تجلی و راهکارهای تحقق فرهنگ انقلابی
اکثریت مردم ما فرهنگ ایرانی – اسلامی دارند اما در بعضی از موارد شاهد نمادهای غربی در میان مردم هستیم. فرهنگ عمومی، ظهور و بروز فرهنگ ایرانی-اسلامی در شرایط خاص زمان و مکانی است. امروز فرهنگ موجود ما ترکیبی از سه فرهنگ اسلامی- ایرانی و غربی است. فرهنگ اسلامی ایران، همان درخت است ممکن است در یک فصلی ظهور و بروز فرهنگ که فرهنگ عمومی است با فرهنگ اسلامی کاملاً سازگاری نداشته باشد قاعده درخت این است که همیشه سبز باشد ولی در فصلهایی سبز نیست. لذا رهبر معظم انقلاب تأکید دارند که : « ما باید روزبه روز به آن فرهنگ انقلابی، در همه ی شئون، هم در دانشگاه ها به طور اخصّ، هم در کل جامعه به طور اعمّ، نزدیکتر شده باشیم. اگر ببینیم این حادثه اتفاق نیفتاده، باید استنتاج بکنیم که کار و تلاش فرهنگی در جامعه ی انقلابی ما، به خوبی و کمال و سلامت انجام نگرفته است و نقایصی دارد، که آن نقایص را باید برطرف کنید
برای تحقق فرهنگ انقلابی و ایجاد گفتمان انقلاب اسلامی راهبردهای کلان و رهکارهای عملی باید اتخاذ نمود. « ما باید روزبه روز به آن فرهنگ انقلابی، در همه ی شئون، هم در دانشگاه ها به طور اخصّ، هم در کل جامعه به طور اعمّ، نزدیکتر شده باشیم. اگر ببینیم این حادثه اتفاق نیفتاده، باید استنتاج بکنیم که کار و تلاش فرهنگی در جامعه ی انقلابی ما، به خوبی و کمال و سلامت انجام نگرفته است و نقایصی دارد، که آن نقایص را باید برطرف کنید.»
اصلی ترین مانع تحقق این هدف را می توان در رویارویی نظام سلطه دانست که از ماهیت شکل گیری فرهنگ غربی و اهداف عینی تمدن غرب قابل درک است. همان گونه که فرهنگ و تمدن غرب مهم ترین مانع خود را برای نفوذ در جهانیان تفکر اسلامی می داند، به همین صورت هم مهم ترین مانع تحقق اهداف تفکر ناب اسلامی وابسته به تلاش های فرهنگی، رسانه ای، خبری و … کشورهای سلطه گر در سطح بین المللی در هدایت افکار عمومی جهان است که می توان در قالب جنگ نرم آن را معرفی نمود.
اکثریت مردم ما فرهنگ ایرانی – اسلامی دارند اما در بعضی از موارد شاهد نمادهای غربی در میان مردم هستیم. فرهنگ عمومی، ظهور و بروز فرهنگ ایرانی-اسلامی در شرایط خاص زمان و مکانی است. امروز فرهنگ موجود ما ترکیبی از سه فرهنگ اسلامی- ایرانی و غربی است. فرهنگ اسلامی ایران، همان درخت است ممکن است در یک فصلی ظهور و بروز فرهنگ که فرهنگ عمومی است با فرهنگ اسلامی کاملاً سازگاری نداشته باشد قاعده درخت این است که همیشه سبز باشد ولی در فصلهایی سبز نیست. لذا رهبر معظم انقلاب تأکید دارند که : « ما باید روزبه روز به آن فرهنگ انقلابی، در همه ی شئون، هم در دانشگاه ها به طور اخصّ، هم در کل جامعه به طور اعمّ، نزدیکتر شده باشیم. اگر ببینیم این حادثه اتفاق نیفتاده، باید استنتاج بکنیم که کار و تلاش فرهنگی در جامعه ی انقلابی ما، به خوبی و کمال و سلامت انجام نگرفته است و نقایصی دارد، که آن نقایص را باید برطرف کنید.»[۱]
برای تحقق فرهنگ انقلابی و ایجاد گفتمان انقلاب اسلامی راهبردهای کلان و رهکارهای عملی باید اتخاذ نمود در این مجال به برخی از موارد برگرفته از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اشاره خواهد شد:
توجه به مبانی اسلام و آرمانهای انقلاب اسلامی:
در طراحی، برنامه ریزی، سیاستگذاری، تدوین مهندسی و پیوست فرهنگی، تصمیم سازی و تصمیم گیری در حوزه فرهنگ باید به اولویت ها و ریشه های فرهنگ اسلامی و انقلابی توجه نمود. این مسئله را مقام معظم رهبری با این بیان ترسیم نمودهاند: « هدف فرهنگی باید متوجّه اصول، پایه ها، ارزش ها و چیزهایی باشد که به اصطلاح، روی پیشانیِ انقلاب نوشته شده است؛ یعنی شعارهای اصلی.»[۲]
انجام فعالیت های فرهنگی اثرگذار:
فرهنگسازی با حرف، نوشتن کتاب و سخنرانی صرف قابل تحقق نیست، همانگونه که باید در صحبت ها، سخنرانی ها، تحلیل ها و نوشته های خود بر روی موضوع فرهنگ و فرهنگ انقلابی تأکید بیشتری نمائیم تا این موضوع به عنوان مطالبه عمومی و گفتمان قالب در فعالیت های پژوهشی، مدیریتی و اجرایی ایجاد شود. لذا « از هر طرف که حرکت می کنیم، می بینیم که به فرهنگ می رسیم و راه ها واقعا به فرهنگ ختم می شود. برای فرهنگ باید کارکرد. پرداختن به کارهای فرهنگی لیاقت می خواهد.»[۳]
تربیت نیروی انقلابی:
لازمه تعالی و پیشرفت یک جامعه انسانی، اسلامی و انقلابی، حضور فعال نیروهای انسان دوست، دیندار و انقلابی(با تمام معیارهای هر مورد) می باشد. لذا نبود نیروهای تربیت شده در هر سه حوزه می تواند نقیصه ای مهم برای جامعه ما باشد. این در حالی است که با وجود اقدامات ارزشمند در حوزه فرهنگ و تربیت نیروهای مسلمان، انقلابی ولی تعداد ایشان به اندازه ابعاد وسیع حرکت عظیم امت اسلامی و جامعه ایرانی نیست. همچنین همین تعداد قلیل، بیشتر در عرصه های سیاسی، امنیتی، نظامی، فناوری و بعضا اقتصادی فعالیت مستمر دارند و تعداد افرادی که زندگی و وجودشان را در عرصه های متعدد فرهنگ اعم از فعالیت های تبلیغی – رسانه ای، تعلیمی – آموزشی و تربیتی – پرورشی وقف نمایند بسیار اندک و معدود هستند. لذا شناسایی این افراد و مجهز ساختن ایشان به محتوای غنی اسلامی، آموزه های انقلاب اسلامی و نیز مهارت افزایی ارتباطی و فرهنگی ایشان بسیار ضروری می باشد تا بتوان از همین ظرفیت های حداقلی که در نهادهای علمی، تبلیغی، تعلیمی و تربیتی مشغول فعالیت هستند بیشترین بهره مندی صورت پذیرد.
اجتباب از نگاه سیاسی و قبیلهای به حوزه فرهنگ
افرادی که در حوزه فرهنگ انقلابی و فرهنگسازی مطلوب باید منافع شخصی، گروهی، جناحی و سیاسی را کنار گذاشت و در مسیر نورانی انقلاب اسلامی و با اخلاص و روحیه انقلابی گام برداشت و از مشکلات و موانع پیش رو و کارشکنی ها و کنایه های بدخواهان دلسرد نشد. رهبر معظم انقلاب این موضوع را در این جملات ترسیم نمودهاند: « اصلا مسأله فرهنگ، مسأله خط سیاسی چپ و راست نیست؛ مسأله ارزش هاست؛ بودن یا نبودن و آری یا نه! انقلاب و اسلام، هویّت اسلامی و انقلابی این کشور است. توده ی عظیم مردم مسلمان و متدیّنند و بدیهی است که طرفدار اسلام و پایبند به نظام اسلام و پایبند به نظام اسلامی باشند.»[۴]
بازگشت به روحیه انقلابی و مردمی در حوزه فرهنگ
با وجود اینکه دستگاه های دولتی و نهادهای فرهنگی مانند صدا وسیما، سازمان تبلیغات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، … در تلاش تحقق اهداف فرهنگ انقلابی و آرمانهای انقلاب هستند، ولی حجم عظیم فعالیت ها و مشکلات به جای مانده، موانع اداری و قانونی، افراد ضعیف النفس و جاه طلب، مدیریت های منفعت طلب و بدون ثبات و موارد دیگر، موجب شده است که وضعیت فرهنگی ما با اهداف انقلاب اسلامی منطبق نباشد. لذا همانند حضور مردمی در پیروزی انقلاب اسلامی و بسیج عمومی در دفاع مقدس، در حیطه فرهنگ عمومی و تحقق فرهنگ انقلابی نیز باید روحیه مردمی و حضور خودجوش نیروهای انقلابی در عرصه مشاهده گردد. رهبر معظم انقلاب حضور و تلاش خودجوش نیروهای انقلابی را با تعبیر آتش به اختیار به جهت رفع این نقیصه در جریان رسمی نهادهای فرهنگی اینگونه بیان فرمودند: «من به همهی آن هستههای فکری و عملیِ جهادی، فکری، فرهنگی در سرتاسر کشور مرتّباً میگویم: هرکدام کار کنید؛ مستقل و بهقول میدان جنگ، آتشبهاختیار.»[۵].
(۱) بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب. مورخ: ۱۹/۰۹/۱۳۶۹.
(۲) بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب. مورخ: ۲۱/۱۲/۱۳۷۴.
(۳) بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب.مورخ: ۱۹/۰۹/۱۳۶۹.
(۴) بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب. مورخ: ۲۹/۱۱/۱۳۷۹.
(۵) بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار ماه مبارک رمضان با داشنجویان. مورخ: ۲۷/۰۳/۱۳۹۶٫