اهتمام به نماز در کلام معصومین علیهم السلام
پیامبر صلی لله علیه و آله :یا عَلىُّ اِذا حَضَرَ وَقتُ صَلاتِکَ فَتَهَیَّ لَها وَ اِلاّ شَغَلَکَ الشَّیطانُ وَ اِذا نَوَیتَ خَیرا فَعَجِّل وَ اِلاّ مَنَعَکَ الشَّیطانُ عَن ذلِکَ ؛اى على! هرگاه وقت نمازت رسید، آماده آن شو وگرنه شیطان تو را سرگرم مى کند و هرگاه قصد [کار] خیرى کردى شتاب کن وگرنه شیطان تو را از آن باز مى دارد.
امام رضا(ع) می فرمایند : «الصلاة قربان کل تقی»(نماز وسیله تقرب پرهیزگاران است)
امام صادق علیه السلام :فَضلُ الوَقتِ الاوّلِ عَلَی الأخیر کَفَضل الاخرةِ عَلَی الدُّنیا.فضیلت خواندن نماز در اول وقت نسبت به تأ خیر انداختن آن، مثل فضیلت آخرت بر دنیاست.
امام على علیه السلام :کانَ رَسولُ اللّه صلى الله علیه و آله لا یُؤثِرُ عَلَى الصَّلاةِ عَشاءً وَ لا غَیرَهُ وَ کانَ اِذا دَخَلَ وَقتُها کَاَنـَّهُ لا یَعرِفُ اَهلاً وَ لا حَمیما؛رسول اکرم صلى الله علیه و آله چیزى مثل شام و غیر آن را بر نماز مقدم نمى داشتند و هنگامى که وقت نماز مى رسید، گویى که هیچ یک از اهل خانه و دوستان را نمى شناختند.
رسول اکرم صلى الله علیه و آله :اَوَّلُ الوَقتِ رِضوانُ اللّه وَوَسَطُ الوَقتِ رَحمَةُ اللّه وَآخِرُ الوَقتِ عَفوُ اللّه ؛نماز در اول وقت خشنودى خداوند، میان وقت رحمت خداوند و پایان وقت عفو خداوند است.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:«از من نیست کسی که نماز را سبک بشمارد. به خدا قسم هر کس نماز واجبش را از اول وقت، به تأخیر بیندازد، در حوض کوثر نزد من نخواهد آمد و شفاعت من در روز قیامت نصیب او نمیگردد.»
حضرت صادق علیه السلام فرمود:«شیعیان ما را در مواقع نماز امتحان کنید و ببینید رعایتشان در مورد خواندن نماز چگونه است.»
حضرت امام محمد باقر علیه السلام فرمود:«اولین چیزی که از بنده حسابرسی میشود نماز است؛ اگر نمازش قبول شد، اعمال دیگرش قبول میشود.»
جوانان و سرمایه ی اجتماعی
جوانان، سرمایه های عظیم یک جامعه، آینده سازان نظام و افتخار آفرین مردم اند. جامعه شناسان معتقدند جامعه ای سالم است که جوانانی سالم داشته باشد.
یکی از راه های مهم تربیت سالم، آشنایی جوانان با آموزه های دینی و بایدها و نبایدهاست. بایدها و نبایدهای دین به مثابه نسخه دکتر است که انسان را از بیماری ها نجات می دهد و نتیجه آن، ایجاد جامعه ای قانون مند، متمدّن و سالم است.
اگر در برخی روایات از پیامبر(ص) به طبیب یاد شده، درست بدین معناست، زیرا حضرت با نسخه دین، بیماری های روحی را درمان می کند و مردم را به دین مداری فرا می خواند.
از این رو بایسته است همه مردم به ویژه جوانان با دین بیش تر آشنا شوند. البته همه مردم به طور فطری، دین گرا هستند، ولی این امر در اثر برخی عوامل، کم رنگ و گاهی در برخی موارد فراموش می گردد.
در این میان آشنایی جوانان با دین اهمیت بیش تری دارد، زیرا فتح قله های موفقیت و طی مسیر پر فراز و نشیب زندگی، با دین گرایی امکان پذیر است.
جان.بی.کایزل می گوید: «بی ایمانی به خصوص از این لحاظ رنج آور است که دنیا و هر چه را که در اوست در نظر ما لغو و بیهوده و ناپایدار جلوه می دهد، در صورتی که صاحب ایمان در آفرینش و در زندگانی، منظور و مقصودی می بیند
پوستر حدیث: نماز اول وقت را فراموش نکنید
امام رضا علیه السلام
لاَ تُؤَخِّرَنَّ صَلاَةً عَنْ أَوَّلِ وَقْتِهَا إِلَى آخِرِ وَقْتِهَا مِنْ غَيْرِ عِلَّةٍ عَلَيْكَ أَبَداً بِأَوَّلِ اَلْوَقْتِ
هرگز نمازت را، بى دليل از اوّل وقت به تأخير مينداز . هميشه رعايت اوّل وقت را بكن
بحار الأنوار ج80 ص21
Imam Reza (pbuh)
Do not ever delay the prayer from the earliest moment of its onset to the latest without a good excuse. You must always pray at the earliest time
Bihar al-Anwar, v. 80, p. 21
لذت مؤمنین هنگام نماز
بله! یک چیزهایی هست که میگویند؛ مؤمنین و متعبدین کارشان به جایی میرسد، که کأنه [هنگام عبادت] شخصی را میبینند دارند او را میپرستند؛
و او معدن خیرِ [است]، برای اهل خیر. پس سر تا پای نماز آنها، التذاذ به حضور [در پیشگاه خداوند] است.
پس چی؟ عبادات را از ما میخواهد، برای اینکه ما خوش بگذرانیم و راحت باشیم و مُلتذّ باشیم به عبادتش (از عبادتش لذت ببریم)؟
عجب! قضایایی است. همینجا، نه در آخرت [و] جنت (بهشت).
همینجا منبع خیر است؛ منبع لطف است؛ منبع الطاف است [وقتیکه] پیش او حاضر باشید،
آن وقت، خدا میداند [چه لذتهای معنویهای برای انسان پیش خواهد آمد].
پس؛ این همه تحمیلات و [ تکالیف و اینکه فرمودهاست] جهنم میبرم و بهشت میبرم و …؛
اینها برای چیست؟ شما [که با این عبادات، نقداً] ما را وادار کردید، رفتیم در لذائذ معنویه.
خدا میداند در آن [عبادات] چه هست، چه الطاف معنویهای در آنها هست.
درس خارج فقه، کتاب حج، ١٩ آذر ١٣٨۵
ارزش اقامه نماز اول وقت در حین انجام کار
سؤال: در اوصاف مؤمن در روایت آمده است که: «و صَلاةٌ فی شُغْلٍ»١ معنای این عبارت چیست؟
جواب: یعنی در وقت اشتغال به کار، نمازش را هم به موقع میخواند.
سؤال: این برای مؤمن چه امتیازی میتواند باشد؟
جواب: یعنی اینکه بهواسطه شغلش از نماز منصرف نمیشود.٢ قطعاً داعی و صارف قوی لازم دارد که از بازار و گرمی آن و کار در وقت نماز، دست بردارد. هرچند دیگران هم نماز میخوانند، ولی ممکن است تأخیر بیندازند و مواظب اول وقت و وقت فضیلت و درک آن نباشند و از آنها فوت شود.
در محضر بهجت، ج۱، ص ۲۲۳
١. اصول کافی، ج۲، ص۲۳۱؛ وسائلالشیعة، ج۱۵، ص۱۸۷؛ بحارالانوار، ج۶۴، ص۲۷۱ و ۲۹۴
٢. اشاره به آیه ۳۷ سوره نور
بركات نماز
حدیث
الأمالى للصدوق : حدّثنا عليّ بن أحمد ، قال : حدّثنا محمّد بن أبى عبد اللَّه الكوفى ، عن سهل بن زياد الآدمى ، عن عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى ، عن عليّ بن محمّد بن علىّ بن موسى بن جعفر بن محمّد بن عليّ بن الحسين بن عليّ بن أبى طالب عليهم السلام ، قال :
لَمّا كَلَّمَ اللَّهُعزّ وجلّ موسى بنَ عِمرانَ عليه السلام… قالَ: إلهى ! فَما جَزاءُ مَن صَلّى الصَّلَواتِ لِوَقتِها ؟
قالَ : اُعطيهِ سُؤلَهُ ، واُبيحُهُ جَنَّتى. [۱]
ترجمه
حضرت عبد العظيم عليه السلام : امام هادى عليه السلام فرمود: «آن گاه كه خداوندعزّ وجلّ با موسى سخن گفت، گفت: خدايا! پاداش كسى كه نمازها را در وقتش به جا آورد، چيست؟ خداوند فرمود: خواستش را اجابت و بهشتم را بر او مباح مىكنم» .
شرح
نماز، بركات فراوانى براى زندگى مادّى و معنوى[۲]و دنيوى و اخروى انسان دارد كه در اين حديث، به دو اثر از آثار آن اشاره شده است :
۱ . اجابت دعا
يكى از موارد استجابت دعا، پس از گزاردن نماز است . اين اثر در احاديثِ ياد شده و احاديث ديگرى مورد تأكيد قرار گرفته است، مانند آنچه از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نقل شده كه فرمود:
مَن أدّى فَريضَةً فَلَهُ عِندَ اللَّهِ دَعوَةٌ مُستَجابَةٌ.[۳]
كسى كه نماز واجبى را انجام دهد، در نزد خدا يك دعاى مستجاب دارد .
البتّه اين، در صورتى است كه مانعى براى اجابت دعا وجود نداشته باشد.[۴]
۲ . جواز ورود به بهشت
دومين اثر نماز، اين است كه نمازگزار در جهان پس از مرگ، مىتواند از نعمتهاى بهشت جاويد، بهرهمند گردد. در احاديث فراوانى به اين اثر اشاره شده است، مانند آنچه از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نقل شده كه فرمود:
مِفتاحُ الجَنَّةِ الصَّلاةُ.[۵]
نماز، كليد بهشت است .
اين تعبير ، مانند تعبير «اباحه بهشت براى نمازگزار»، حاكى از نقش تكوينى نماز براى بهرهگيرى از نعمتهاى بهشتى است، بدين معنا كه افراد بىايمان و بىنماز، در نظام تكوينى عالم آخرت نمىتوانند از نعمتهاى الهى استفاده كنند، چنان كه اهل بهشت در پاسخ اهل دوزخ كه از آنها درخواست مىكنند از نعمتهايى كه برخوردارند به آنها نيز بدهند، مىگويند: (إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَهُمَا عَلَى الْكَفِرِينَ؛ خداوند، آن دو (آب و ساير نعمتهاى بهشتى) را بر كافران حرام كرده) .[۶]اين حرمت، حرمت تشريعى نيست؛ بلكه حرمت تكوينى است.
[۱]الأمالى ، صدوق : ص ۲۷۶ ح ۳۰۷ ، بحار الأنوار : ج ۷۹ ص ۲۰۴ ح ۵ . نيز ، ر . ك : همين كتاب : ح ۹۲ .
[۲]براى آشنايى با همه آثار و بركات نماز، ر.ك: فرهنگنامه نماز، از همين مؤلّف .
[۳]الأمالى ، مفيد : ص ۱۱۸ .
[۴]براى آگاهى از موانع اجابت دعا، ر.ك: نهج الدعاء، از همين مؤلّف .
[۵]سنن الترمذى: ج ۱ ص ۱۰ ح ۴.
[۶]اعراف: آيه ۵۰.