این کتاب، گزارشی است جامع و منظّم درباره ویژگی ها، فضایل و آداب ماه مبارک رمضان و روزه داری آن، که بر اساس آموزه های قرآن و احادیثِ پیامبر اکرم(ص) و معصومان(ع) تهیه و تدوین شده است.

کتاب، از پنج بخش و فصل های متعدّد تشکیل شده است:

بخش نخست، به ارائه احادیثی پرداخته است که عظمت، ویژگی ها و برکات ماه رمضان و نیز چگونگی بهره برداری از برکات این ماه را بازگو می کند.

بخش دوم، با عنوان «آمادگی برای میهمانی خدا»، مجموعه احادیثی درباره شناخت این ضیافت و اسباب و دعاهای آمادگی برای ورود به این ماه پر برکت، بیان مراتب روزه داری و چگونگی تقویت آثار روزه با اصلاح غذا است.

بخش سوم، مجموعه احادیثی درباره آداب، ادعیه و نوافل مربوط به ماه خدا، آداب مخصوص شب های ماه رمضان، آداب مخصوص روزهای ماه رمضان و اعمال مخصوص دهه آخر است.

ادامه »

حضرت آیت الله خامنه ای مدظله العالی رهبرانقلاب به استفتائی پیرامون «روزه​ ی دانش آموزان» پاسخ گفتند که تقدیم حضور علاقمندان می گردد.

* روزه​ ی دانش آموزان

سؤال: اگر دانش آموزی می تواند روزه بگیرد، ولی به خاطر این که امسال امتحانات آخر سال، هم زمان با ماه رمضان است، نمی تواند هم درس بخواند هم روزه بگیرد، آیا می تواند چند روز از روزه هایش را افطار کند؟

جواب: باید روزه بگیرد و اگر بین روز ادامه روزه برای او مشقت بسیار زیاد داشت، می تواند افطار کند، البته می تواند به سفر برود و در سفر افطار کند

قطعه ى ماه رمضان، آن قطعه اى است كه حركتِ در آن قطعه آسان است. مثل اين است كه در اين راه دشوارى كه مى خواهيد به محلى يا به شهرى برسيد، گاهى مجبوريد پياده راه را طى كنيد؛ گاهى مجبوريد از آب بگذريد؛ گاهى مجبوريد از باتلاق بگذريد؛ يك جا هم مى رسيد به فرودگاهى كه هواپيماى مجهزى آماده است تا شما را بى دردسر و با خيال راحت و پس از طى مسير طولانى به مقصد برساند.

- روزه، نفس و هواهاى نفسانى را به زنجير مى كشد

ما در طول سال و در مسير طولانى حركت خودمان در چالش با هوى هاى نفسانى، با گناهان، با فضاهاى تاريكى كه خودمان به دست خودمان به وجود مى آوريم، با مشكلاتى مواجه مى شويم.

گاهى انسان براى اين كه حال دعا پيدا كند، مشكل دارد. گاهى براى اين كه قطره ى اشكى بفشاند، مشكل دارد. چون راه دشوار است ، به وسيله ى خلاف ها و گناهان خود احاطه مى شويم. اما قطعه ى ماه رمضان، آن قطعه اى است كه حركتِ در آن قطعه آسان است. مثل اين است كه در اين راه دشوارى كه مى خواهيد به محلى يا به شهرى برسيد، گاهى مجبوريد پياده راه را طى كنيد؛ گاهى مجبوريد از آب بگذريد؛ گاهى مجبوريد از باتلاق بگذريد؛ يك جا هم مى رسيد به فرودگاهى كه هواپيماى مجهزى آماده است تا شما را بى دردسر و با خيال راحت و پس از طى مسير طولانى به مقصد برساند.

ادامه »

- بدبختى و روسياهى، ثمره ى عدم خودسازى

بـرادران و خـواهـران ! اگـر به خودمان نرسيم، بدبختى است، روسياهى است، محروميت اسـت، از چـشـم خدا افتادن است، از مقامات معنوى دور ماندن و از نعيم ابدى الهى، تهيدست مـانـدن اسـت؛ پـس بـايـد به خودمان برسيم.

ماه رمضان فرصت خوبى است. كتاب هاى اخـلاق هـم خـوشـبـخـتانه در اختيار هست. لكن آن چيزى كه آدم از مجموع مى فهمد و آنچه مهم اسـت، ايـن اسـت كـه انـسـان بـتـوانـد هـوا و هـوس خـود را كنترل و مهار كند. اين، اساس قضيه است .(1)

- اخلاص، يكى از ويژگي هاى بسيار مهم براى خودسازى

يـكى از ويژگي ها كه بسيار مهم است تا براى خودسازى به آن توجه كنيم و شايد جنبه ى تقدمى هم داشته باشد، اخلاص است.

اخلاص عبارت است از كار را خالص انجام دادن، و ايـن كـه كـارى را مغشوش انجام ندهيم. گاهى هست كه كسى عبادت نمى كند و گاهى عبادت مـى كـنـد؛ امـا مـغـشوش و ناخالص. اين هم مثل آن است. خالص بودن عبادت و خالص بودن عـمـل ايـن اسـت كـه بـراى خدا باشد.

در بين مردم، متأسفانه خيلى رايج است كه كارهاى خوب خودشان را بر زبان بياورند و بگويند. كأنّه توجه ندارند كه نبايد كار نيك را بـه زبـان آورد و گـفـت كـه مـا مـى خـواهـيم اين كار را بكنيم، يا ما اين كارها را مى كنيم . البـتـه برخى جاها استثناست.

در جاهايى ، بعضى از كارها بايد در علن انجام گيرد. در روايـات در باب صدقه آمده است كه صدقه ى سِرّ اين ثواب را دارد و صدقه ى علانيه اين ثواب را. يا مثلا عبادات گروهى جلوى چشم مردم انجام مى گيرد و بايد انجام گيرد، و ايـن از شـعـائر الهـى اسـت؛ اما بسيارى از عبادات يا اغلب عبادات و آن روابطى كه بين خـود انـسـان و خـداسـت ـ ذكـر، تـوجـه ، دعـا، نافله ، شب زنده دارى ، سحرخيزى ، احسان ، كـارهـاى نـيـك ـ بـايـد بـيـن خـود انـسان و خدا بماند.

مبادا انسان به خاطر اين كه ديگران بـبـيـنـنـد، كـارى را انـجـام دهـد. كارى كه انسان به خاطر توجه ديگران به خودش انجام بدهد، از نكردن آن كار بدتر است؛ زيرا نكردن كار، يعنى انسان كارى را انجام نمى دهد. كـارى كـه انـسان براى جلب توجه ديگران نسبت به خودش انجام داده ، كأنّه انجام نداده اسـت. البـتـه بـدتـر بـودنـش هـم از ايـن جـهـت اسـت كـه عـمـل شـرك آلودى انـجـام داده و ايـن عـمـل شـرك آلود، فـعـل حـرام اسـت و دور كـنـنده است؛ بنابراين همه مان در هرجا و در هر موقعيتى كه هستيم ، بايد خيلى تلاش كنيم كه كار را خالص انجام دهيم.

اگر كار براى خدا انجام گيرد و نيت بـراى خـدا خالص باشد، اشكالاتى كه معمولا در كارها مشاهده مى شود، پيش نخواهد آمد.

ما وقـتـى مـصـالح واقـعـى را فـداى حرفِ اين و آن مى كنيم كه بخواهيم كار را براى اين و آن انـجـام دهـيـم . انـسان وقتى كار را براى خدا مى خواهد انجام بدهد، فقط نگاه مى كند ببيند تـكـليـفش چيست . نگاه نمى كند كه يكى خوشش مى آيد، يكى بدش ‍ مى آيد، پيش چه كسى آبـرو پـيدا مى كند و پيش ديگرى از آبرو مى افتد.

امروز در جمهورى اسلامى، در همه ى شؤون ، كار براى خدا سارى و جارى است. هركس در اين كشور و اين نظام هر كارى كه انجام مى دهد، مى تواند آن را براى خدا انجام دهد و از آن، اجر و ثواب و بهره ى معنوى را ببرد و پيش خدا، خودش را روسفيد كند. (2)

پی نوشت:

1- بيانات در روز اول ماه مبارك رمضان ، مطابق با 4/12/1371

2- بيانات در روز اول ماه مبارك رمضان ، مطابق با 4/12/1371

انگار همین دیروز بود که با شروع ماه رجب، از یک‌ طرف خوشحال بودیم که به ماه میهمانی خدا نزدیک می‌شویم و از طرف دیگر از عمری که همچون برق درگذر است متعجب بودیم و امروز همان ماه مبارکی است که انتظارش را می‌کشیدیم.

ماه پر خیر و برکتی که در عظمت آن همین بس که ماه نزول قرآن نامیده شده و خیر و برکت در آن بسیار است، درهای رحمتش گشوده و وعده بخشش گناهان داده‌شده است. ماهی که بزرگ‌ترین اتفاق زندگی انسان که همان تقدیر سرنوشت است، در آن مقدر می‌شود. ماهى که آغازش رحمت، میانه‌اش آمرزش و پایانش ان شاء الله برآورده شدن حاجات و آزادى از آتش خواهد بود.

سودهای چند برابر در ماه رمضان
حتماً در مورد سودهای بانکی که در خیلی از مواقع هم جریمه‌هایشان با سودهای بالایی شکل نزولی دارند را شنیده‌اید. در تعابیر اهل‌بیت و خطبه پایانی ماه شعبان رسول خدا(ص) پاداش اعمال در این ماه چند برابر محاسبه می‌شود. به این شکل که پاداش یک‌ شب نماز مستحبى ثواب هفتاد شب نماز مستحبى در ماه‌های دیگر و پاداش کار خیر مستحبی، همانند پاداش انجام یکی از واجبات است. از طرف دیگر پاداش کسى که یکى از واجبات الهى را در این ماه انجام دهد، ثواب کسى را دارد که هفتاد واجب از واجبات خداوندى را در ماه‌های دیگر انجام بدهد.

بهترین اعمال در ماه رمضان
بهترین دستورالعمل و توصیه از جانب علما و بزرگان است که عمل به آن‌ها راهگشای خیلی خوبی برای زندگی خواهد بود.

تا می‌توانید افطاری بدهید
هرکس یک مؤمن روزه‌دار را ولو با یک جرعه شیر یا آب یا چند دانه خرما در این ماه افطارى دهد، پاداشى برابر با آزاد کردن یک بنده نزد خدا، و همچنین مایه آمرزش گناهان گذشته وى خواهد بود.

به کارگران و زیردستانتان آسان بگیرید
هر کس در این ماه به زیردست خود آسان بگیرد، خداوند تخفیف در حساب را براى او مقرر می‌فرماید.

لحظاتتان را با قرآن پرکنید
در باب قرائت قرآن در ماه رمضان فرموده‌اند: «کسی که در این ماه یک آیه از قرآن را تلاوت کند؛ برایش پاداش ختم قرآن در غیر این ماه است.»

سیره علما در ماه مبارک رمضان
یکی از موضوعاتی که در بحث مسائل دینی_ عبادی مهم و تأثیرگذار بیان شده، انتخاب یک فرد متقی برای تبعیت است که البته توصیه معصومین(ع) بوده است. در این بخش به سیره‌ی چند تن از بزرگان و علما در ماه مبارک رمضان می‌پردازیم تا هرچه بیشتر ما را در بهره‌مندی از این ماه مبارک یاری دهد.

سیره عملی میرزا محمدجعفر انصاری
میرزا محمدجعفر انصاری، از مراجع نامدار خوزستان و از بستگان مرحوم شیخ مرتضی انصاری آن‌ همه مشاغل درسی، عبادات خود را در این ماه ترک نمی‌کرد. ایشان گذشته از نوافل شبانه، روزی قرائت یک جزء کلام‌الله و نماز حضرت جعفر طیار، زیارت جامعه و عاشورا را به‌جا می‌آورد و هنگام عبادت توجه خاصی داشت.

آیت‌الله بهجت
حجت‌الاسلام علی بهجت فرزند آیت‌الله بهجت در گفتگوی خود با تبیان، سیره پدر را در ماه مبارک رمضان این‌گونه توصیف می‌کند: «یکی از کارهایی که ایشان همیشه مخصوصاً در ماه رمضان داشتند، تدبر در قرآن در سحرها و بین‌الطلوعین بود که در این ماه پدر در میان‌روز هم تدبر در قرآن داشتند، همچنین در شب‌های قدر ادعیه وارده در آن شب‌ها را مراعات می‌کرد و شب‌های قدر را که بیدار می‌ماند قرآن سر می‌گرفت، البته ایشان قرآن سر گرفتن را مخصوص شب قدر نمی‌دانست.
ایشان همیشه شب‌ها قبل از خواب حدیث کساء را حتماً قرائت می‌کردند و همچنین با وضو به بستر خواب می‌رفتند که این رعایت‌ها در ماه مبارک حالت ویژه و تأکید بیشتری برای ایشان داشت به‌طوری‌که بعدها به جهت مشکلات نمی‌توانستند وضو بگیرند با تیمم می‌خوابیدند.»

علامه طباطبایی
علامه طباطبایی اهل ذکر و دعا و مناجات بود. در بین راه غالباً ذکر خدا را بر لب داشت. به نوافل مقید بود و حتی گاهی دیده می‌شد که در بین راه مشغول خواندن نمازهای نافله است. شب‌های ماه رمضان تا صبح بیدا بود، مقداری مطالعه می‌کرد و بقیه را به دعا و قرائت قرآن و نماز و اذکار مشغول بود.

امام خمینی(ره)
یکی از همراهان امام در نجف اشرف، نقل می‌کند: ایشان در ماه مبارک رمضان هر روز ده جزء قرآن در ماه مبارک رمضان می‌خواندند؛ یعنی در هر سه روز یک دوره قرآن!

یکی از فرزندان امام می‌گفت: برنامه عبادی ایشان این بود که در ماه رمضان، شب تا صبح نماز و دعا می‌خواندند و بعد از نماز صبح و مقداری استراحت، صبح زود برای کارهایشان آماده بودند. ماه رمضان برای ایشان، ارزش خاصی داشت، بدین‌جهت در این ماه، ملاقات‌های خود را تعطیل می‌کرد تا بهره بیشتری از برکات آن ببرد. ایشان می‌فرمود: «خود ماه رمضان، کاری است.» لذا کارهای دیگر را کم می‌کرد. و بیشتر به تلاوت دعا و قرآن می‌پرداخت. در این ماه، شعر نمی‌خواند و نمی‌سرود و به شعر گوش هم نمی‌داد و دگرگونی خاصی متناسب به این ماه، در زندگی خود ایجاد می‌کرد.

امام همیشه برای خشک‌کردن اشک چشمشان دستمالی را همراه داشتند، ولی در آن ماه رمضان حوله‌ای را نیز همراه برمی‌داشتند تا به هنگام نمازهای نیمه‌شبشان از آن استفاده کنند. یکی از محافظین بیت در گفتگوی با تبیان می‌گوید: «در رمضان سال قبل از رحلتشان، بعضی وقت‌ها که به نزد ایشان می‌رفتم، می‌دیدم که قیافه‌شان کاملاً برافروخته است و چنان اشک ریخته‌اند که علاوه بر دستمال اشکشان را با حوله پاک می‌کردند.»

منبع: تبیان

قال الامام علی علیه السلام:

       «قيدوا انفسکم بالمحاسبه و املکوها بالمخالفه »

        نفس هاي خود را با محاسبه در بند بکشيد و با مخالفت (هوا و هوس) خود، آنها را مالک شويد.

شرح غررالحکم، ج 4، ص 511

 عنوان حدیث/ محاسبه نفس / ضرورت و اهمیت