حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مدظله العالي: «ماه ذی‌حجّه است، یک ماه پُرمطلب، پُر‌مضمون، ماه عید قربان، عید غدیر، عرفه، مباهله و ولادت برخی از ائمّه‌ی معصومین (علیهم‌السّلام)… و مشرِف بر ماه محرّم و آغاز سال هجری قمری و ماه حسین (علیه‌السّلام)، ماه شهادت، ماه افتخار.» ۱۳۹۶/۰۶/۲۶
‌

ماه ذی‌الحجّه هم ماه عجیبی است؛ ماه دعا، ماه مناجات، ماه یادآوری میقات پروردگار با پیغمبر بزرگ [است]؛ اوج این حرکتِ تضرّع و دعا و توسّل هم روز عرفه است که آنجا شاهد گفتگوی امام بزرگوار و شهیدمان با خدای متعال هستیم -دعای عرفه، با آن مضامین بلند- بعد هم روز [عید] قربان، یادآوری قربانی بزرگ، وَ فَدَیناهُ بِذِبحٍ عَظیمٍ‌؛ بعد وارد دهه‌ی دوّم ذی‌‌‌‌حجّه میشویم، دهه‌ی غدیر، ماجرای عجیبی است؛ این ماه مهمّی است؛ و مقدّمه‌ی ماه محرّم. ۱۳۹۷/۰۵/۲۲
‌
ایّام، ایّام مهمّی است؛ این دهه‌ی آخر ذی‌حجّه بلکه نیمه‌ی دوّم ذی‌حجّه؛ روزهای مهمّی از لحاظ تاریخ اسلام و حوادث تاریخی اسلام است. دیروز -روز بیست‌وچهارم- بنا بر مشهور، روز مباهله بود و همچنین روز نزول آیه‌ی ولایت در حقّ امیرالمؤمنین (سلام‌‌الله‌علیه)؛ اِنَّما وَلِیُّکُمُ اللهُ وَ رَسولُه وَ الَّذینَ ءامَنُوا الَّذینَ یُقیمونَ الصَّلاةَ وَ یُؤتونَ الزَّکاةَ وَ هُم راکِعون؛ امروز هم روز نزول سوره‌ی هل‌اَتی است و به قولی امروز روز «مباهله» است؛ ایّام مهمّی است. خب، در همین نیمه‌ی دوّم ذی‌حجّه، روز غدیر را هم که داریم که عید اکبر و حادثه‌ی مهمّ تاریخ اسلام است. ۱۳۹۷/۰۶/۱۵
‌

 نماز دهه اول ذی الحجه از نمازهای مستحب است که توصیه شده در ده شب اول ماه ذی الحجه خوانده شود و به کسی که این نماز را بخواند ثواب اعمال حج داده خواهد شد.

در این نماز بعد از سوره اخلاص باید آیه ۱۴۲ سوره اعراف نیز خوانده شود و به این نماز، «نماز و واعدنا» نیز گفته می‌شود.

بنابر حدیث نقل شده از امام باقر (علیه السلام) به کسی که این نماز را بخواند ثواب اعمال حج داده خواهد شد و این نماز باید تا شب عید قربان خوانده شود

به حسب احادیث و روایات صحیح و معتبر و متواتر کسی که آنرا بجای آورد در ثواب همه ی حاجیان شریک میگردد، بدون این که از ثواب آنان چیزی کاسته شود.

کیفیت خواندن نماز «و واعدنا»

« مابین نماز مغرب و عشاء دو رکعت نماز بجا آورد، در هر رکعت پس از حمد، سوره توحید و سپس آیه ۱۴۲ از سوره شریفه الأعراف را می خواند:

«وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً وَ قالَ مُوسی لِأَخیهِ هارُونَ اخْلُفْنی فی قَوْمی وَ أَصْلِحْ وَ لا تَتَّبِعْ سَبیلَ الْمُفْسِدین»

کسانی که این آیه را حفظ نیستند می توانند از روی قرآن و یا یادداشت بخوانند.

امام سجّاد عليه السلام:

ألا و إنَّ أبغَضَ النّاسِ إلَى اللّه ِ مَن يَقتَدي بِسُنَّةِ إمامٍ و لا يَقتَدِي بِأعمالِهِ .

هشدار كه منفورترين مردم نزد خداوند كسى است كه سيره امامى را برگزيند ولى از كارهاى او پيروى نكند.

الكافى، ج 8، ص 234

آیت الله العظمی جوادی آملی دامت بركاته در جمع حوزویان مشهد:
جهانی بیاندیشید و حرف بزنید/ محصولات حوزه نهال فروشی نشود 

حضرت آیت الله جوادی آملی، در جمع مسئولان، اساتید ‌و طلاب حوزه علمیه مشهد، در مدرسه علمیه عالی نواب  به موضوع «رسالت حوزه های علمیه» پرداختند و با اشاره به اینکه وقتی دین طلوع کرد اولین بیان او «طَلَبُ اَلْعِلْمِ فَرِيضَةٌ» بود، گفتند: جاهلیت وقتی به تمدن و مدنیت تبدیل می شود که عنصر محور آن «علم» باشد. حضرت نفرمود که طلب علم واجب است، بلکه فرمود: طلب علم «فَرِيضَةٌ» است؛ این «تا»ی فریضه، تای مبالغه است، یعنی یادگرفتن و علم آموزی بسیار بسیار واجب است.

ایشان ادامه دادند: آن علمی که یادگیری اش فریضه و بسیار واجب است، متن آن را قرآن کریم برای ما مشخص کرد و فرمود که «و یعلّمهم الکتاب و الحکمة»، این نیازمند به شرح است که این کتاب و حکمت چیست؟

معظم له با بیان اینکه رسول گرامی اسلام(ص) در حدیثی مهمترین علمی که یادگیری آن واجب است را با تاکید «إنّما» به ما معرفی می کند و می فرماید «إنّما العلم ثلاثة: آیة محکمة، أو فریضة عادلة، أو سنّة قائمة»، خاطرنشان کردند: مشکل حوزه های علمیه ما همین است که هم آیه محکمه و هم فریضه عادله و هم سنت قائمه را فقه و اصول دانستند در حالی که آیه محکمه مربوط به خداشناسی امامت شناسی، معاد شناسی، انسان شناسی و امثالهم است و فریضه عادله و هم سنت قائمه مربوط به فقه، اخلاق و حقوق می شود، یعنی دین به ما گفته است که چه بخوانید.

حضرت آیت الله جوادی آملی در بخش دیگری از سخنان خود بیان داشتند: اگر معلوم شد که طلب علم فریضه است نه واجب و اگر معلوم شد محور تعلیم کتاب و حکمت است و اگر کتاب و حکمت با آن تثلیث «آیة محکمة، فریضة عادلة و سنّة قائمة» تفسیر شده است یک مدرسه لازم است که اساتید و علما بیایند و این کتاب و سنت را زنده کنند.

ایشان با اشاره به اینکه اگر حوزه و مدرسه ای نباشد و اگر یک پایگاه فکری جامعی نباشد، هرگز مردان بزرگ بر نمی خیزند، ابراز کردند: وجود مبارک امام صادق(ع) در روایتی می فرماید که این حکومت عباسی به اسلام و مسلمین ظلم می کند، چرا که اجازه نمی دهد من در یک جای خوش آب و هوا مانند طائف که می تواند حوزه دوازده ماهه داشته باشد حوزه علمیه ای تاسیس کنم و خودم هم در آنجا سکونت داشته باشم و به تربیت شاگردان بپردازم.

معظم له در همین راستا گفتند: حوزه علمیه مشهد این موقعیت را دارد که در سایه برکات وجود مبارک ثامن الحجج(ع)، حوزه علمیه بدون تعطیلی و دوازده ماهه داشته باشد.

حضرت آیت الله جوادی آملی، با تاکید بر اینکه وظیفه  و رسالت اصلی حوزه این است که «لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ» باشد، توضیح دادند: خداوند قرآن را نازل نکرد که برای یک ملت و مملکت باشد، این کتاب برای همه بشر و کتابی جهانی است و این وظیفه همه ما را مشخص می کند که باید جهانی فکر کنیم و حرف بزنیم.

ایشان ادامه دادند: این «لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ» یعنی این کتاب آنقدر توانمند هست که بر همه مکاتب دیگر جهان پیروز شود و ظفر یابد و این کار به دست شماست و اگر رسول گرامی اسلام فرمود «الاسلامُ يَعلو ولا يُعلی عَلَيهِ» این جمله خبریه است که به داعی انشاء القاء شده؛ یعنی بر همه شما لازم و واجب است که بکوشید جهانی بیاندیشید و جهانی حرف بزنید.

این مرجع تقلید با بیان اینکه لازمه این کار این است که همه مکاتب جهان را با دقت مطالعه و بررسی کنید و تا مکاتب جهان را نشناسید که نمی توانید اظهار نظر کنید، یادآور شدند: این می شود «آیة محکمة»؛ این نه متزمن است که به زمان خاصی اختصاص داشته باشد و نه متمکن است که به مکان خاصی اختصاص پیدا کند. پس این «لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ» وظیفه و هدف اصلی ماست و باید به این سمت حرکت کنیم و این شدنی است.

حضرت آیت الله جوادی آملی ابراز کردند: وقتی مدرسه، مدیر و مدرس درست شد، آن گاه علوم هم که مشخص شده است، هدف هم مشخص شده است و راه هم مشخص شده است اما شما طلاب باید بدانید که معلمان اصلی ما فرشتگان هستند، فرشتگان ما را در رسیدن به این هدف والا یاری می کنند.

ایشان با اشاره به اینکه همه محدثان این حدیث را نقل کرده اند که «إن الملائکه لتضعوا أجنحتها تحت اقدام طلاب العلوم»، گفتند: اینکه حضرت فرمود: فرشتگان فراشان مدارس علمیه هستند و پرهای خود را زیر قدم های طالبان علوم پهن می کنند، چند پیام برای ما دارد؛ اول اینکه، ای طالبان علم تلاش کنید پَر در بیاورید، در مرحله  بعد به ما می گویند: حالا که عالم شدید و پر درآوردید، تلاش کنید که پرواز کنید.

معظم له افزودند: شیخ مفید در امالی این حدیث را نقل می کند که علم برای آن است که ملکوتی بشوید، فرمود وقتی عالم شدید به علم تان عمل کنید تا پرواز کنید.

ایشان، نکته سوم را اینگونه تبیین کردند که از جهت حرکت کنید نه در جهت، یعنی از زمین به آسمان صعود کنید و تا ملکوت بالا بروید. گرچه خداوند در قرآن فرمود که من ملکوت عالم را به خلیل خود دائم نشان می دادم، اما در جای دیگر به ما که فرزندان خلیل حق هستیم هم فرمود: شما راه پدر خود را بروید، او ملکوت را دید، شما هم بنگرید شاید ببنید. البته بین «نگاه» و «دیدن» فرق است، بین «نظر» و «رویت» فرق است، هر نگاه به دیدن نمی رسد و هر نظر به رویت ختم نمی شود اما از ما خواستند که تلاش کنیم تا به آن مرحله برسیم.

آیت الله العظمی جوادی آملی در بخش پایانی فرمایشات خود اظهار کردند: اگر حوزه به این جایگاه رسید که قدر این فراشان را دانست، آنگاه آنها نیز فیض را از بالا می گیرند و به ما می رسانند و ما را یاری می کنند تا این راه را آسانتر طی کنیم. وقتی این راه را طی کردیم و عالم شدیم آنگاه خداوند و فرشتگان بر ما صلوات خواهند فرستاد، چرا ما به این درجه نرسیم؟! چرا ما همتای فرشتگان نشویم؟!

ایشان ادامه دادند: خداوند به قلم و مسطورات قسم یاد کرد چرا قلم و مسطورات ما از آن قِسمی نباشد که خدا به آنها قَسم یاد می کند، این شدنی است، از همین حوزه ها مردانی برخاستند که اینچنین بودند، چرا ما اینچنین نشویم؟

معظم له با اشاره به سوابق درخشان حوزه علمیه خراسان و با بیان اینکه این حوزه سوابق درخشان فراوانی دارد، توصیه کردند: مدیریت این حوزه علمیه در گام اول جلوی «نهال فروشی» را جداً بگیرد و با شناسایی استعدادهای راغی از آنها حمایت کند تا از حوزه و مسیر درس و تحقیق خارج نشوند.

ایشان با استفاده از تعبیر «نهال فروشی» نسبت به استعدادهایی که در حوزه علمیه تحصیل می ­کنند، توضیح داد: نهال فروشی جزو بدترین کارهاست، یعنی اگر طلبه ای مستعد است باید مسیر خواجه نصیر را طی کند و افرادی را برای پاسخ به نیازهای جامعه و نظام تربیت کند، نه اینکه خودش در مسیری غیر از علم آموزی قرار بگیرد.

این مرجع تقلید افزودند: تامین مدرسان عالم برای سال های آینده وظیفه مهم مدیریت حوزه هاست تا به برکات شما اساتید و فضلا، زمینه «لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ» محقق شود.

حضرت آیت الله جوادی آملی با اشاره به تلاش سید مرتضی و تربیت شاگردانی بزرگ، گفتند: حوزه علمیه باید استعدادیابی کند تا محصولی مانند آنچه در حوزه علمیه نجف به ثمر نشسته، به بار بنشاند.منبع: خبرگزاري حوزه-6/5/98

هر چقدر مسئولان جامعه ساده زیست باشند و به توده‌های مردم نزدیکتر شده و از نزدیکان و فرزندان خویش مراقبت کرده باشند؛ جنبه تاثیرپذیری تبلیغ دین و هدایت جامعه بالا می‌رود.

پیکی رهسپار کوفه شد و حامل خبر‌هایی برای خلیفه مسلمانان و امیر مومنان(ع) بود؛ در لابلای اخبار، پیامی توجه حضرت را به خود جلب کرد: کارگزار حضرت در بصره به میهمانی مجللی رفته بود که با شأن استاندار حضرت علی(ع) مناسبت نداشت؛ لذا حضرت در نامه‌ای که به عثمان بن حنیف نوشتند او را از حضور در چنین مجالسی بر حذر داشته و توصیه به دقت در طعام حلال، قناعت، کوشش در عبادت، پاکدامنی، دوری از زراندوزی، یادآوری آخرت و عالم قبر کرده و در سخنانی شگرف در مورد نگرانی حاکم نسبت به آحاد مختلف جامعه فرمودند: «.. یا آنکه شب را با شکم سیر صبح کنم در حالی که در اطرافم شکم‌های گرسنه، و جگر‌هایی سوزان باشد؟» دقت در مواردی که امیر بیان در این توصیه نامه فرموده‎اند؛ وظایف کارگزار علوی را مشخص می‌کند. این نامه در کنار نامه مالک اشتر راهنما و وظیفه حاکم و نماینده حکومت اسلامی را مشخص می‌کند.

در دیدار اخیر ائمه جمعه سراسر کشور با مقام معظم رهبری، ایشان توصیه‌های چند برای ائمه جمعه داشتند که نشان دهنده پیروی از سیرت مولای متقیان در مواجه با کارگزارانشان دارد. ایشان در ضمن بیان ویژگی‌های نمازجمعه، توصیه‌هایی نیز به امامان جمعه کردند. آن بخش از سخنان ایشان که به توصیه‌هایی برای سلوک عملی ائمه جمعه باز می‌گردد؛ از اهمیت دو چندانی برخوردار است. این بخش را می‌توان با توجه به نامه حضرت علی(ع) به استاندار بصره عثمان بن حنیف تفسیر و معنا کرد. ایشان در این باره فرمودند: «رفتار و عمل ائمه جمعه باید به‌گونه‌ای باشد که مردم از آن دین، تقوا، صداقت و انقلابی گری را استشمام کنند.» در بخشی دیگر فرمودند: «همراهی با مردم بصورت واقعی، پیگیری مشکلات مردم و اجتناب از رفتن به سمت صاحبان ثروت و قدرت و افراد چرب‌زبان، و مراقبت از نزدیکان و فرزندان، از موارد مهم در سلوک عملی ائمه جمعه است.»

یکی از مهم‌ترین صفات نمایندگان حاکم اسلامی دوری از افراد صاحب قدرت و منصب و چرب زبان و مواظبت بر رفتار و سلوک عملی در مواجه با مردم است؛ که ارتباط مستقیمی با اعتماد عمومی و جذب دل‌های آحاد جامعه دارد. اگر مردم در سیره عملی نماینده حاکم تناقضاتی در گفتار و عمل مشاهده کنند ممکن است تاثیر و هدایت‌گری و عمل به سخنان وی، کارایی خویش را از دست بدهد.

از موارد قابل توجه که رهبر انقلاب در توصیه‌هایشان فرموده‌اند، مراقبت از فرزندان و نزدیکان است. زمانی تبلیغ دین می‌تواند تاثیر و نفوذ در دل‌ها داشته باشد که افراد نزدیک ما همسو با محتوای تبلیغی رشد کرده باشند. وقتی مردم مشاهده کنند که برخی نزدیکان، رفتار‌هایی در تضاد با سخنان مبلغ دین دارند؛ ممکن از بذر تردید در دلهایشان افکنده شود و رشد کند و دیگر سخنانِ هر چند نافذ ناصح خویش را، بدون اثر تلقی کنند.

از شئون دیگر نماینده حاکم اسلامی، ساده زیستی است. ساده‌زیستی با مفهوم زهد و بی‌رغبتی، ارتباطی تنگاتنگ دارد. استاد مطهری می‌گوید: «زهد، حالتی است روحی و زاهد از آن نظر که دل‌بستگی‌های معنوی و اخروی دارد، به مظاهر مادی زندگی بی‌اعتناست. این بی‌اعتنایی و بی‌توجهی تنها در فکر و اندیشه و احساس قلبی نیست و در مرحله ضمیر پایان نمی‌یابد. زاهد در زندگی عملی خویش، سادگی و قناعت را پیشه خود می‌سازد و از تنعّم تجمل و لذت‌گرایی پرهیز می‌نماید. زُهّاد جهان آن‌ها هستند که به حداقل تمتع و بهره‌گیری از مادیات اکتفا کرده‌اند.»  

ساده‌زیستی در اسلام یک ارزش والای معنوی محسوب می‌شود. پیشوایان دین، ساده‌زیستی و قناعت را ارزشی مهم می‌دانستند و علاوه بر سلوک عملی خویش در این زمینه، اصحاب ساده‌زیست  خود را نیز می‌ستودند. امیرمؤمنان علی(ع) در مورد «صعصعة بن صوحان» می‌فرماید: همانا تو تا آن جا که دانسته‌ام، یاوری نیکو و کم هزینه‌ای. گرچه ساده‌زیستی برای آحاد جامعه، یک ارزش محسوب می‌شود، اما برای پیشوایان و مدیران جامعه، یک ضرورت است. نیز امام در نهج البلاغه، خطبه ۲۰۹، می‌فرماید: خدای متعال بر امامان عادل واجب کرده است که خود را با مردم ناتوان برابر قرار دهند تا رنج نداری، مستمندی را ناراحت نکند.

امام خمینی(ره) همواره بر ساده‌زیستی مسئولان و کارگزاران و روحانیون تأکید می‌کردند و آنان را از تجمل‌گرایی بر حذر می‌داشتند و می‌فرمودند: «من متواضعانه و به عنوان یک پدر پیر از همه فرزندان و عزیزان روحانی خود می‌خواهم که در زمانی که خداوند بر علما و روحانیون منت نهاده است و اداره کشور بزرگ و تبلیغ رسالت انبیا را به آنان محوّل فرموده است، از زیّ روحانی خود خارج نشوند و از گرایش به تجملات و زرق و برق دنیا که دون شأن روحانیت و اعتبار نظام جمهوری اسلامی ایران است، پرهیز کنند و بر حذر باشند که هیچ آفت و خطری برای روحانیت و برای دنیا و آخرت آنان، بالاتر از توجه به رفاه و حرکت در مسیر دنیا نیست.»

بنابراین هر چقدر مسئولان جامعه ساده زیست باشند و به توده‌های مردم نزدیکتر شده و از نزدیکان و فرزندان خویش مراقبت کرده باشند؛ جنبه تاثیرپذیری تبلیغ دین و هدایت جامعه بالا می‌رود و هدایت اجتماع اسلامی به سوی کمال آسان‌تر خواهد بود.

باشگاه نویسندگان حوزوی خبرگزاری رسا | مهدی عباسی