فقر؛ مذمّت یا فضیلت؟! / راه جمع روایات متناقض درباره فقر
اگر انسان در ابتلا به فقر، مقصّر باشد، فقر او مذموم است و باید تلاش کند که خود را از فقر و احتیاج نجات بخشد. امّا گاهی آدمی در فقرش تقصیر ندارد، مثل اینکه فقر او از طرف خداوند و مقدّر اوست یا جبر اجتماع و شرایط زمانه، فقر را به وی تحمیل کرده است، که در این دو صورت، فقرش مذموم نیست، پاداش هم دارد.
- حدیث بیست و نهم: سه بلای خانمانسوز انسان از نظر امیرالمؤمنین«سلاماللهعلیه»
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
«رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَ یَسِّرْ لِی أَمْرِی وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانِی یَفْقَهُوا قَوْلِی»
روایتی از امیرالمؤمنین علی«سلاماللهعلیه» بهصورت مشهور نقل شده است. این روایت در حکمتها و کلمات قصار نهجالبلاغه آمده است[۱]، مرحوم علامه مجلسی«رحمةاللهعلیه»نیز در بحارالانوار آن را نقل کرده[۲]، در تحف العقول نیز در کلمات امیرالمؤمنین«سلاماللهعلیه»بیان شده است.[۳]
امیرالمؤمنین«سلاماللهعلیه»در آن روایت فرمودهاند:
«أَلَا وَ إِنَ مِنَ الْبَلَاءِ الْفَاقَةَ وَ أَشَدُّ مِنَ الْفَاقَةِ مَرَضُ الْبَدَنِ وَ أَشَدُّ مِنْ مَرَضِ الْبَدَنِ مَرَضُ الْقَلْب»[۴]
یعنی توجه داشته باشید که فقر، بلای بزرگی است، و بلای بزرگتر از آن، بیماری جسمی است و از آن شدیدتر، مریضی دل و روح انسان است.
سخنی پرتکرار از ولی امر مسلمین جهان
اینکه بنده بارها تکرار می کنم که جوان امروز از جوان اوّل انقلاب و دوران جنگ اگر جلوتر نباشد، بهتر نباشد، عقبتر نیست -و من معتقدم که جلوتر است- بهخاطر این است که امروز با اینهمه ابزارهای تبلیغی، با اینهمه شگردهای گوناگونِ فروریختن پایههای ایمان، جوان انقلابی ایستاده است.
* جوان مؤمن انقلابی
اینکه بنده بارها تکرار می کنم که جوان امروز از جوان اوّل انقلاب و دوران جنگ اگر جلوتر نباشد، بهتر نباشد، عقبتر نیست -و من معتقدم که جلوتر است- بهخاطر این است که امروز با اینهمه ابزارهای تبلیغی، با اینهمه شگردهای گوناگونِ فروریختن پایههای ایمان، جوان انقلابی ایستاده است.
ما در عرصهی فرهنگ، در عرصهی سیاست، در عرصههای اجتماعی، در عرصههای هنری الیماشاءالله جوان مؤمن داریم؛ البتّه بله، یکعدّهای هم هستند که معتقد نیستند، پابند نیستند، آن را هم می دانیم، نه اینکه غافل باشیم امّا این خیل عظیم جوانان مؤمن، جزو معجزات انقلاب است.
این جوان امروز [است]؛ جوانی که نامه می نویسند به بنده -از این نامهها یکی و دوتا و دهتا هم نیست، زیاد است- و التماس، گریه که اجازه بدهید ما برویم در دفاع از حرم اهلبیت (علیهمالسّلام) بجنگیم؛ از زندگی راحت، از زن و بچّه بگذریم.
با زبور آل محمد صلی الله علیه وآله آشنا شویم
* كتابهای منسوب به امام سجاد علیه السلام
دوران امام سجاد علیه السلام، با توجه به برنامه های پیش گفته حضرت، طلیعه درخشش فرهنگ تشیع شمرده می شود و حدیث و دعا رونقی دیگر می یابد.
در این دوره، آثار مكتوب بر جای مانده از امام سجاد علیه السلام بسیار است.
در شمارش نوشته های به جا مانده از این امام همام به كتبی بر می خوریم كه برخی از آنها از این قرار است:
1. صحیفه سجادیه؛ (كه مقاله حاضر، در ادامه به معرفی این اثر می پردازد) .
2. مناسك الحج: یكی دیگر از كتب آن حضرت است كه فرزندان آن حضرت این كتاب را نقل كرده اند و در بغداد نیز به چاپ رسیده است. (2)
3. رساله حقوق: از دیگر آثار گرانسنگ آن حضرت كه جامع آداب سلوك فردی و اجتماعی است و محور شرح و بسط زیادی قرار گرفته است، رساله حقوق آن حضرت است. (3)
4. الجامع فی الفقه: عنوان یكی دیگر از آثار آن حضرت است كه ابوحمزه ثمالی نقل كرده است. (4)
5. صحیفة الزهد: كتاب دیگری است كه توسط ابوحمزه ثمالی نقل شده است. (5)
6. كتاب دیگری كه توسط داود بن عیسی از آن حضرت نقل شده، كتاب حدیثی است كه امام سجاد علیه السلام آن را گردآوری نموده است. (6)
7. كتاب علی بن الحسین علیه السلام: عنوان كتاب دیگری است كه در ضمن مصادر از آن یاد شده است. (7)
آنچه در پیش رو دارید، قدمی است در معرفی صحیفه سجادیه، بدان امید كه جامعه ما، مخصوصا جوانان عزیز با این كتاب آشنایی بیشتری پیدا كنند و از دریای معرفت آن، گوهرها به دست آورند، و دنیا و آخرت خویش را با انس گرفتن با آن برای همیشه آباد كنند.
چرا قرآن کریم «مثال» زده است؟
در قرآن مجید مثل های زیادی، بیش از پنجاه مَثَل دیده می شود. تنها در سوره بقره ـ که دوّمین سوره قرآن است ـ حدّاقل ده مثل ذکر شده است. چه حکمتی در این مثالها نهفته است که خداوند تا این میزان مثل آورده است؟
«مثال های زیبای قرآن»، کتابی است از آیت الله العظمی مکارم شیرازی که به مثال های مختلف قرآن در موضوعان گوناگون پرداخته و حوزه نیوز مطالب کاربردی این کتاب را در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما قرآن دوستان خواهد کرد.
فصل اوّل - تحلیلی پیرامون مثال های قرآن
چرا قرآن «مثال» زده است؟
در قرآن مجید مثل های زیادی، بیش از پنجاه مَثَل، (۵) دیده می شود. تنها در سوره بقره ـ که دوّمین سوره قرآن است ـ حدّاقل ده مثل ذکر شده است. چه حکمتی در این مثالها نهفته است که خداوند تا این میزان مثل آورده است؟
پاسخ: مَثَل یعنی تشبیه حقایق عقلی به امور حسّی و قابل لمس. از یک سو، مسائل عقلی بسیاری وجود دارد که اکثر مردم قابلیّت فهم و جذب آن را پیدا نمی کنند. و از سوی دیگر، مردم به محسوسات و عینیّات عادت کرده اند و ضرب المثل «عقل مردم به چشمشان است» بدین معناست که دیده ها و امور قابل لمس، آسان تر و بهتر درک می شود. بدین خاطر است که خداوند متعال برخی از مفاهیم بلند عقلی را در قالب مثلها بیان فرموده است تا عموم مردم آنها را به تناسب ادراک خود دریابند. بنابراین، فلسفه مثلهای قرآن، تنزّل مسایل بلند و عمیق و بیان آنها در اُفق فکر مردم است.
مثل های عملی و لسانی
این نکته قابل توجّه است که مثل گاهی عملی است و به زبان کردار بیان می شود و گاهی لفظی است و به زبان گفتار.
مثلهای قرآن مجید از نوع دوّم است؛ ولی در سیره پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) و ائمّه هدی (علیهم السلام) گاهی مثالهای عملی نیز دیده می شود که طبعاً اثر بیشتری هم دارد. (۶)
ضرورت خودکفایی همه جانبه
? ما بايد زحمت بكشيم تا در همه جناحها #خودكفا باشيم. امكان ندارد كه استقلال به دست بيايد، قبل از اينكه #استقلال اقتصادى داشته باشيم. اگر ما بنا باشد كه در اقتصاد احتياج داشته باشيم، در چيزهاى ديگر هم وابسته خواهيم شد. و همين طور اگر در #فرهنگ، ما وابستگى داشته باشيم، در اساس مسائل وابستگى پيدا مىكنيم.
? امام خمینی(ره) | ۱۱ آبان ۱۳۵۸
معرفی کتاب «گفتاری در باب صبر»؛
صبر یعنی مقاومت در راه تکامل کتاب گفتاری در باب صبر مشتمل بر پنج نوبت از جلسات مسجد کرامت مشهد مقدس است که آیتالله خامنهای در آن به شرح مفهوم صبر براساس حدیث مکارم الاخلاق پرداختند. پایگاه اطلاعرسانی KHAMENEI.IR در این یادداشت به معرفی سلسله جلسات آیتالله خامنهای در شرح حدیث مکارم الاخلاق و چگونگی تألیف کتاب گفتاری در باب صبر میپردازد.
* حضرت آیتالله خامنهای در سال ۱۳۵۲ شمسی در مسجد کرامت مشهد، به اقامهی نماز و برگزاری جلسات مختلف معارفی اشتغال داشتند. شبها پس از نماز عشاء، بر روی تختهسیاه، آیاتی از قرآن کریم یا احادیثی از معصومان (علیهمالسّلام) را مینوشتند و به شرح آن میپرداختند. بهمن آن سال که با ایّام محرّم سال ۱۳۹۴ هجری قمری مصادف بود به شرح حدیثی ناب(۱) که در آن به ده ویژگی اخلاقی پیامبران اشاره شده است، پرداختند. طبق اسناد، آن جلسات شنبه تا سهشنبه برگزار میشده است.
به مناسبت سالگرد تخریب حرمین عسکریین
23 محرّم
? ویران نمودن حرمین عسکریین علیهما السلام
در روز چهارشنبه 23 محرّم 1427 در ساعت 45 : 6 یا 7 صبح، به وقت محلّی شهر بغداد عدّه ای از دشمنان قسم خورده اهل بیت علیهم السلام حرم عسکریین را خراب کردند.
آنها با پوشیدن لباس پلیس عراق وارد حرم مطهّر شدند، اسلحه ی نگهبانان را گرفته همراه با خدّام مرقد شریف _ که حدود 7 تا 10 نفر گفته اند _ در یکی از غرفه های صحن مطهّر عسکریین علیهما السلام با دست و پای بسته زندانی نمودند و اطراف حرم شریف و روضه ی منوّره را با مواد منفجره _ که نزدیک به 200 کیلو گرم می شد _ منفجر نمودند.
در پی این حادثه در عراق و ایران یک هفته عزای عمومی اعلان شد و دروس حوزه های علمیه تعطیل شد و بازارها در اکثر شهر های بزرگ بسته شد و دسته جات عزا از حسینیه ها و مساجد در حالی که به سر و صورت و سینه می زدند و بعضی با پای برهنه و در پیشاپیش بعضی دسته جات مراجع به خیابان ها آمدند و به ساحت مقدس حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف عرض تسلیت نمودند.
عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام با جمع آوری نقدینه و هدیه طلا و جواهرات و ثبت نام عدّه ی زیادی از مهندسین و معماران و کارگران، آمادگی خود را برای تجدید بنای حرم عسکریین علیهما السلام اعلان نمودند.
مخفی نماند که حرم مطهّر فعلی سامراء منزل شخصی امام هادی علیه السلام است که هنگام ورود به این شهر خریداری نمودند.
این مکان شریف مدفن امام هادی و امام حسن عسکری علیهم السلام و محل ولادت آقا و مولایمان حضرت صاحب الزمان علیهم السلام و مدفن جناب حکیمه خاتون دختر امام جواد علیه السلام و حضرت نرجس خاتون همسر حضرت عسکری علیه السلام و والده ی امام عصر علیه السلام و مدفن سیّد حسین پسر امام هادی علیهم السلام است.
این حرم شریف تا این زمان که به دست ناصبیان تخریب شد 13 بار تجدید بنا شده است، (1) و اکنون که سال 1429 هجری است در حال ساخت بنای جدید حرم مطهّر می باشند.
? تاریخ سامرّا : جلد 2، ص 300 _ 289.
حدیث روز | تذکری کاربردی از امام هادی علیه السلام
امام هادی علیه السلام:
اُذکُرْ مَصرَعَکَ بینَ یَدَی أهلِکَ؛ و لا طَبیبَ یَمنَعُکَ، و لا حَبیبَ یَنفَعُکَ .
به یادآور آن هنگامی را که پیش روی خانواده ات در بستر مرگ افتاده ای و نه طبیبی می تواند جلوی مردنت را بگیرد و نه دوستی به کارت می آید.
امام کاظم(ع) و مبارزه منفی با حکومت
پرسش : امام کاظم(علیه السلام) برای مبارزه با دستگاه حاکمه چه روش هایی را به کار می بستند؟
پاسخ اجمالی: مبارزه امام كاظم(ع) با حكومت عباسی از نوع مبارزه منفی بود كه باعث عدم مشروعیّت حكومت می شد؛ به عنوان نمونه امام(ع) از اجاره شتران صفوان به هارون براي سفر حج گلايه كردند و صفوان نيز همه شترانش را يك جا فروخت. همچنین حضرت ضمن تاييد و اصرار به ماندن «علی بن یقطین» در دستگاه عباسي، از وی خواست تا در حل مشكل شیعیان بكوشد. مبارزه با علمای فاسد درباری كه باعث مقبولیت حکومت شده بودند از ديگر اقدامات امام هفتم(ع) بود.
سخنانی از ابوذر زمان
امروز ۱۹ شهریور، چهل و یکمین سالگرد ارتحال آیتالله مرحوم «سیدمحمود علایی طالقانی» نواندیش دینی و مفسر قرآن و نهجالبلاغه است؛ عالم مجاهدی که در مبارزات مردم ایران با نظام طاغوت، مورد وثوق و وحدت گروههای مختلف سیاسی بود. امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی که پس از انقلاب، ایشان را به عنوان اولین امام جمعه موقت تهران انتخاب کرده بودند، در پیام تسلیت فقدان این فقیه عالیقدر، او را «ابوذر زمان» نامیدند.
به همین مناسبت سخنرانی از ایشان در ادامه تقدیم می گردد
کمی تامل لازم است..