه السلام) که کودک نابالغی بود، از خیمه ها بیرون آمد و علیرغم ممانعت حضرت زینب(علیها السلام) از ورود او به میدان، خود را به عموی بزرگوارش رساند و خود را سپر عمو قرار داد تا شمشیر بحر بن کعب یا حرمله بن کاهل به ایشان نخورد؛ اما شمشیر آن مرد شقی که به سمت سالار شهیدان می آمد، دست او را قطع کرد و سپس با تیر حرمله بن کاهل در دامان عموی خود به شهادت رسید.[1] گر چه تصور عمومی این است که عبدالله بن حسن، خردسال بوده است؛ اما اینگونه نبوده و نهایت اینکه نابالغ بوده است. حتی در کتاب بحارالانوار آمده که او چهارده نفر را کشت.[2]
در زیارت امام حسین(علیه السلام) برعبدالله بن حسن(علیه السلام) سلام داده شده است، و قاتل او(حرمله بن کاهل اسدی) مورد لعن قرار گرفته است.[3]
شهادت عبدالله بن حسن(علیه السلام) و شهادت او در راه امام خویش، برای دوران ما حاوی درس های است که به دو نکته از آنها اشاره می کنیم.
1ــ نقش پدران در تربیت فرزند
عبدالله بن حسن(علیه السلام) فرزند حسن بن علی(علیه السلام) است. همان تنهاترین سرداری که در بستر شهادت، بعد از خبر دادن از مرگ خود به وسیله سَم جعده، به برادر بزرگوارش امام حسین(علیه السلام) فرمود: «و لكن لا يوم‏ كيومك‏ يا أبا عبد الله (علیه السلام)[4] يا حسين! هيچ روزى (در شدت و سختى) مثل روز عاشوراى تو نيست‏.» امام حسن(علیه السلام) در بستر شهادت، به یاد غریبی برادر خویش است.
اگر بخواهیم زبانحال ایشان را بیان کنیم، باید گفت امام حسن(علیه السلام) به برادر خود گفته است: ای برادر! گرچه من با این سم کشنده از دنیا خواهم رفت و در روز سخت عاشورای تو نیستم؛ ولی فرزندان من در خدمت تو هستند. امیدوارم به سهم خود، سپر بلای تو شوند. عبدالله بن حسن(علیه السلام) چه خوب در روز عاشورا با شهادت خود، در راه دفاع از عموی غریب خود، گفته پدر را جامعه عمل پوشاند.
والدین جامعه اسلامی باید به تأسی از حضرت امام حسن مجتبی(علیه السلام) فرزندان خود را در مسیر معنویت و اخلاق اسلامی و محبت اهلبیت(علیهم السلام) تربیت نمایند.
ماه محرم فرصت خوبیست تا والدین، فرزندان خود را بیشتر با هیات های مذهبی و شور و شعور حسینی آشنا سازند.
2ـــ لزوم همت و انگیزه معنوی از طرف فرزندان
چنانچه در ابتدای مقاله گفتیم عبدالله بن قاسم برای دفاع از عموی خویش، جسارت به خرج داد و خود را به عمو رساند و بر سر دشمن او فریاد کشید[5] و به قول امروزی ها لیاقت و عرضه ی خود را نشان داد. کودک و نوجوان مسلمان نیز باید اینگونه باشد.
در دوران ما، با ورود وسایل ارتباطی جدید و رواج آن در بین خانواده ها، فرزندان در معرض آسیب هایی هستند. در این بین هم باید والدین به وظیفه خود عمل کنند و هم فرزندان. با وجود این وسایل ارتباطی و امکانات وسیع آن، دیگر بچه های امروز، مثل بچه های سابق نیستند و هم در جنبه منفی و هم مثبت قابلیت رشد دارند. گر چه به فرمایش مولای متقیان، دل کودک و نوجوان آماده پذیرش هر نوع بذریست[6]، ولی این بدان معنا نیست که آنها از خود هیچ گونه واکنشی ندارند.
همانگونه که بچه ی ده دوازده ساله، سر کلاس های مختلف جهت مهارت آموزی می آموزد و استعدادهای خود را شکوفا می کند، در بحث معنوی هم می تواند استعداد خود را به کار اندازد. بچه هایی هستند که رشد فکری و معنوی خود را علاوه بر محیط خانواده، از کانون مساجد و کتابهای که می خوانند و امثال این، دریافت می کنند، و با شرکت در مساجد ومحافل مذهبی به همراه والدین خود، و همت و انگیزه در مکبر شدن و تلاوت قرآن در جمع دوستان، آینده معنوی خود را رقم می زنند.

فرزندان جامعه اسلامی باید راه و روش قاسم بن حسن و عبدالله بن حسن را سرمشق خود قرار دهند. چه نوجوانان غیوری بودند که در دوران دفاع مقدس با اقتدا به قاسم بن الحسن و همچنین عبدالله بن حسن، به جنگ باطل رفتند و مکتب شیعه و نظام اسلامی را یاری نمودند.
سخن آخر
رفتار و منش شهدای کربلا، از جمله عبدالله بن حسن(علیه السلام) باید برای والدین و فرزندان جامعه اسلامی الگو باشد. برای والدین از این جهت که فرزندانی پاک و مدافع ارزش های اهل بیت، تربیت کنند، و برای فرزندان از این جهت که استعدادها و توانایی های خود را در مسیر حق و حقیقت قرار دهند.
پی نوشت ها:
1ــ لهوف سید بن طاووس، ص148
2ــ زندگانی امام حسین(علیه السلام) ترجمه ج45 بحارالانوار، ص36
3ــ بحارالانوار، ج 45، ص 98
4ــ اللهوف على قتلى الطفوف، ترجمه فهرى، ص 25
5ــ همان، ترجمه بخشایشی، ص148
6ــ از امام علی(علیه السلام) روایت شده که فرمود: «إِنَّما قَلْبُ الْحَدَثِ كَالْأَرْضِ الْخالِيَةِ مآ أُلْقِىَ فيها مِنْ شَىْ ءٍ قَبِلَتْهُ؛ جز اين نيست كه دل نوجوان همچون زمين ميان تُهى است؛ هر چه در آن افشانده شود، همان را مى پذيرد. منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة (خوئى)، ج‏20 ، ص 8

بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان