اعوذ باللّه‌ من الشیطان الرجیم
بسم اللّه‌ الرحمن الرحیم

تشکر و تسلیت
ما در این مدت مصیبتها دیدیم؛ مصیبت‌های بسیار بزرگ. و بعضِ پیروزیها حاصل شد که البته آن هم بزرگ بود. مصیبت‌های زنهای جوان مرده، مردهای اولاد از دست داده، طفلهای پدر از دست داده. من وقتی چشمم به بعضی از اینها که اولاد خودشان را از دست داده‌اند می‌افتد، سنگینی در دوشم پیدا می‌شود که نمی‌توانم تاب بیاورم. من نمی‌توانم از عهدۀ این خسارات که بر ملت ما وارد شده است برآیم. من نمی‌توانم تشکر از این ملت بکنم که همه چیز خودش را در راه خدا داد. خدای تبارک و تعالی باید به آنها اجر عنایت فرماید. من به مادرهای فرزند از دست داده تسلیت عرض می‌کنم و در غم آنها شریک هستم. من به پدرهای جوان داده، من به آنها تسلیت عرض می‌کنم. من به جوانهایی که پدرانشان را در این مدت از دست داده‌اند تسلیت عرض می‌کنم.

رژیم سلطنتی مغایر عقل و قانون
خوب، ما حساب بکنیم که این مصیبت‌ها برای چه به این ملت وارد شد. مگر این ملت چه می‌گفت و چه می‌گوید که از آن وقتی که صدای ملت درآمده است تا حالا قتل و ظلم و غارت و همۀ اینها ادامه دارد. ملت ما چه می‌گفتند که مستحق این عقوبات شدند. ملت ما یک مطلبش این بود که این سلطنت پهلوی از اول که پایه‌گذاری شد برخلاف قوانین بود. آنهایی که در سن من هستند می‌دانند و دیده‌اند که مجلس مؤسسان که تأسیس شد، با سرنیزه تأسیس شد. ملت هیچ دخالت نداشت در مجلس مؤسسان. مجلس مؤسسان را با زور سرنیزه تأسیس کردند، و با زورْ وکلای آن را وادار کردند به اینکه به رضا شاه رأی سلطنت بدهند. پس این سلطنت از اول یک امر باطلی بود؛ بلکه اصل رژیم سلطنتی از اول خلاف قانون و خلاف قواعد عقلی است و خلاف حقوق بشر است. برای اینکه ما فرض می‌کنیم که یک ملتی تمامشان رأی دادند که یک نفری سلطان باشد؛ بسیار خوب، اینها از باب اینکه مسلط بر سرنوشت خودشان هستند و مختار به سرنوشت خودشان هستند، رأی آنها برای آنها قابل عمل است. لکن اگر یک ملتی رأی دادند ـ ولو تمامشان ـ به اینکه اعقاب این سلطان هم سلطان باشد، این به چه حقی[است؟]ملتِ پنجاه سال پیش از این، سرنوشت ملتِ بعد را معین می‌کند؟ سرنوشت هر ملتی به دست خودش است. ما در زمان سابق ـ فرض بفرمایید که زمان اول قاجاریه ـ نبودیم؛ اگر فرض کنیم که سلطنت قاجاریه به واسطۀ یک رفراندمی تحقق پیدا کرد و همۀ ملت هم ـ ما فرض کنیم که ـ رأی مثبت دادند اما رأی مثبت دادند بر آغا محمد خان قَجَر و آن سلاطینی که بعدها می‌آیند؛ در زمانی که ما بودیم و زمان سلطنت احمد شاه بود، هیچ یک از ما زمان آغا محمد خان را ادراک نکرده؛ آن اجداد ما که رأی دادند برای سلطنت قاجاریه، به چه حقی رأی دادند که زمان ما احمد شاه سلطان باشد؟ سرنوشت هر ملت دست خودش است.

رژیم پهلوی، تحمیلی و غیر قانونی
ملت در صد سال پیش از این، صد و پنجاه سال پیش از این ملتی بوده، یک سرنوشتی داشته است و اختیاری داشته ولی او اختیار ما را نداشته است که سلطانی را بر ما مسلط کند. ما فرض می‌کنیم که این سلطنت پهلوی، اول که تأسیس شد ما فرض می‌کنیم که به اختیار مردم بود و مجلس مؤسسان را هم به اختیار مردم تأسیس کردند، این اسباب این می‌شود که ـ بر فرض اینکه این امر باطل صحیح باشد ـ فقط رضا خان سلطان باشد؛ آن هم بر آن اشخاصی که در آن زمان بودند. و اما محمدرضا سلطان باشد بر این جمعیتی که الآن بیشترشان ـ بلکه الاّ بعضِ کم، بعض قلیلی از آنها ـ ادراک آن وقت را نکرده‌اند، چه حقی داشتند ملت در آن زمان سرنوشت ما را در این زمان معین کنند؟ بنابراین سلطنت محمدرضا اولاً که چون سلطنت پدرش خلاف قانون بود و با زور و با سرنیزه تأسیس شده بود، مجلس غیرقانونی است، پس سلطنت محمدرضا هم غیرقانونی است. و اگر سلطنت رضا شاه فرض بکنیم که قانونی بوده، چه حقی آنها داشتند که برای ما سرنوشت معین کند؟ هر کسی سرنوشتش با خودش است. مگر پدرهای ما ولیّ ما هستند؟ مگر آن اشخاصی که در صد سال پیش از این، هشتاد سال پیش از این بودند، می‌توانند سرنوشت ملتی را که بعدها وجود پیدا می‌کنند آنها تعیین بکنند؟ این هم یک دلیل که سلطنت محمدرضا سلطنت قانونی نیست. علاوه بر این، این سلطنتی که در آن وقت درست کرده بودند و مجلس مؤسسان هم ما فرض کنیم که صحیح بوده است، این ملتی که سرنوشت خودش با خودش باید باشد در این زمان می‌گوید که ما نمی‌خواهیم این سلطان را. وقتی که اینها رأی دادند به اینکه ما سلطنت رضا شاه را، سلطنت محمدرضا شاه را، رژیم سلطنتی را نمی‌خواهیم، سرنوشت اینها با خودشان است. این هم یک راه است از برای اینکه سلطنت او باطل است.

دولت‌های دست نشانده و مجالس فرمایشی
حالا می‌آییم سراغ دولت‌هایی که ناشی شده از سلطنت محمدرضا و مجلس‌هایی که ما داریم. در تمام طول مشروطیت ـ الاّ بعض از زمان‌ها آن هم نسبت به بعض از وکلا ـ مردم دخالت نداشتند در تعیین وکلا! شما الآن اطلاع دارید که در این مجلسی که حالا هست ـ چه مجلس شورا و چه مجلس سنا ـ و شما ملت ایران هستید، شما ملتی هستید که در تهران سکنی دارید، من از شما مردم تهران سؤال می‌کنم که آیا این وکلایی که در مجلس هستند ـ چه در مجلس سنا و چه در مجلس شورا ـ شما اطلاع داشتید که اینها را خودتان تعیین کنید؟ اکثر این مردم می‌شناسند این افرادی را که به عنوان وکیل مجلس سنا یا مجلس شورا در مجلس هستند یا این هم با زور تعیین شده بدون اطلاع مردم؟ مجلسی که بدون اطلاع مردم است و بدون رضایت مردم است، این مجلس مجلسِ غیرقانونی است. بنابراین اینهایی که در مجلس نشسته‌اند و مال ملت را گرفته‌اند به عنوان اینکه حقوق هر … وکیلی اینقدر است، این حقوق را حق نداشتند بگیرند و ضامن هستند. آنهایی هم که در مجلس سنا هستند، آنها هم حق نداشتند و ضامن هستند.

و اما دولتی که ناشی می‌شود از یک شاهی که خودش و پدرش غیرقانونی است، خودش علاوه بر او غیرقانونی است، وکلایی که تعیین کرده است غیرقانونی است، دولتی که از همچو مجلسی و همچو سلطانی انشا بشود، این دولت غیرقانونی است. این ملت حرفی را که داشتند در زمان محمدرضا خان می‌گفتند که این سلطنت را ما نمی‌خواهیم و سرنوشت ما با خود ماست، حالا هم می‌گویند که ما این وکلا را غیرقانونی می‌دانیم، این مجلس سنا را غیرقانونی می‌دانیم، این دولت را غیرقانونی می‌دانیم. آیا کسی که خودش از ناحیۀ مجلس، از ناحیۀ مجلس سنا، از ناحیۀ شاه منصوب است، و همۀ آنها غیرقانونی هستند، می‌شود که قانونی باشد؟ ما می‌گوییم که شما غیرقانونی هستید باید بروید. ما اعلام می‌کنیم که الآن دولتی که به اسم دولت قانونی خودش را معرفی می‌کند، حتی خودش قبول ندارد که قانونی است! خودش تا چند سال پیش از این، تا آن وقتی که دستش نیامده بود این وزارت، قبول داشت که غیرقانونی است؛ حالا چه شده است که می‌گوید من قانونی هستم؟! این مجلس غیرقانونی است؛ از خود وکلا بپرسید که آیا شما را ملت تعیین کرده است؟ هر کدام ادعا کردند که ملت تعیین کرده است، ما دستشان را می‌دهیم دست یک نفر آدم ببرد او را در حوزۀ انتخابیه‌اش، در حوزۀ انتخابیه از مردم سؤال می‌کنیم که این آقا آیا وکیل شما هست؟ شما او را تعیین کردید؟ حتماً بدانید که جواب آنها نفی است. بنابراین آیا ملتی که فریاد می‌کند که ما این دولتمان، این شاهمان، این مجلسمان برخلاف قوانین است، و حق شرعی و حق قانونی و حق بشری ما این است که سرنوشتمان دست خودمان باشد، آیا حق این ملت این است که یک قبرستان شهید برای ما درست بکنند در تهران، یک قبرستان هم در جاهای دیگر؟

فساد و ویرانی به نام اصلاح و ترقی
من باید عرض کنم که محمدرضای پهلوی، این خائن خبیث … رفت، فرار کرد و همه چیز ما را به باد داد. مملکت ما را خراب کرد، قبرستانهای ما را آباد کرد. مملکت ما را از ناحیۀ اقتصاد خراب کرد. تمام اقتصاد ما الآن خراب است و از هم ریخته است؛ که اگر بخواهیم ما این اقتصاد را به حال اول برگردانیم، سالهای طولانی با همت همۀ مردم، نه یک دولت این کار را می‌تواند بکند و نه یک قشر از اقشار مردم این کار را می‌توانند بکنند، تا تمام مردم دست به دست هم ندهند نمی‌توانند این به هم ریختگی اقتصاد را از بین ببرند. شما ملاحظه کنید به اسم اینکه ما می‌خواهیم زراعت را، دهقان‌ها را دهقان کنیم، تا حالا رعیت بودند و ما می‌خواهیم حالا دهقانشان کنیم! «اصلاحات ارضی» درست کردند. اصلاحات ارضی‌شان بعد از این مدت طولانی به اینجا منتهی شد که بکلی دهقانی از بین رفت، بکلی زراعت ما از بین رفت، و الآن شما در همه چیز محتاجید به خارج. یعنی محمدرضا این کار را کرد تا بازار درست کند از برای امریکا و ما محتاج به او باشیم در اینکه گندم از او بیاوریم، برنج از او بیاوریم، همه چیز را. تخم‌مرغ از او بیاوریم، یا از اسرائیل که دست نشاندۀ امریکاست بیاوریم.
بنابراین کارهایی که این آدم کرده به عنوان «اصلاح»، این کارها خودش اِفساد بوده است! قضیۀ «اصلاحات ارضی» یک لطمه‌ای بر مملکت ما وارد کرده است که تا شاید بیست سال دیگر ما نتوانیم این را جبرانش بکنیم؛ مگر همۀ ملت دست به هم بدهند و کمک کنند تا سالهایی بگذرد و جبران بشود این معنا. فرهنگ ما را یک فرهنگ عقب نگه داشته درست کرده است. فرهنگ ما را این[شاه]عقب نگه داشته به طوری که الآن جوانهای ما تحصیلاتشان در اینجا تحصیلات تامِّ تمام نیست و باید بعد از اینکه یک مدتی در اینجا یک نیمه تحصیلی کردند، آن هم با این مصیبتها، آن هم با این[فشار]ها، باید بروند در خارج تحصیل بکنند. ما پنجاه سال است، بیشتر از پنجاه سال است دانشگاه داریم و قریب سی و چند سال است که این دانشگاه را داریم؛ لکن چون خیانت شده است به ما، از این جهت رشد نکرده؛ رشد انسانی ندارد. تمام انسانها و نیروی انسانی ما را از بین برده است این آدم.

این آدم به واسطۀ نوکری که داشته، مراکز فحشا درست کرده. تلویزیونش مرکز فحشاست، رادیوش ـ بسیاری‌اش ـ فحشاست. مراکزی که اجازه دادند برای اینکه باز باشد، مراکز فحشاست. اینها دست به دست هم دادند. در تهران مرکز مشروب فروشی بیشتر از کتاب فروشی است، مراکز فساد دیگر اِلی ماشاءاللّه‌ است. برای چه؟ سینمای ما مرکز فحشاست. ما با سینما مخالف نیستیم، ما با مرکز فحشا مخالفیم. ما با رادیو مخالف نیستیم، ما با فحشا مخالفیم. ما با تلویزیون مخالف نیستیم، ما با آن چیزی که در خدمت اجانب برای عقب نگه داشتن جوانان ما و از دست دادن نیروی انسانی ماست، با آن مخالف هستیم. ما کیْ مخالفت کردیم با تجدد؟ با مراتب تجدد؟ مظاهر تجدد وقتی که از اروپا پایش را در شرق گذاشت ـ خصوصاً در ایران ـ مرکز[عظیمی]که باید از آن استفادۀ تمدن بکنند ما را به توحش کشانده است. سینما یکی از مظاهر تمدن است که باید در خدمت این مردم، در خدمت تربیت این مردم باشد؛ و شما می‌دانید که جوانهای ما را اینها به تباهی کشیده‌اند. و همین طور سایر این[مراکز]. ما با اینها در این جهات مخالف هستیم. اینها به همۀ معنا خیانت کرده‌اند به مملکت ما.

فریاد از دست شاه و امریکا
و اما نفت ما. تمام نفت ما را به غیر دادند! به امریکا و غیر از امریکا دادند. آنی که به امریکا دادند عوض چه گرفتند؟ عوض، یک اسلحه‌هایی برای پایگاه درست کردن برای آقای امریکا! ما هم نفت دادیم و هم پایگاه برای آنها درست کردیم! امریکا با این حیله، که این مرد[۱]هم دخالت داشت، با این حیله نفت را از ما[ربود]و برای خودش در عوض، پایگاه درست کرد. یعنی اسلحه‌هایی آورده اینجا که ارتش ما نمی‌تواند این اسلحه را استعمال بکند؛ باید مستشارهای آنها باشند، باید کارشناسهای آنها باشند. این هم از ناحیۀ نفت، که این نفت ما را اگر چند سال دیگر ـ خدای نخواسته ـ این[شخص]
عمر پیدا کرده بود، عمر سلطنتی پیدا کرده بود، مخازن نفت ما را تمام کرده بود، زراعتمان را هم که تمام کرده، این ملت بکلی ساقط شده بود و باید عملگی کند برای اغیار. ما که فریاد می‌کنیم از دست این، برای این است. خون‌های جوان‌های ما برای این جهات ریخته شده؛ برای اینکه آزادی می‌خواهیم ما. ما پنجاه سال است که در اختناق به سر بردیم. نه مطبوعات داشتیم، نه رادیو صحیح داشتیم، نه تلویزیون صحیح داشتیم؛ نه خطیب می‌توانست حرف بزند، نه اهل منبر می‌توانستند حرف بزنند، نه امام جماعت می‌توانست آزاد کار خودش را ادامه بدهد؛ نه هیچ یک از اقشار ملت کارشان را می‌توانستند ادامه بدهند. و در زمان ایشان هم همین اختناق به طریق بالاتر باقی است و باقی بود. و الآن هم باز نیمۀ حشاشۀ[۲]او که باقی است، نیمۀ حشاشۀ این اختناق هم باقی است. ما می‌گوییم که خود آن آدم، دولت آن آدم، مجلس آن آدم ـ تمام اینها غیرقانونی است و اگر ادامه به این بدهند، اینها مجرمند و باید محاکمه بشوند، و ما آنها را محاکمه می‌کنیم.

تعیین دولت با پشتیبانی ملت
من دولت تعیین می‌کنم! من تو دهن این دولت می‌زنم! من دولت تعیین می‌کنم! من به پشتیبانی این ملت دولت تعیین می‌کنم! من به واسطۀ اینکه ملت مرا قبول دارد[۳]… این آقا[۴]که خودش هم خودش را قبول ندارد! رفقایش هم قبولش ندارند، ملت هم قبولش ندارد، ارتش هم قبولش ندارد؛ فقط امریکا از این پشتیبانی کرده و فرستاده، به ارتش دستور داده که از این پشتیبانی بکنید؛ انگلیس هم از این پشتیبانی کرده و گفته است که باید از این پشتیبانی بکنید. یک نفر آدمی که نه ملت قبولش دارد، نه هیچ یک از طبقات ملت از هر جا بگویید قبولش ندارند، بله چند تا از اشرار را دارند که می‌آورند توی خیابانها! از خودشان هست این اشرار، فریاد هم می‌کنند، از این حرفها هم می‌زنند. لکن ملت این است، این[۵]ملت است.

می‌گوید که در یک مملکت که دو تا دولت نمی‌شود! خوب، واضح است این؛ یک مملکت دو تا دولت ندارد لکن دولت غیرقانونی باید برود. تو غیر قانونی هستی! دولتی که ما می‌گوییم، دولتی است که متکی به آرای ملت است؛ متکی به حکم خداست. تو باید یا خدا را انکار کنی یا ملت را! باید سر جایش بنشیند این آدم! و یا اینکه به امر امریکا و اینها وادار کند یک دسته‌ای از اشرار، این ملت را قتل‌عام کند.

هشدار به ملت ایران
ما تا هستیم نمی‌گذاریم اینها سلطه پیدا کنند. ما نمی‌گذاریم دوباره اعاده بشود آن حیثیت سابق و آن ظلم‌های سابق. ما نخواهیم گذاشت که محمدرضا برگردد. اینها می‌خواهند او را برگردانند. بیدار باشید! ای مردم، بیدار باشید! نقشه دارند می‌کشند. ستاد درست کرده مردکه[۶]در آن جایی که هستش؛ روابط دارند درست می‌کنند. می‌خواهند دوباره ما را برگردانند به آن عهدی که همه چیزمان اختناق در اختناق باشد، و همۀ هستی ما به کام امریکا برود. ما نخواهیم گذاشت؛ تا جان داریم نخواهیم گذاشت.

و من از خدای تبارک و تعالی سلامت همۀ شما را خواستار هستم. و من عرض می‌کنم بر همۀ ما واجب است که این نهضت را ادامه بدهیم تا آن وقتی که اینها ساقط بشوند؛ و ما به واسطۀ آرای مردم، مجلس سنا درست بکنیم؛ و دولت اول را ـ دولت دائمی را ـ تعیین بکنیم.

اندرز و اتمام حجت به ارتش
و من باید یک نصیحت به ارتش بکنم و یک تشکر از یک ارکان ارتش، یک قشرهایی از ارتش. اما آن نصیحتی که می‌کنم این است که ما می‌خواهیم که شما مستقل باشید. ما داریم زحمت می‌کشیم، ما خون دادیم، ما جوان دادیم، ما حیثیت و آبرو دادیم، مشایخ ما حبس رفتند، زجر کشیدند، می‌خواهیم که ارتش ما مستقل باشد. آقای ارتشبد، شما نمی‌خواهید، آقای سرلشکر، شما نمی‌خواهید مستقل باشید؟ شما می‌خواهید نوکر باشید؟! من به شما نصیحت می‌کنم که بیایید در آغوش ملت؛ همان که ملت می‌گوید بگویید. بگویید ما باید مستقل باشیم. ملت می‌گوید ارتش باید مستقل باشد، ارتش نباید زیر فرمان مستشارهای امریکا و اجنبی باشد؛ شما هم بیایید ـ ما برای خاطر شما این حرف را می‌زنیم ـ شما هم بیایید برای خاطر خودتان این حرف را بزنید، بگویید: ما می‌خواهیم مستقل باشیم، ما نمی‌خواهیم این مستشارها باشند. ما که این حرف را می‌زنیم که ارتش باید مستقل باشد، جزای ما این است که بریزید توی خیابان، خون جوانهای ما را بریزید که چرا می‌گویید من باید مستقل باشم! ما می‌خواهیم تو آقا باشی.

قدرشناسی از نظامیان پیوسته به ملت
و اما تشکر می‌کنم از این قشرهایی که متصل شدند به ملت. اینها آبروی خودشان را، آبروی کشورشان را، آبروی ملتشان را، اینها حفظ کردند. این درجه‌دارها، همافرها، افسرهای نیروی هوایی ـ اینها همه مورد تشکر و تمجید ما هستند؛ و همین طور آنهایی که در اصفهان و در همدان و در سایر جاها اینها تکلیف شرعی، ملی، کشوری خودشان را دانستند و به ملت ملحق شدند و پشتیبانی از نهضت اسلامی ملت کردند. ما از آنها تشکر می‌کنیم و به اینهایی که متصل نشدند می‌گوییم که متصل بشوید به اینها. اسلام برای شما بهتر از کفر است؛ ملت برای شما بهتر از اجنبی است. ما برای شما می‌گوییم این مطلب را، شما هم برای خودتان این کار را بکنید. رها بکنید این را. خیال نکنید که اگر رها کردید، ما می‌آییم شما را به دار می‌زنیم! این چیزهایی است که شماها یا کسان دیگر درست کرده‌اند؛ و الاّ این همافرها و این درجه‌دارها و این افسرها که آمدند و متصل شدند، ما با کمال عزت و سعادت آنها را حفظ می‌کنیم. و ما می‌خواهیم که مملکتْ مملکت قوی باشد. ما می‌خواهیم که مملکت دارای یک نظام قدرتمند باشد. ما نمی‌خواهیم نظام را به هم بزنیم. ما می‌خواهیم نظام محفوظ باشد لکن نظامِ ناشی از ملت در خدمت ملت؛ نه نظامی که دیگران سرپرستی‌اش بکنند و دیگران فرمان به آن بدهند.

مقصود من از مجلس «سنا» مجلس «مؤسسان» بود نه مجلس سنا. مجلس سنا اصلش یک حرف مزخرفی است! همیشه بوده!

والسلام علیکم و رحمة‌اللّه‌ و برکاته

 
۱ ـ شاه. 
۲ ـ پَرِکاه؛ بقیه روح در شخص بیمار.در اینجا منظور دولت بختیار است.
۳ ـ ابراز احساسات شدید مردم موجب شد که سخنان امام قطع شود.
۴ ـ بختیار. 
۵ ـ اشاره به حضار.
۶ ـ شاه.

منبع: پايگاه اطلاع رساني دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيه الله العظمي خامنه اي - مدظله العالي - 1395/11/12

حضرت آیت ‌الله نوری همدانی طلاب را به جدیت و تلاش در کسب علم دین و معارف الهی توصیه کردند و فرمودند: بر هر کسی توفیق عطا نمی ‌شود تا بتواند فرهنگ قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) را فراگیرد، از این جهت لازم است خدا را شاکر باشید که در میان شغل ‌های عالم، خداوند این شغل را برای شما برگزیده است.کوچ کردن از شهر و دیار برای یادگیری علم و فهمیدن دین کار آسانی نیست، این راه، راه شیخ مفید‌ها و شیخ طوسی ‌ها است.

حضرت آیت ‌الله نوری همدانی دامت برکاته، روز یک ‌شنبه در دیدار با جمعی از طلاب مرکز آموزش زبان و معارف اسلامی و مجتمع آموزش عالی بنت‌ الهدی از مجموعه‌ های آموزشی جامعه المصطفی العالمیه با اشاره به آیه 122 سوره توبه، فرمودند: بر هر کسی توفیق عطا نمی‌ شود تا بتواند فرهنگ قرآن و اهل بیت(علیهم السلام) را فراگیرد، از این جهت لازم است خدا را شاکر باشید که در میان شغل‌ های عالم، خداوند این شغل را برای شما برگزیده است.طلاب حوزه علمیه طالب یادگیری معارف الهی هستند،روایات فراوانی وجود دارد که ملائکه و فرشتگان بال‌های خود را زیر پای طالبان علم می ‌گسترانند.

ایشان با اشاره به این که قرآن کریم، کفار، منافقین و صهیونیزم را دشمن مسلمانان تعریف کرده است، فرمودند: قرآن کریم کفار، منافقین و صهیونیزم را دشمن مسلمانان دانسته و بر مسلمانان امر کرده تا در برابر آنها احتیاط کرده و هرگز در برابر آنها تسلیم نشوند.

استاد برجسته حوزه علمیه با بیان این که فراگیری علوم دینی کار آسانی نیست، فرمودند: کوچ کردن از شهر و دیار خود برای یادگیری علم و فهمیدن دین کار آسانی نیست، تفقه در دین کار مشکلی است چرا که این راه، راه شیخ مفید‌ها و شیخ طوسی ‌ها است.

ایشان در ادامه به چند اصل در فراگیری علوم دینی اشاره و خاطرنشان کردند: اخلاص خصوصیتی است که طلاب باید آن را دارا باشند تا در حین تحصیل برای خدا درس بخوانند و برای خدا مباحثه کنند یعنی جوانی و امکانات خود را در طَبَق اخلاص و برای خدمت به خلق خدا قرار دهند و با خدا معامله کنند.

این مرجع تقلید با بیان این که کتاب آداب المتعلمین یکی از بهترین کتاب‌ هایی است که طلاب باید در اوایل دوران طلبگی خود آن را مطالعه کنند، تأکید کردند: این کتاب اولین شرط تحصیل را اخلاص نامیده است، زیرا عالمی در جامعه تأثیرگذار خواهد بود که اخلاص داشته باشد.

ایشان داشتن همت بلند در تحصیل علوم دینی را اصل دیگری از اصول طلبگی برشمرد و فرمودند: کسی که بخواهد در جامعه تحول مثبتی ایجاد کند باید فقیه باشد از این رو ضروری است تا از همان ابتدا با همتی بلند علوم دینی را تحصیل کند تا به فقاهت برسد.

حضرت آیت‌ الله نوری همدانی دامت برکاته خطاب به طلاب حاضر در جلسه، ابراز داشتند: بر طلاب لازم است تا در انجام کارهای خود جدیت و کوشش داشته باشند زیرا افراد تنبل، سست و راحت طلب هرگز ترقی نخواهند کرد، از این رو با کوشش، اراده و تصمیم جدی درس بخوانید.

داشتن نظم و برنامه‌ ای منظم بسیار مهم است، افرادی که نظم و برنامه دارند، همواره به موفقیت رسیده ‌اند به همین سبب باید دقایق را در نظر گرفت و طوری برنامه ‌ریزی کرد که تمام کارها به بهترین شکل انجام شود.

استاد برجسته حوزه علمیه یادگیری دقیق ادبیات عرب را مهم ارزیابی و خاطرنشان کردند: مردم انتظار دارند تا طلاب پس از چندین سال تحصیل علوم دینی در حوزه‌‌ های علمیه، مطالب آموخته شده را به آنها بگویند، از این رو طلاب باید ادیب باشند تا بتوانند معارف ناب الهی را به شیوه ‌ای صحیح و شیوا به مردم انتقال دهند.

تفقه در دین، تفقه در معارف اعتقادی و کلامی است، چرا که‌ اسلام در گام اول از ما باور قلبی، ایمان و اعتقاد می‌ خواهد و علم کلام یعنی علم اعتقادات، لذا باید در این علم آنقدر قوی باشید تا بتوانید به شبهات پاسخ دهید.

این مرجع تقلید با مهم خواندن معارف عبادی، فرمودند: اسلام عبادت ‌هایی دارد که رابطه انسان با خالق را استحکام می‌ بخشد از این رو باید عبادات درست شناخته شود و با قصد و نیت صحیح بجا آورده شود.

ایشان با بیان این که معارف اخلاقی مربوط به روحیات و ملکات روحی است و طلاب باید از لحاظ اخلاقی ممتاز باشند، افزودند: اسلام می‌ خواهد تا مسلمانان از اخلاق خوبی برخوردار بوده و از رذائل اخلاقی به دور باشند.

حضرت آیت ‌الله نوری همدانی دامت برکاته در ادامه به مواردی دیگری همچون معارف اقتصادی، معارف مدنی، معارف فرهنگی، معارف سیاسی و معارف قضائی اشاره و تصریح کردند: طلاب برای عالم شدن نیاز دارند تا تمام آنچه را که بیان شد بیاموزند.

ایشان خطاب به طلاب خارجی مقیم ایران فرمودند: اسلام در ابتدا مدیریت جامعه را به پیغمبر داده است و پس از آن امام معصوم وظیفه مدیریت آن را بر عهده دارد و اگر زمانی امام معصوم در دسترس نباشد، قائم مقام امام باید باشد تا مدیریت جامعه اسلامی را بر عهده بگیرد که امروزه فقیه مدبری همچون حضرت آیت ‌الله خامنه‌ای (مدظله العالی)چنین مسؤولیتی دارد.

منبع: خبرگزاری رسا- 11/11/1395

حضرت ‌آیت الله جوادی  دامت برکاته:

يك بيان نوراني امام صادق(علیه السلام) درباره فرزندان روحاني خود دارد كه فرمود اگر يعقوب در فراغ يوسف به خدا شكوه مي‌كرد من از فراغ طلبه‌ها به خدا شكوه مي‌كنم چراکه اين حكومت طاغي نمي‌گذارند من يك مدرسه بسازم و چند حجره داشته باشم و خودم در حجره‌اي كنار شما باشم و براي شما درس بگويم! اين بيان نوراني امام صادق(علیه السلام) است. حالا اينها مقدمه است تا روشن شود از مدرسه و حوزه چه چيزي برمي‌آيد، از كسوت روحانيت چه چيزي برمي‌آيد! حفظ دين و تأسيس انقلاب و ادامه انقلاب در سايه خدمات صادقانه و خالصانه روحانيت بود و هست.

اما آن نكته‌اي كه بايد ما از اين مدرسه‌ها و از اين جامعه توقع داشته باشيم بيش از اينهاست؛ تمام آرزوي ما اين است كه امام زمانمان را ببينيم، از اين بالاتر اين است كه او ما را ببيند و اين راه باز است. اين بايد در بين روحانيت باشد نه بيراهه برويم نه راه كسي را ببنديم. آن نور اول را قرآن به همه ما داد كه در خط انقلاب و دين باشيم، در خط قرآ‌ن و ولايت باشيم اين نور صراط مستقيم است ﴿يَجْعَلْ لَكُمْ نُوراً تَمْشُونَ بِهِ﴾ اين نور لازم است اما كافي نيست. بايد بكوشيم نور دوم را پيدا كنيم. يك نور ديگري در قرآن معرفي كرده كه ﴿يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ﴾ آن هدف است، طالب شدن، روحاني شدن، عادل شدن اين حداقل انسانيت است. خب وقتي ما به جايي برسيم كه امام زمان بگويد من مشتاق ديدن فلان كس هستم، اين راه باز است! نه امام بايد باشد نه امامزاده، يك طلبه ساده مي‌‌تواند با اخلاص موحّدانه به اين مقام برسد.

هرگز يك روحاني بي‌وضو نخواهد بود، هرگز بدون نماز شب نخواهد بود، هرگز حرفي كه رضاي خدا در آن نيست نخواهد گفت، هرگز از هدايت و تبليغ و ارشاد مردم صرف‌نظر نخواهد کرد، مواظب زبان و گفتارمان باشيم و اين نور اول را كه به ما دادند كه خطّ‌مشي را نشان بدهند براي اينكه به مقصد برسيم بايد نور دوم را هم كسب كنيم ﴿يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ﴾. اين درس و بحث تا پايان عمر ماست از آن به بعد كسي از ما درس نمي‌خواهد، ما علمي مي‌خواهيم كه ما را رها نكند و بعد از مرگ هم با ما باشد. اين براي شما عزيزان آماده است به لطف الهي استعداد داريد، آمادگي داريد، عده زيادي از شما از خاندان معظّم شهدا هستيد از اين سرمايه بايد حداكثر استفاده را كرد.

منبع: خبرگزاری رسا، گزیده ای از بیانات حضرت آیه الله جوادی آملی دامت برکاته در دیدار با جمعی از مردم، طلاب و اساتید حوزه علمیه آمل به مناسبت سالروز حماسه مردم آمل- 6/11/1395

آیت الله سیدابراهیم خسروشاهى که شاگرد بزرگانى چون شیخ عباس تهرانى، علامه طباطبایى و امام راحل بودند، روز دوم بهمن ماه دار فانى را وداع گفت. این عالم فقید بزرگوار که تیرماه سال جارى به منظور زیارت بارگاه مطهر حضرت على بن موسى الرضا(علیه السلام) به مشهد سفر کرده بود، به هنگام اداى فریضه نماز، دچار سانحه و شکستگى از ناحیه لگن شد و در بیمارستان رضوى مشهد بسترى شد.

حضرت آیت الله خامنه اى رهبر معظم انقلاب در پیامى درگذشت عالم پارسا وسالک الى الله، مرحوم آیت الله آقاى حاج سیدابراهیم خسروشاهى(رحمه الله علیه) را به شاگردان و ارادتمندان و به ویژه به خاندان و بازماندگان مکرّم ایشان تسلیت گفتند.
در پیام تسلیت رهبر انقلاب آمده است: بسم الله الرحمن الرحیم. درگذشت عالم پارسا وسالک الى الله، مرحوم آیت الله آقاى حاج سیدابراهیم خسروشاهى(رحمه الله علیه) را به شاگردان و ارادتمندان و به ویژه به خاندان و بازماندگان مکرّم ایشان تسلیت عرض می کنم. این عالم بزرگوار، از شاگردان قدیم حضرت امام خمینى و علّامه ى طباطبائى اعلى الله مقامهما و از مستفیدانِ سلوک معنوى در محضر بزرگان اخلاق و معرفت، و خود، آراسته به پرهیزگارى و پارسائى بود. از خداوند رحمت و مغرفت و علوّ درجه براى ایشان مسألت مى کنم. سیدعلى خامنه اى 2 بهمن1395

نگاهى کوتاه به زندگى پر برکت آیت الله سید ابراهیم خسروشاهى

آیت الله سید ابراهیم خسروشاهى در سال 1303 در کرمانشاه به دنیا آمد، پدرش سیدهاشم فرزند حاج سیدجعفر از متدینین خسروشاه (خسروشهر)، در مسیر سفر زیارت عتبات عالیات رحل اقامت در کرمانشاه مى افکند، بعد از این که همسرش فوت مى کند، با خانواده اى یزدى الاصل، وصلت مى کند. آیت الله خسروشاهى ثمره این ازدواج مبارک است. پدر براى این که به روایت «در فتنه هاى آخرالزمان به قم پناه ببرید» عمل کرده باشد، به قم مهاجرت مى کند و زمانى که آیت الله خسروشاهى 8-7 ساله بوده از دنیا مى رود.
پس از فوت پدر، کودکى آیت الله خسروشاهى، به سرپرستى مادر به سختى سپرى مى شود. حتى تصور وضعیت نابسامان معیشتى خانواده بى سرپرست در روزگارى که مردم بسیارى در سختى به سر مى بردند دشوار است، حتى حمایت عمویشان نمى تواند کمبودهاى اقتصادى خانواده ایشان را جبران کند و آیت الله خسروشاهى در اثر سوءتغذیه به بیمارى هایى دچار مى شود که تا سن تکلیف او را رها نمى کند.

در عنفوان جوانى تقدیرى مبارک او را به محضر مرحوم آیت الله حاج شیخ عباس تهرانى مى کشاند. وى فریفته اخلاق و جاذبه هاى معنوى آیت الله شیخ عباس تهرانى مى شود و میل به طلبگى در او شدت مى یابد و با این که از سختى هاى زندگى طلبگى و مشکلات طلبه ها و حوزه هاى علمیه با خبر است با تنى چند از دوستانش خدمت آن بزرگوار می رسند و از ایشان مى خواهند که دروس حوزوى را در محضرش آغاز کنند. آیت الله حاج شیخ عباس تهرانى که از شاگردان برجسته حاج شیخ عبدالکریم حائرى به شمار مى رفته، دروس مقدماتى حوزه را براى این گروه کوچک تدریس مى کنند.

نکته قابل توجه در زندگى ایشان این که مرحوم حاج شیخ عباس تهرانى که تلاش هایش در مبارزه با رضاخان سرانجامى نداشته، شاگردانش را از وضعیت ناهنجار اجتماعى آن دوره و ستم هاى رضاخانى آگاه مى سازد، به طورى که آیت الله خسروشاهى در خواب هم رویاى سرنگونى رضاخان را مى بیند.

این پیشینه باعث مى شود که آیت الله خسروشاهى، وقتى با فدائیان اسلام و سپس با امام آشنا مى شوند، شجاعانه و عاشقانه در وادى مبارزه با رژیم طاغوت قدم گذارند و براى افشاى چهره واقعى رژیم پهلوى قدم بردارند و براى افشاى چهره واقعى رژیم طاغوت از هیچ کوششى دریغ نکنند. در دوران مبارزه به شدت شیفته امام خمینى(ره) مى گردند.
در مدرسه فیضیه با علامه طباطبایى آشنا مى شوند و رابطه شان به دوستى نزدیکى مى انجامد تا آن جا که علامه به ایشان مى فرمایند: «تو در قلب ما جاى دارى.»

هم چنین آیت الله خسروشاهى در جلسات تفسیر و اخلاق ایشان شرکت مى کنند و از اعضاى پر و پا قرص محفل ایشان به شمار مى روند. در این راستا، سبب آشنایى آیت الله جوادى آملى با علامه طباطبایى مى شوند. در دهمین سالگرد وفات علامه طباطبایى از شیوه علامه در تفسیر قرآن با قرآن دفاع مى کنند و بیان مى کنند که شیوه ایشان برگرفته از روایات اهل بیت(علیهم السلام) است و تفسیر به رأى نمى باشد.

به مجلس درس فقه آیت الله بروجردى راه مى یابند و از آن جا وارد جرگه اصحاب جامع الاحادیث مى شوند. دروس خارج اصول را نزد مرحوم عبدالجواد اصفهانى شاگردى مى کنند و در بحث هاى فقهى منزل مرحوم آیت الله گلپایگانى به همراه بزرگانى چون مرحوم آیت الله شیخ على پناه اشتهاردى و مرحوم آیت الله مشکینى حاضر مى شوند.

به اشاره آیت الله گلپایگانى براى تبلیغ به کرمانشاه مى روند این هجرت در پى درخواست آقاى حاج غلامحسین صاحب براى روحانى مورد اطمینان و قابل اعتماد از آیت الله گلپایگانى صورت مى گیرد. اولین سفر تبلیغى خود را به راهنمایى مرحوم آیت الله بهاءالدینى در صرم خورآباد قم مى گذرانند و بانى مسجد آن جا مى شوند.

بعد از محرم 42 که به خاطر سخنرانى اش در عاشورا در کرمانشاه به شهربانى احضار شده اند، براى فرار از آزار و اذیت هاى سازمان امنیت و به عشق امام خمینى، رهسپار نجف مى شوند. ضمن حضور در درس امام خمینى از محضر مرحوم سیدعبدالاعلى سبزوارى در درس خارج مکاسب بهره مى برند تا این که به امر امام خمینى در سال 1385 دوباره به کرمانشاه باز مى گردند.

بعد از ازدواج دخترش با حجت الاسلام شیخ محسن حبیبى به تهران کوچ مى کنند و به اقامه نماز جماعت در مسجد المهدى و تدریس بعضى از دروس حوزوى در بعضى مدارس علمیه تهران مشغول مى شوند.

  گل گشتى در سیره عملى و تبلیغى و معنوى استاد

   آیت الله بهاء الدینى به من فرمود که به یکى از روستاهاى قم بروم. آن جا که رفتم دیدم روستا مسجد ندارد. آخر دهه به مردم گفتم بیایید در روستایتان مسجد بسازید. 45 تومان که به من داده بودن براى ساخت مسجد اهدا کردم. وقتى برگشتم، فرزند اولم، آقا ابوالفضل بدون نیاز به دکتر و بیمارستان به دنیا آمد که آن را از برکت آن هدیه مى دانم.
    امام خمینى(قدس سره الشریف) درباره ایشان فرمود: آنچه لازم است اهالى محترم کرمانشاه به آن توجه داشته باشند آن است که امثال ایشان که مأنوس با حوزه هاى علمیه و مراکز علمى هستند، با کمال سختى از این مراکز مفارقت مى کنند، بلکه بتوانند خدمتى به اسلام و مسلمین بفرمایند. تکلیف اهالى محترم آن است که در جلب رضاى ایشان کوشش کنند و اجماعات خود را در مسجد و مجامع دینى هرچه مى توانند بیشتر کنند.

-    در محله ما صداى اذان شنیده نمى شد. به فکر افتادم که در بخشى از زمین پارک فعلى که قبلا قبرسان مسلمین بوده است، مسجد ساخته شود. با مشکلات و رفت و آمدهاى بسیار بالاخره مسجدى اینجا ساخته شد تا صداى اذان به گوش برسد.
-    از آیت الله خسرو شاهى تقاضا کردیم بیایند در آموزشگاه و مرکز لجستیک نظامى ولنجک، اگر بشود امامت جماعت آن جا را عهده دار شوند، ایشان پذیرفتند و آمدند. در آن جا به با آن حالشان با جوانان به اردوى آموزشى مى رفتند و جوانان مشکلات خود را با ایشان در میان مى گذاشتند. ایشان براى یکى عقد مى خواند، براى یکى تلاش مى کرد از جایى وام بگیرد و براى سلامتى این جوانان به کسى پول مى داد تا در راه بازگشت از اردوى رزمى گوسفندى ذبح کنند.

-    یک مدتى میوه فروش محله دلخوش بود میوه هایى را که کسى نمى خرد، روى دستش نمى ماند که ضرر بکند؛ کسى هست که این میوه ها را یک جورى به مصرف برساند.
-    در محله خودشان آنقدر فریاد زد و دوندگى کرد تا مسجد فاطمه الزهرا(علیها السلام) ساخته شد. با آن که برخى از افراد محله و چه بسا مسؤولان متوجه نمى شدند که اهمیت مسجد چیست.
روحش شاد و قرین رحمت الهى باد.

منبع: خبرگزاری دفاع مقدس-1395/11/08

بندگان صالح پروردگار چه مشخصات و ویژگی هایی دارند؟ در کدام سوره از قرآن ویژگی‌های عباد صالح آمده است؟

این تعبیر در آیه 105 سوره انبیاء آمده است که بندگان صالح پروردگار سرانجام وارث زمین خواهند شد: «وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ »؛ و در حقیقت، در زبور پس از تورات نوشتیم كه زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد.

 
اما در پاسخ به این‌که «بندگان صالح» چه ویژگی‌‌هایی دارند؟ باید گفت در نگاهی کلی، هرکس تلاشش را در این جهت قرار دهد که رفتار و کردار او دقیقاً بر اساس خواسته‌‌های پروردگارش باشد، از جمله این بندگان صالح خواهد بود.

در همین راستا قرآن کریم در آیاتی به برخی از ویژگی‌‌های آنان اشاره کرده است:

1. «یُۆْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَیَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَیُسَارِعُونَ فِی الْخَیْرَاتِ وَأُوْلَـئِكَ مِنَ الصَّالِحِینَ »؛ (آل عمران، 114)

به خدا و روز قیامت ایمان دارند و به كار پسندیده فرمان مى‏دهند و از كار ناپسند بازمى‏دارند و در كارهاى نیك شتاب مى‏كنند، و آنان از شایستگانند.

 
2. «وَمَن یُطِعِ اللّهَ وَالرَّسُولَ فَأُوْلَـئِكَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَیْهِم مِّنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاء وَالصَّالِحِینَ وَحَسُنَ أُولَـئِكَ رَفِیقًا»؛ (نساء، 69) و كسانى كه از خدا و پیامبر اطاعت كنند، در زمره كسانى خواهند بود كه خدا ایشان را گرامى داشته [یعنى‏] با پیامبران و راستان و شهیدان و شایستگانند و آنان چه نیكو همدمانند.

3.« وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِی الصَّالِحِینَ »؛ (عنکبوت، 9) و كسانى كه گرویده و كارهاى شایسته كرده‏اند، البتّه آنان را در زمره شایستگان درمى‏آوریم. 

 اما غیر از این آیات که ذکر کردیم، خداوند متعال در سوره فرقان‏ (سوره فرقان، آیات 63-75 ) ویژگى‏ هاى بندگان ممتاز خود (عباد الرحمن) را - كه دوازده خصلت است - بر شمرده، و در آخر مى‏فرماید: اگر بندگان خدا داراى این ویژگى‏ها باشند، قطعاً هدایت یافته و به پاداش عظیم الهى خواهند رسید.

قرآن در این سوره به طور شفاف، نشانه‏هاى بندگان ممتاز خدا را بیان مى‏كند و با ارائه طریق، پیروان خود را به انسان سازى در پرتو دوازده ویژگى فرا مى‏خواند و در حقیقت، مسأله شایسته سالارى را عنوان كرده و معیار برترى را در دوازده خصلت، كه بعضى تحصیل ارزش‏ها و بعضى پرهیز از ضد ارزش‏ها دارد، مطرح مى‏كند، كه هر كدام اساس و كلید شایستگى ‏هاى دیگر و موجب سعادت همه جانبه انسان است.

سیر این آیات از اثبات به نفى و از نفى به اثبات است و نشان مى‏دهد كه محور رستگارى انسان در تخلیه و تحلیه (پاك سازى و بهسازى) است و باید در هر دو جنبه (نفى ضد ارزش‏ها، و كسب ارزش‏ها) قوى و توانمند بود و جالب این كه این صفات دوازده گانه، در این آیات به همراه تكرار هشت موصول ” الذین “ ذكر شده، با این كه شاید ذكر یك بار كافى بود و این بیانگر اهمیت هر یك از این خصال است كه به ترتیب عبارتند از:

1و 2. تواضع و حلم (آیه 63)؛ 

3. شب زنده دارى (آیه 64)؛

4. خوف از عذاب الهى و ابراز آن در دعا (آیات 65 و 66)؛

5. انفاق عادلانه، به دور از اسراف و سخت گیرى (آیه 67)؛

6. اخلاص در توحید و یكتا پرستى (آیه 68)؛

7 و 8. پرهیز شدید از آدم كشى و بى عفتى (آیه 68)؛

9. پرهیز از امور باطل و بیهوده، و دورى از صحنه‏هاى باطل (آیه 72)؛

10. عبور كریمانه و معترضانه از كنار هر گونه لغو و پوچى (آیه 72)؛

11. تدبر در آیات قران برداشت صحیح از آنها (آیه 73)؛

12. دعا و در خواست فرزندان شایسته و امامت و رهبرى پرهیزكاران (آیه 74).

آرى، بندگان ممتاز و صالح باید داراى این صفات باشند، تا بر قله كمالات دست یابند، و ما كه هر روز در پنج نوبت نماز واجب، بر بندگان صالح، سلام مى‏كنیم و مى‏گوییم: السلام علینا و على عبادالله الصالحین؛ سلام بر ما و بر بندگان شایسته خدا این تلقین همیشگى مسلمانان است كه در صف بندگان صالح خدا در آیند، و بدانند بنده صالح خدا بودن، داراى ویژگى هایى است، كه با تحصیل آنها، مشمول سلام و درود خود و همه نماز گزاران مى‏گردند.

علامه مولی احمد بن محمد مهدی نراقی، معروف به فاضل نراقی (م ۱۲۴۵ ق) است. وی در چهاردهم جمادی الثانی، در عهد سلطنت کریم خان زند در سال ۱۱۸۵ ق در خاندان علم و فضیلت در نراق دیده به جهان گشود. 

وی دوران نوجوانی و جوانی را در شهر کاشان و در محضر پدر بزرگوارش حدود سالهای ۱۱۹۰ تا ۱۲۰۵ در پانزده سال اواخر عمر پدر بزرگوارش ـ به تحصیل دوره‏های مقدمات، سطح و خارج گذراند و عمده تحصیل وی در این ایام می‏باشد. وی درباره پدرش غالبا عبارت (من الیه فی جمیع العلوم استنادی) را بکار برده است. 

معظم ‏له از اجل علمای قرن سیزدهم هجری است و چنانچه علامه خوانساری در روضات گوید: «نراقی دریایی مواج و بحری عجاج بود، در فنون معموله استادی ماهر و در علوم متبوعه استوانه کامل؛ ادیبی سراینده و فقیهی برازنده… نراقی نویسنده‏ای ماهر و مؤلفی ناصح بود که معراج السعاده او جهت خوشبختی مردمان و کشکول او به اسم خزائن مشهور است»

وی دارای تألیفاتی چون: مستند الشیعه فی احکام الشریعه، عوائد الایام، طاقدیس، عین الاصول، شرحی بر تجرید الاصول، معراج السعاده، اسرار الحج، اجتماع امر و نهی، اساس الاحکام، سیف الامه، مناهج الاصول، مفتاح الاحکام، خزائن و یک دیوان شعر فارسی است،

از همان ابتدا وی با استعداد قوی و همت عالی و ذهن توانایی که داشت به سرعت مدارج علمی را طی نموده و خود شروع به تدریس معالم و مطول نمود.

وی در حالیکه در سال ۱۲۰۵ به درجه اجتهاد نائل شده بود همراه پدر بزرگوارش به عتبات عالیات مشرف و مراتب عالی تحصیلات حوزوی را در آنجا می‏گذراند. 

در آنجا از محضر بزرگانی همچون سید محمد مهدی بحرالعلوم (م ۱۲۱۲ق) سید علی طباطبائی، صاحب الریاض (م ۱۲۳۱ق)، سید مهدی شهرستانی (م ۱۲۱۶ق)، شیخ محمد جعفر نجفی (م ۱۲۲۸ ق)، استفاده‏های وافری برده و به تدریس، تحقیق و تألیف می‏پردازد هنوز بیش از چهار سال از اقامت وی در نجف اشرف نمی‏گذشت که به خاطر وفات پدر بزرگوارش در سال ۱۲۰۹ ق بناچار به کاشان باز می‏گردد و به جای پدرش مسؤلیت اداره حوزه علمیه، تدریس و خدمت به مردم آن سامان را به عهده می‏گیرد. 

حوادث سیاسی و اجتماعی زمان وی 

دو جنگ بزرگ بین روسیه و ایران در سالهای ۱۲۲۲ و ۱۲۴۱ ق که منجر به دو عهدنامه گلستان و ترکمان‏چای شد از حوادث زندگانی وی می‏باشد. 

از دیگر حوادث زندگی وی قتل محمد خان قاجار در سال ۱۲۱۲ق است فتحعلی شاه که پس از او به حکومت رسید با توجه به ایمان دینی مردم و از باب مصلحت و برای مشروعیت دادن به حکومتش به دنبال جلب نظر علما بود وی در هنگام جلوس بر تخت سلطنت از شیخ جعفر نجفی معروف به کاشف الغطاء که از بزرگان فقها در زمان او بود اجازه گرفت و سپس از مولی احمد که بزرگترین شخصیت علمی و مرجع شیعیان ایران بود درخواست نمود که رساله عملیه‏ای را تألیف نماید تا به دستورات آن عمل شود مولی احمد به دلیل تمایل شاه رساله وسیله النجاه را در دو مجلد نوشته به او هدیه نمود. 

فرزندان

در مقدمه معراج السعاده چاپ امیر کبیر، فرزندان مولی احمد را دو پسر ذکر نموده‏اند به نامهای حاج ملا محمد معروف به حجت الاسلام و ملقب به خاتم المجتهدین که داماد میرزای قمی صاحب قوانین بوده است. 

و پسر دیگر وی نصیرالدین نام داشته که فردی فاضل و دانشمند و ادیب بوده و دارای تألیفات زیادی است. اما در کتاب مشاهیر کاشان و تاریخ اجتماعی کاشان، تعداد فرزندان ملا احمد ۸ نفر ذکر شده که همگی پسر و از فضلا بوده‏اند و نامهای آنان را حاج ملا احمد، میرزا محمد نصیر، ملا محمد تقی، میرزا ابراهیم، حاج ملا محمد جواد، ملاهاشم، ملا محمد علی، میرزا نصرالله و مهمترین آنها را حاج ملا محمد و حاج ملا محمد جواد ذکر نموده‏است. 

اما آنچه در کتب تراجم دانشمندان و فقهای شیعه ذکر شده ۴ پسر فاضل و دانشمند وی بدین شرح است: ملا محمد (۱۲۱۵ـ ۱۲۹۷ ق) معروف به عبدالصاحب، محمد نصیر (۱۲۱۹ـ ۱۲۷۳ق) ابوتراب (۱۲۲۱ـ ۱۲۶۲)، محمد جواد (۱۲۲۲ـ ۱۲۷۸ق) که تفصیل آثار و تألیفات آنان خواهد آمد. 

اوصاف 

در اغلب زندگی نامه‌ها و متونی که راجع به ملا احمد نوشته می‌شود، او به خاطر این موارد ستوده می‌شود:

• تحصیل علم و تالیفات

• تقوا و تحصیل اخلاق وارسته

• هدایت و ارشاد

• نگهداری از طلاب و اداره زندگی آنها

تخصّص

نراقی در زمینه‌های بسیار گوناگونی مهارت دارد. او یک مجتهد شیعه، نویسنده و شاعر بود که در علوم اسلامی متخصّص بود. خصوصاً: فقه، اصول، حدیث، رجال، معقول و منقول، و اخلاق. امّا با این حال در علوم مختلف دیگری هم تبحّر داشت. از قبیل: ریاضی، نجوم، هندسه، فلسفه، ادیان شناسی، ادبیات و شعر و بسیاری از علوم دیگر. 

نظر ملا احمد نراقی درباره ولایت فقیه

 این عالم بزرگ در کتاب عوائدالایام  چنین می نویسد: 

فقیه عادل بر دو امر ولایت دارد: 

۱- بر آن چه پیامبر(صلي الله عليه وآله) و امام معصوم(عليهم السلام) که سلاطین مردم و دژهای استوار اسلام هستند ولایت دارند، فقیه عادل نیز آن ولایت رادارد، جز مواردی که به وسیله دلیل از اجماع و روایات و… خارج شده است. 

۲-  هر کاری که با دین و دنیا رابطه دارد، و ناچار باید انجام شود یا عقلا و یا عادتا از جهت این که امور معاد و معاش فردی وگروهی به آن بستگی دارد، و نظم دین و دنیا وابسته به آن است،یا شرعا از این جهت که به آن امر شده، یا فقها به آن اجماع نموده اند و به اقتضای حدیث نفی ضرر و نفی عسر و حرج یا نفی فساد بر مسلمانی یا به دلیل دیگر واجب شده، و یا شارع به انجام یا ترک آن اجازه داده، و بر عهده شخص معین یا غیر معین نهاده نشده، و می دانیم که شارع اجازه داده که باید انجام گیرد، یا اجازه انجام آن داده شده، ولی اجرای آن به شخص معینی واگذار نشده در همه این موارد باید فقیه عهده دار آن گردد. سپس مرحوم نراقی برای هر کدام از این دو امر به ذکر دلیل پرداخته است.»

حکایت درویش و فاضل

حکایتی از مرحوم فاضل نراقی در کتب تاریخی آمده است که: درویشی، نام ملا احمد نراقی و تعریف کتاب معراج السعاده او را شنیده و به شدت مرید و شیفته وی شده بود. به همین سبب روزی درویش به قصد زیارت ملا احمد نراقی وارد شهر کاشان می‏شود و چون دستگاه ریاست، رفت و آمد و مراجعه مردم را به وی می‏بیند، اندکی از ارادتش نسبت به او کاسته می‏شود. از سوی دیگر ملا احمد نراقی هم در دیدارهایی که با درویش انجام می دهد متوجه این موضوع می گردد. 

بعد از چند روزی درویش می‏گوید که تصمیم دارد به کربلا برود. ملا احمد در جواب می‏گوید: چه بهتر که من هم چنین قصدی داشتم. پس صبر کن تا با هم حرکت کنیم. در این جا درویش می‏پرسد، چند روز باید صبر کنم تا شما آماده شوید؟ جواب می‏شنود: همین الان مهیا هستم. سپس با هم این سفر را آغاز می کنند. 

وقتی به چند فرسخی قم می رسند به خاطر رفع خستگی در کنار چشمه‏ای اتراق می کنند در اینجا درویش می‏گوید: کشکول خود را در خانه شما جا گذاشته‏ام. نراقی می‏فرماید: این که چیزی نیست وقتی از سفر بازگشتیم، آن را تحویل می‏گیری. او قبول نمی‏کند و می‏گوید: من به این کشکول خیلی علاقه‏مندم. ملا احمد سوال می‏کنم: آیا نمی توانی مدتی بدون کشکول باشی؟ او جواب می دهد: من تبرزین خودم را می خواهم و آماده بازگشت به کاشان می‏شود. 

در این هنگام آن فقیه زاهد و پارسا می فرماید: “ای درویش! من به آن ریاست و مقام و منزلتی که در کاشان دارم، اینقدر وابسته نیستم که تو به این کشکول خود وابسته‏ ای؟!”

تا کنون ۳۴ اثر منتسب به او وجود دارد که فهرست برخی آنها در این قسمت آمده:

۱ـ الاطعمه و الاشربه 

۲ـ اسرار الحج 

۳ـ الرساله العملیه 

۴ـ الرسائل و المسائل 

۵ـ حاشیه الروضه البهیه 

۶ـ رساله الرضاع 

۷ـ رساله فی منجزات المریض 

از شاگردان این عالم برجسته می توان به شیخ مرتضی انصاری و برادر دانشمندش محمد مهدی بن محمد مهدی نراقی معروف به آقا بزرگ و… اشاره نمود.

جایگاه علمی

مولی احمد نراقی در بین علمای قرون اخیر از جایگاه خاصی برخوردار است وی در علوم مختلف اصول فقه، فقه، حدیث، رجال، درایه، ریاضیات، نجوم، حکمت، کلام، اخلاق، ادبیات و شعر سرآمد علمای زمان خود بوده است. 

هوش سرشار، سهولت فراگیری علوم متعدد، عمق تحقیق و وسعت تتبع و عنایات خاص الهی، او را در طول تاریخ دانشمندان شیعه به عنوان فقیهی کم نظیر مطرح ساخته است. 

وی از همان دوران جوانی مسئولیت مرجعیت و ریاست و زعامت دین و دنیای مردم کاشان و قسمت های وسیعی از ایران را برعهده داشت و کلمات معاصرین و علمای پس از وی شاهد بر این مطلب می ‏باشد. 

ابتکارات و ابداعات

اگرچه در زمان وی فقهای بزرگ و مشهوری وجود داشته‏اند اما شخصیت اجتماعی وی درکنار ابعاد دیگر، او را از دیگران ممتاز نموده است. 

اشتغال به امور اجتماعی و سیاسی و سعی وی در طرح مباحث جدید فقهی به گونه‏ای که با مسائل مستحدثه هماهنگ باشد او را به فقیهی زمان شناس، مبتکر و مجدد که حقایق زمان خود را بخوبی درک می‏کرد تبدیل کرده بود نمونه‏هایی از درک عمیق از حقایق و تحقیق فراگیر وی را در کتاب عوائد الایام می‏توان دید طرح مبحث ولایت فقیه از نمونه‏های بارز این ابتکارات می‏باشد وی بر خلاف اکثر فقهای قبل از خود به این بحث به صورت یک مسئله فرعی جزئی نگاه می‏کردند و آن را در امور حسبیه و صرف موارد زکاه و خمس منحصر می‏دیدند، بین حکومت اسلامی و مبحث ولایت فقیه جمع نموده و آن را به صورت مفصل و منسجم مطرح نموده است. 

وفات فاضل نرافی

این ستاره فروزان آسمان فقه و فقاهت در ۲۳ ربیع الثانی سال ۱۲۴۵ ق در اثر بیماری وبا که نراق و کاشان و اطراف آن را فراگرفته بود چشم از جهان فروبست بدن مطهر او به نجف اشرف منتقل و در جانب صحن مرتضوی و پشت سر مبارک مولی الموحدین علی بن ابی طالب (ع) و در کنار قبر پدر بزرگوارش به خاک سپرده شد. 

منبع: پايگاه اطلاع رساني حوزه