ماه صفر دومین ماه قمری پس از محرم است. در دوران جاهلیت آن را ناجز می‌نامیدند. صفر از ریشه «صفر» به معنی تهی و خالی است. دلیل نامگذاری آن این است که چون این ماه پس از ماه محرم است و مردم دوران جاهلیت در ماه محرم – به دلیل اینکه از ماههای حرام بود- از جنگ دست می‌کشیدند، با فرارسیدن ماه صفر به جنگ روی می‌آوردند و خانه‌ها خالی می‌ماند؛ از این رو به آن صفر گفته‌اند.

امام حسین (علیه السلام) فرمودند:

بُکاءُ العُیونِ وَ خَشیَةُ القُلوبِ مِن رَحمَةِ اللهِ؛
گریستن چشمها و ترس دلها از رحمت خداست.
جامع الأخبار، ص۹۷

شرح حدیث:
چشم گریان، چشمه ی فیض خداست… .

در احادیث آمده، خشکیدن اشک به خاطر «قساوت» دل است و قساوت دل به خاطر گناهان بسیار(میزان الحکمه، حدیث ۱۶۹۹۹: امام علی علیه السلام می فرماید: «اشک چشم فرو نمی خشکد مگر به دلیل سنگدلی و سنگدلی جز به خاطر گناهان بسیار نیست».).

از این رو، دلی که خدا را بشناسد و به رحمت او امیدوار و از عقوبتش بیمناک باشد، از حالت «خشیت» برخوردار است. این حالت قلبی و درونی، چشم را اشکبار می سازد و بنده را در دل شب به مناجات و دعا و تضرّع به درگاه خدا می کشاند و فیضهای معنوی بسیار، از این رهگذر به بنده مؤمن می رسد، به قول صائب تبریزی:

در سیاهی می توان گل چید از آب حیات            گریه را باشد اثر، دامان شبها بیشتر

صاحبان قلبهای خاشع و چشمهای پراشک از خوف خدا، به گنجینه ای دست یافته اند که بسی گرانبهاست و دامان آنان را از گوهرهای رحمت الهی سرشار می سازد.

اما وقتی معصیت زیاد شود و گناه عادی گردد، چشم هم می خشکد و حالت گریه و تضرّع رخت برمی بندد و نه حال دعایی می ماند و نه شوق مناجاتی و نه لذّتی از عبادتی.

عصیان و گناه، پرتگاه دل ماست            مسدود به روی عقل، راه دل ماست

خشکیدن اشک گرم از چشمه چشم                        گویای سقوط پایگاه دل ماست(از جواد محدثی)

یاد کردن از مرگ و قبر و قیامت و دشواریهای عالم پس از مرگ و مواقف هولناک صحرای محشر و حسابرسیِ دقیق خداوند نسبت به اعمال بندگان و به یاد آوردن پرونده سیاه اعمال و طومار بلند گناهان و خطاها، دل را نرم می کند و خشوع و خشیت می آورد.

در سایه ی خشیت از خدا، به چشمه ی اشک گرم برسیم.

منبع: حکمت های حسینی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام حسین علیه السلام)، جواد محدثی.

آیت الله جوادی آملی دامت برکاته:نهضت حسینی را زنده کردن، حرف روز است، حرف تمام آزادی‌ خواهان عالم است، حرف هر انسان آزاده ‌ای است که با کسی که «لا اَیمانَ له» [یعنی به عهد و پیمان خود وفادار نیست] نمی ‌شود زندگی کرد و کنار آمد.
در محضر استاد!

 حسین بن علی در عاشورا فرمود شما نه صبغه الهی دارید، نه صبغه انسانی، نه از خدا و قیامت می ‌هراسید، نه اصول انسانی و آزادی را رعایت می ‌کنید، برای اینکه من با شما در نبردم، شما با من در جنگید، به زن و بچه من چه‌کار دارید؟ «فَکُونُوا اَحْراراً فی دُنْیاکُمْ».
مبنای قرآنی این جمله سالار شهیدان همان است که خدای سبحان فرمود با گروهی که اهل رعایت قطع نامه و پیمان و صلح نامه و کنوانسیون و اینها نیستند مبارزه کنید، فرمود: ﴿فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْکفْرِ إِنَّهُمْ لاَ أَیمَانَ لَهُمْ﴾؛[1] فرمود شما با رهبران کفر صلح نکنید و با آنها مبارزه کنید، نه برای اینکه کافرند، کفار فراوان در زمین زندگی می ‌کنند، با شما زندگی مسالمت آمیز دارند، کاری هم با شما ندارند، شما هم کاری با آنها ندارید، می‌ شود با کافر کنار آمد، رفت و آمد تجاری داشت، رفت و آمد سیاسی داشت، رفت و آمد اجتماعی داشت، رفت و آمد درمانی داشت، رفت و آمد اقتصادی سالم داشت، با کافر می ‌شود کنار آمد، ولی با مستکبر نمی ‌شود کنار آمد، فرمود: ﴿فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْکفْرِ﴾ چرا؟ چون ﴿إِنَّهُمْ لاَ أَیمَانَ لَهُمْ﴾ نه «لا ایمان لهم»، نفرمود چون اینها ایمان ندارند بجنگید، فرمود: اینها «أیمان» ندارند؛ یعنی یمین، سوگند، قطع ‌نامه، تفاهم نامه را محترم نمی‌شمارند.
:نهضت حسینی را زنده کردن، حرف روز است، حرف تمام آزادی‌ خواهان عالم است، حرف هر انسان آزاده ‌ای است که با کسی که «لا اَیمانَ له» [یعنی به عهد و پیمان خود وفادار نیست] نمی ‌شود زندگی کرد و کنار آمد.

[1] . سوره توبه، آیه 12.
آیت الله العظمی جوادی آملی: سخنرانی محرم
تاریخ: 1384/11/11
 

امام صادق علیه السلام فرمودند: جدِّ ما حسین علیه السلام هنگامى که به گریه کنندگان خود نگاه مى‏ کند٬ براى آنان استغفار مى‏ کند و از جدّ و پدر و مادر و برادر خویش مى‏ خواهد که آنها هم براى گریه کنندگان و اقامه کنندگان عزاى او استغفار کنند.

منبع: الکسیر العبادات فی اسرار الشهادات

******

امام صادق علیه السلام فرمودند: حضرت امام حسین علیه السلام با حالى حزین و اندوه کشته شدند و سزاوار است، بر خدا که هیچ حزین و اندوهگینى به زیارت آن جناب نرود؛ مگر آنکه حق تعالى وى را مسرور و شادمان به اهلش برگرداند.

منبع : کامل الزیارات باب 39

******

امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کسى هنگام یاد ما اشک از چشمانش جارى شود، خدا آتش را بر صورت او حرام مى‏ کند.

منبع: الکسیر العبادات به نقل از کتاب کامل ‏الزیارات

******

امام باقر علیه السلام بعد از آموختن زیارت عاشورا به علقمه فرمودند: هر کس این زیارت را بخواند (از دور یا نزدیک) و بر حسین علیه السلام ناله کند و امر کند اهل خود را که بدون تقیه بر حسین علیه السلام گریه کنند، من ضامن او مى‏ شوم نزد خدا که ثواب هزار حج، هزار عمره و هزار غزوه براى او بنویسند.

منبع : الکسیر العبادات فى اسرار الشهادات ص 91

امام سجاد علیه السلام:

أيُّما مُؤمِنٍ دَمِعَت عَيناهُ لِقَتلِ الحُسَينِ عليه السلام حَتّى تَسيلَ عَلى خَدِّهِ، بَوَّأهُ اللّهُ بِها في الجَنَّةِ غُرَفا يَسكُنُها أحقابا؛
هر مؤمنى كه چشمانش براى كشته شدن حسين عليه السلام گريان شود به طورى كه اشك بر گونه هايش سرازير گردد، خداوند به سبب آن او را در غرفه هاى بهشتى جاى دهد كه روزگاران درازى را در آنها به سر بَرَد
ثواب الأعمال : ص۱۰۸ ح۱

امام صادق علیه السلام فرمودند: گریه کننده جدَّم از جاى خود برنمى‏ خیزد، مگر اینکه مانند روزى که از مادر متولد شده از گناهان پاک است.

منبع : کتاب الکسیر العبادات

امام صادق علیه السلام به یکى از گریه ‏کنان امام حسین علیه السلام فرمودند:

رَحِم َ‏اللَّهُ دَمْعَتَک…

خداوند این اشک هایت را رحمت نماید.

منبع : «اشک حسینی سرمایه شیعه» به نقل از کامل ‏الزیارات