- بدبختى و روسياهى، ثمره ى عدم خودسازى

بـرادران و خـواهـران ! اگـر به خودمان نرسيم، بدبختى است، روسياهى است، محروميت اسـت، از چـشـم خدا افتادن است، از مقامات معنوى دور ماندن و از نعيم ابدى الهى، تهيدست مـانـدن اسـت؛ پـس بـايـد به خودمان برسيم.

ماه رمضان فرصت خوبى است. كتاب هاى اخـلاق هـم خـوشـبـخـتانه در اختيار هست. لكن آن چيزى كه آدم از مجموع مى فهمد و آنچه مهم اسـت، ايـن اسـت كـه انـسـان بـتـوانـد هـوا و هـوس خـود را كنترل و مهار كند. اين، اساس قضيه است .(1)

- اخلاص، يكى از ويژگي هاى بسيار مهم براى خودسازى

يـكى از ويژگي ها كه بسيار مهم است تا براى خودسازى به آن توجه كنيم و شايد جنبه ى تقدمى هم داشته باشد، اخلاص است.

اخلاص عبارت است از كار را خالص انجام دادن، و ايـن كـه كـارى را مغشوش انجام ندهيم. گاهى هست كه كسى عبادت نمى كند و گاهى عبادت مـى كـنـد؛ امـا مـغـشوش و ناخالص. اين هم مثل آن است. خالص بودن عبادت و خالص بودن عـمـل ايـن اسـت كـه بـراى خدا باشد.

در بين مردم، متأسفانه خيلى رايج است كه كارهاى خوب خودشان را بر زبان بياورند و بگويند. كأنّه توجه ندارند كه نبايد كار نيك را بـه زبـان آورد و گـفـت كـه مـا مـى خـواهـيم اين كار را بكنيم، يا ما اين كارها را مى كنيم . البـتـه برخى جاها استثناست.

در جاهايى ، بعضى از كارها بايد در علن انجام گيرد. در روايـات در باب صدقه آمده است كه صدقه ى سِرّ اين ثواب را دارد و صدقه ى علانيه اين ثواب را. يا مثلا عبادات گروهى جلوى چشم مردم انجام مى گيرد و بايد انجام گيرد، و ايـن از شـعـائر الهـى اسـت؛ اما بسيارى از عبادات يا اغلب عبادات و آن روابطى كه بين خـود انـسـان و خـداسـت ـ ذكـر، تـوجـه ، دعـا، نافله ، شب زنده دارى ، سحرخيزى ، احسان ، كـارهـاى نـيـك ـ بـايـد بـيـن خـود انـسان و خدا بماند.

مبادا انسان به خاطر اين كه ديگران بـبـيـنـنـد، كـارى را انـجـام دهـد. كارى كه انسان به خاطر توجه ديگران به خودش انجام بدهد، از نكردن آن كار بدتر است؛ زيرا نكردن كار، يعنى انسان كارى را انجام نمى دهد. كـارى كـه انـسان براى جلب توجه ديگران نسبت به خودش انجام داده ، كأنّه انجام نداده اسـت. البـتـه بـدتـر بـودنـش هـم از ايـن جـهـت اسـت كـه عـمـل شـرك آلودى انـجـام داده و ايـن عـمـل شـرك آلود، فـعـل حـرام اسـت و دور كـنـنده است؛ بنابراين همه مان در هرجا و در هر موقعيتى كه هستيم ، بايد خيلى تلاش كنيم كه كار را خالص انجام دهيم.

اگر كار براى خدا انجام گيرد و نيت بـراى خـدا خالص باشد، اشكالاتى كه معمولا در كارها مشاهده مى شود، پيش نخواهد آمد.

ما وقـتـى مـصـالح واقـعـى را فـداى حرفِ اين و آن مى كنيم كه بخواهيم كار را براى اين و آن انـجـام دهـيـم . انـسان وقتى كار را براى خدا مى خواهد انجام بدهد، فقط نگاه مى كند ببيند تـكـليـفش چيست . نگاه نمى كند كه يكى خوشش مى آيد، يكى بدش ‍ مى آيد، پيش چه كسى آبـرو پـيدا مى كند و پيش ديگرى از آبرو مى افتد.

امروز در جمهورى اسلامى، در همه ى شؤون ، كار براى خدا سارى و جارى است. هركس در اين كشور و اين نظام هر كارى كه انجام مى دهد، مى تواند آن را براى خدا انجام دهد و از آن، اجر و ثواب و بهره ى معنوى را ببرد و پيش خدا، خودش را روسفيد كند. (2)

پی نوشت:

1- بيانات در روز اول ماه مبارك رمضان ، مطابق با 4/12/1371

2- بيانات در روز اول ماه مبارك رمضان ، مطابق با 4/12/1371

انگار همین دیروز بود که با شروع ماه رجب، از یک‌ طرف خوشحال بودیم که به ماه میهمانی خدا نزدیک می‌شویم و از طرف دیگر از عمری که همچون برق درگذر است متعجب بودیم و امروز همان ماه مبارکی است که انتظارش را می‌کشیدیم.

ماه پر خیر و برکتی که در عظمت آن همین بس که ماه نزول قرآن نامیده شده و خیر و برکت در آن بسیار است، درهای رحمتش گشوده و وعده بخشش گناهان داده‌شده است. ماهی که بزرگ‌ترین اتفاق زندگی انسان که همان تقدیر سرنوشت است، در آن مقدر می‌شود. ماهى که آغازش رحمت، میانه‌اش آمرزش و پایانش ان شاء الله برآورده شدن حاجات و آزادى از آتش خواهد بود.

سودهای چند برابر در ماه رمضان
حتماً در مورد سودهای بانکی که در خیلی از مواقع هم جریمه‌هایشان با سودهای بالایی شکل نزولی دارند را شنیده‌اید. در تعابیر اهل‌بیت و خطبه پایانی ماه شعبان رسول خدا(ص) پاداش اعمال در این ماه چند برابر محاسبه می‌شود. به این شکل که پاداش یک‌ شب نماز مستحبى ثواب هفتاد شب نماز مستحبى در ماه‌های دیگر و پاداش کار خیر مستحبی، همانند پاداش انجام یکی از واجبات است. از طرف دیگر پاداش کسى که یکى از واجبات الهى را در این ماه انجام دهد، ثواب کسى را دارد که هفتاد واجب از واجبات خداوندى را در ماه‌های دیگر انجام بدهد.

بهترین اعمال در ماه رمضان
بهترین دستورالعمل و توصیه از جانب علما و بزرگان است که عمل به آن‌ها راهگشای خیلی خوبی برای زندگی خواهد بود.

تا می‌توانید افطاری بدهید
هرکس یک مؤمن روزه‌دار را ولو با یک جرعه شیر یا آب یا چند دانه خرما در این ماه افطارى دهد، پاداشى برابر با آزاد کردن یک بنده نزد خدا، و همچنین مایه آمرزش گناهان گذشته وى خواهد بود.

به کارگران و زیردستانتان آسان بگیرید
هر کس در این ماه به زیردست خود آسان بگیرد، خداوند تخفیف در حساب را براى او مقرر می‌فرماید.

لحظاتتان را با قرآن پرکنید
در باب قرائت قرآن در ماه رمضان فرموده‌اند: «کسی که در این ماه یک آیه از قرآن را تلاوت کند؛ برایش پاداش ختم قرآن در غیر این ماه است.»

سیره علما در ماه مبارک رمضان
یکی از موضوعاتی که در بحث مسائل دینی_ عبادی مهم و تأثیرگذار بیان شده، انتخاب یک فرد متقی برای تبعیت است که البته توصیه معصومین(ع) بوده است. در این بخش به سیره‌ی چند تن از بزرگان و علما در ماه مبارک رمضان می‌پردازیم تا هرچه بیشتر ما را در بهره‌مندی از این ماه مبارک یاری دهد.

سیره عملی میرزا محمدجعفر انصاری
میرزا محمدجعفر انصاری، از مراجع نامدار خوزستان و از بستگان مرحوم شیخ مرتضی انصاری آن‌ همه مشاغل درسی، عبادات خود را در این ماه ترک نمی‌کرد. ایشان گذشته از نوافل شبانه، روزی قرائت یک جزء کلام‌الله و نماز حضرت جعفر طیار، زیارت جامعه و عاشورا را به‌جا می‌آورد و هنگام عبادت توجه خاصی داشت.

آیت‌الله بهجت
حجت‌الاسلام علی بهجت فرزند آیت‌الله بهجت در گفتگوی خود با تبیان، سیره پدر را در ماه مبارک رمضان این‌گونه توصیف می‌کند: «یکی از کارهایی که ایشان همیشه مخصوصاً در ماه رمضان داشتند، تدبر در قرآن در سحرها و بین‌الطلوعین بود که در این ماه پدر در میان‌روز هم تدبر در قرآن داشتند، همچنین در شب‌های قدر ادعیه وارده در آن شب‌ها را مراعات می‌کرد و شب‌های قدر را که بیدار می‌ماند قرآن سر می‌گرفت، البته ایشان قرآن سر گرفتن را مخصوص شب قدر نمی‌دانست.
ایشان همیشه شب‌ها قبل از خواب حدیث کساء را حتماً قرائت می‌کردند و همچنین با وضو به بستر خواب می‌رفتند که این رعایت‌ها در ماه مبارک حالت ویژه و تأکید بیشتری برای ایشان داشت به‌طوری‌که بعدها به جهت مشکلات نمی‌توانستند وضو بگیرند با تیمم می‌خوابیدند.»

علامه طباطبایی
علامه طباطبایی اهل ذکر و دعا و مناجات بود. در بین راه غالباً ذکر خدا را بر لب داشت. به نوافل مقید بود و حتی گاهی دیده می‌شد که در بین راه مشغول خواندن نمازهای نافله است. شب‌های ماه رمضان تا صبح بیدا بود، مقداری مطالعه می‌کرد و بقیه را به دعا و قرائت قرآن و نماز و اذکار مشغول بود.

امام خمینی(ره)
یکی از همراهان امام در نجف اشرف، نقل می‌کند: ایشان در ماه مبارک رمضان هر روز ده جزء قرآن در ماه مبارک رمضان می‌خواندند؛ یعنی در هر سه روز یک دوره قرآن!

یکی از فرزندان امام می‌گفت: برنامه عبادی ایشان این بود که در ماه رمضان، شب تا صبح نماز و دعا می‌خواندند و بعد از نماز صبح و مقداری استراحت، صبح زود برای کارهایشان آماده بودند. ماه رمضان برای ایشان، ارزش خاصی داشت، بدین‌جهت در این ماه، ملاقات‌های خود را تعطیل می‌کرد تا بهره بیشتری از برکات آن ببرد. ایشان می‌فرمود: «خود ماه رمضان، کاری است.» لذا کارهای دیگر را کم می‌کرد. و بیشتر به تلاوت دعا و قرآن می‌پرداخت. در این ماه، شعر نمی‌خواند و نمی‌سرود و به شعر گوش هم نمی‌داد و دگرگونی خاصی متناسب به این ماه، در زندگی خود ایجاد می‌کرد.

امام همیشه برای خشک‌کردن اشک چشمشان دستمالی را همراه داشتند، ولی در آن ماه رمضان حوله‌ای را نیز همراه برمی‌داشتند تا به هنگام نمازهای نیمه‌شبشان از آن استفاده کنند. یکی از محافظین بیت در گفتگوی با تبیان می‌گوید: «در رمضان سال قبل از رحلتشان، بعضی وقت‌ها که به نزد ایشان می‌رفتم، می‌دیدم که قیافه‌شان کاملاً برافروخته است و چنان اشک ریخته‌اند که علاوه بر دستمال اشکشان را با حوله پاک می‌کردند.»

منبع: تبیان

رمضان را قدر بدان
کلیپ صوتی بیانات «مقام معظم رهبری مدظله العالی» با عنوان «رمضان را قدر بدان»؛ «پارسال ماه رمضان از بین دوستان ما بودند اما ماه رمضان امسال نیستند، این را قدر بدانید»

دوستان عزیز! ماه رمضان فرصت خیلی خوبی است، فرصت بسیار خوبی است. البتّه فرصت تبلیغ است، فرصت تببین است، فرصت اُنس با مردم است، فرصت کمک به فقرا است لکن از همه‌ی اینها بالاتر، فرصت تعبّد است، فرصت تقرّب است، فرصت روزه‌ای است که میگیرید، فرصت نشستن سر سفره‌ی رحمت الهی،‌ سر سفره‌ی ضیافت الهی است. این سفره‌ی ضیافتی که میگویند، این ضیافت، همین روزه‌ی شما است، همین نافله‌ی شما است، همین نماز شما است که به جا می‌آورید.

البتّه اعمال ماه رمضان خیلی زیاد است؛ شما ملاحظه کنید در اقبال سیّدبن‌طاووس، برای هر شب چقدر اعمال، چقدر نمازهای مختلف و گوناگون [ذکر میکند] که ما واقعاً بعضی‌مان قاصریم، بعضی‌مان [هم] جاهل به اهمّیّت این کارها هستیم -که حالا محلّ [بحث نیست]- لکن یک قدرِ‌‌‌متیقّن‌هایی، یک قدرِ‌اقل‌هایی وجود دارد که اینها را نباید از دست داد.

سحر ماه رمضان همه پا میشوند؛ نباید این سحر را از دست داد؛ سحر فرصت خیلی خوبی است. مکرّر عرض کرده‌ایم که اگر ماها از سحر استفاده نکنیم، در این دنیای شلوغ، وقت دیگری نداریم برای خلوت با خودمان، با دلمان، با خدای خودمان؛ واقعاً وقتی باقی نمیماند. ما گرفتاریم؛ در این ۲۴ ساعت، چند ساعتش که خوابیم، آن ساعتهایی هم که بیدار هستیم، گرفتاریم؛ هر کسی یک مشغولیّتی دارد یا مشغولیّتهای مختلفی دارد. آن فراغتهایی که وجود داشت، امروز وجود ندارد -[البتّه] نقص زمانه نیست، طبیعت زمانه است- بالاخره امروز وسایلی هست و زندگی، یک زندگی ماشینی است. امروز پدیده‌هایی وجود دارد که این پدیده‌ها در گذشته وجود نداشته؛ [لذا] گرفتاری زیاد است. نمیشود در ایّام روز -چرا، [البتّه] اوحدیّ(۱) از مردم، در حال حرکت، در حال معامله، در حال کار فنّی، در حال کار با رایانه، در همه‌ی اوقات با خدای متعال مأنوسند و مشغول ذکرند و ذکر دائم دارند: اَّلَّذینَ هُم عَلی صَلاتِهِم دائِمون؛(۲) بعضی‌ها این ‌جور هستند که دائم در نمازند؛ حالا ما که دستمان به دامن آنها نمیرسد و از آنها دوریم، ولی کسانی آن‌جور هستند- فرصت ما فقط سحر است؛ اگر چنانچه سحر را از دست بدهیم، دیگر واقعاً فرصتی باقی نمیماند.(۳) خداوند ان‌شاء‌اللّه همه‌تان را محفوظ بدارد.

والسّلام علیکم و رحمةاللّه

۱) بعضی، کسانی
۲) سوره‌ی معارج، آیه‌ی ۲۳
۳) معظّمٌ‌له در پاسخ یکی از حضّار که گفته بود: «حاج آقا ببخشید، اگر بشود ماه رمضان افطاری هم به تلامیذ‌تان بدهید، ان‌شاء‌اللّه خوب است.» با خنده فرمودند: «ما کجاییم در این بحر تفکّر، تو کجایی» [سعدی. غزلیّات]

 راه هاي ثبوت اول ماه

حضرت آیت الله خامنه ای مدظله العالی، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران، راه های ثبوت اول ماه را اعلام کردند که بدین شرح است:

1. خود انسان ماه را ببيند.

2. عده ای که از گفته آنان یقین پیدا می شود بگویند ماه را دیده ایم.

3. دو مرد عادل بگویند که ماه را دیده اند.

4. گذشتن سي روز از اول ماه قبل (در صورتي که اول ماه قبل از طريق شرعي ثابت شده باشد).

5. حاکم شرع حکم کند که اول ماه است.

حضرت فرمودند: یک آیه قرآن در این ماه، ثواب یک ختم قرآن در ماه‌های دیگر را دارد. چون قرآن در ماه رمضان، شاخ و برگ خودش را نازل کرده است. ثمرات و میوه‌های خودش را در دسترس شما قرار داده است.

بی تردید یکی از رزق هایی که در ضیافت الهی ماه مبارک رمضان تقسیم می شود، رزق قرآن، و بهره مندی از این کتاب عزیز است. چون می دانید وقتی خدای متعال این ماه را در قرآن توصیف می کند، می فرماید «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ»(بقره/185) ویژگی این ماه این است که قرآن در آن نازل شده است.
مقصود از شهر رمضان غیر از این جنبه ظاهری ماه، آن جنبه حقیقی و باطنی و ملکوتی ماه رمضان و شهر الله است. در روایات فرمودند نگویید رمضان، بگویید شهر رمضان، اسماءالله است(الكافی (ط - الإسلامیة)، ج‏4، ص: 70) آن حقیقتی که در عالم هست، آن حقیقت ظرف نزول قرآن هست. این کتاب الهی که سراسر نور، ذکر و حیات است، در ظرف ماه رمضان تنزّل پیدا کرده است. لذا وقتی ما به ماه رمضان دعوت می شویم، دعوت به کتاب الله شدیم. در روایات از قرآن تعبیر به مأدبة الله شده است(التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسكری علیه السلام، ص: 60) سفره ای که خدای متعال گسترده است. بر سر این سفره رزق های فراوانی هست که اهل این معرفت از این رزق برخوردار هستند و تناول می کنند.
این سفره ای که خدا در ماه رمضان پهن کرده است، «الذی انزل فیه القرآن» کتابی که در محضر خدای متعال است، کتابی که «إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِیًّا لَّعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ وَ إِنَّهُ فِی أُمِّ الْكِتَابِ لَدَیْنَا لَعَلِیٌّ حَكِیمٌ»(زخرف/3-4) کتابی که «إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِیمٌ فِی كِتَابٍ مَّكْنُونٍ»(واقعه/77-78) و یا فرموده است: «بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَّجِیدٌ * فِی لَوْحٍ مَّحْفُوظٍ»(بروج/21-22) که نیاز به ترجمه ندارد، این کتاب درماه رمضان تنزّل پیدا کرده است. انوار قرآن در ماه رمضان منتشر است.

ماه رمضان غیر از این جنبه ظاهری و ملکی، یک حقیقت و باطنی دارد که اگر کسی وارد آن بشود، وارد سفره گسترده خدا شده است. آن حقیقت کتاب، اسرار کتاب در این ماه تنزّل پیدا کرده است. آنچه که ما در ماه های دیگر باید با زحمت تلاش کنیم و به دست بیاوریم، این ماه به آسانی به دست می آید. چرا؟ چون این کتاب وسیله خدای متعال در این ماه نازل شده است. به جای اینکه ما صعود کنیم، این کتاب فرود آمده است و ما راحت می توانیم از نعمت های قرآن و رزق قرآن و برکات قرآن برخوردار شویم.

یکی از ضیافت های اصلی این ماه، یکی از رزق های اصلی که در این ماه، خدای متعال بر سر سفره خودش قرار داده، رزق قرآن است. خیلی بشارت بزرگی است که به ما دادند. حضرت فرمودند یک آیه قرآن در این ماه، ثواب یک ختم قرآن در ماه های دیگر را دارد. چون قرآن در ماه رمضان، شاخ و برگ خودش را نازل کرده است. ثمرات و میوه های خودش را در دسترس شما قرار داده است. آن وقت به قلب این ماه که برسیم که شب قدر است، «انا انزلناه فی لیله قدر»، اگر کسی از سفره این ماه که قرآن هست برخوردار شد، به شب قدر که رسید، به اسرار قرآن دست پیدا می کند.

نزول قرآن در ماه رمضان یا شب قدر؟
این که قرآن در ماه رمضان و در شب قدر نازل شده است، دو جور معنا می شود.: یک معنایش این است که خدای متعال فرموده ما قرآن را در ماه رمضان نازل کردیم، یعنی قرآن در شب قدر نازل شده است. شب قدر هم شب 23 ماه رمضان است. این یک معنایش است. یک معنای دیگری که نازل شده است، این است که قرآن در کل ماه رمضان انوارش جاری است. در همه ماه رمضان سفره قرآن پهن است. ارزاق قرآن در ماه رمضان منتشر است.

منتهی در شب قدر یک ضیافت خاصی از قرآن است و آن اسرار قرآن و حقایق قرآن در شب قدر نازل می شود. لذا اگر کسی بر سر این سفره نشست، با انوار قرآن سیر کرد و وارد شب قدر شد و شب قدر را درک کرد، آن وقت به اسرار قرآن راه پیدا می کند که ضیافت خاص اهل الله واهل شب قدر است. ولی اهل ماه رمضان همه شان بر سر سفره قرآن نشسته اند و از سر سفره قرآن برخوردار هستند.
منبع:
بیانات آیت الله سید مهدی میرباقری