تحلیل مبنای تاریخی اربعین حسینی
گرامی داشت اربعین سالار شهیدان حضرت حسین بن علی(ع) در میان شیعیان آن حضرت از اهمیت و ارزش ویژهای برخوردار است از دیدگاه بسیاری از صاحب نظران و مورخان شیعه و اهل سنت، مبنای تاریخی چنین بزرگداشتی، ورود اهل بیت به کربلا در اولین اربعین حسینی (سال 61 هجری) و دفن سرهای مطهر شهیدان بویژه سر مقدس امام حسین(ع) در کنار پیکرهای مطهر آنهاست.
نگاهی به زیارت اربعین سالار شهیدان (مبتنی بر آثار و اندیشههای آیتالله جوادی آملی دامت بركاته
یكی از برترین زیارتهای آن حضرت، زیارت اربعین است كه سفارشهای بسیاری از سوی معصومان نسبت به آن وارد شده است. ما در این نوشتار بر آنیم در دو فصل، به معرفی زیارت اربعین و شرح برخی فرازهای زیارتنامه اربعین بپردازیم
مقدمه
نماز، زیارت خداست[1] و حج و عمره، زیارتِ خانه اوست و زیارت امام، دیدار با خلیفه خدا و آینه تمامنمای هستی است. نماز دارای آثاری است كه نهی از فحشا و منكر یكی از رهاوردهای بیشمار آن است،[2] و حج دارای فوایدی است كه آزادگی از رجسِ شرك و رهایی از پلیدی دشمنان الهی، از بركات آن است؛ اما زیارت سالار شهیدان را ثمراتی برتر از حج است[3] و همردیف نماز از آن یاد شده است.[4]
یكی از برترین زیارتهای آن حضرت، زیارت اربعین است كه سفارشهای بسیاری از سوی معصومان نسبت به آن وارد شده است. ما در این نوشتار بر آنیم در دو فصل، به معرفی زیارت اربعین و شرح برخی فرازهای زیارتنامه اربعین بپردازیم.
فصل اول: معرفی زیارت اربعین
1. زیارت اربعین، از علامات مؤمن
زیارت اربعین به نقل از صفوان جمّال از امام صادق(ع) روایت شده كه یكی از مهمترین دعاها برای زیارت امام حسین(ع) است. در فضیلت این زیارت، همین بس كه از آن به عنوان یكی از نشانههای مؤمن یاد شده است. امام حسن عسكری(ع) درباره آن فرمود: «علامات المؤمن خمس: صلاة الخمسین و زیارة الأربعین و التختّم فی الیمین و تعفیر الجبین و الجهر ببسم الله الرّحمن الرّحیم».[5]
کتابشناسی امام حسین (ع)/از عاشورا تا اربعین
• پژوهشی در مقتل های فارسی: کتابشناسی امام حسین(ع)
مشخصات کتاب:سرشناسه: مجاهدی، محمدعلی، ۱۳۳۲ /عنوانو نام پدیدآور: پژوهشی در مقتل های فارسی: کتابشناسی امام حسین(ع)/نویسنده محمدعلی مجاهدی؛ [تهیه کننده] پژوهکشده تحقیقات اسلامی [سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]./مشخصات نشر: قم: زمزم هدایت، ۱۳۸۶//مشخصات ظاهری: ۳۱۱ ص./شابک: ۲۶۰۰۰ ریال:۹۷۸-۹۶۴-۲۸۵۴-۲۰-۲
/وضعیت فهرست نویسی: فیپا/یادداشت: نمایه./یادداشت: کتابنامه: ص. [۲۹۹] - ۳۱۱؛ همچنین به صورت زیرنویس.
/عنوان دیگر: کتابشناسی امام حسین(ع)./موضوع: حسین بن علی(ع)، امام سوم، ۴ - ۶۱ق. – کتابشناسی./موضوع: عاشورا – کتابشناسی./شناسه افزوده: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. نمایندگی ولی فقیه. پژوهشکده تحقیقات اسلامی./شناسه افزوده: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. نمایندگی ولی فقیه. پژوهشکده تحقیقات اسلامی. زمزم هدایت./رده بندی کنگره: Z8236/م۳پ۴/رده بندی دیویی: ۲۹۷/۹۵۳۰۱۶]۰۱۶/۲۹۷۹۵۳/شماره کتابشناسی ملی: ۱۰۴۰۱۷۹
عناوین اصلی کتاب شامل:
پیشگفتار؛ مقدمه مؤلف؛ فصل اوّل: کلّیاتی درباره مقتل و مقتل نگاری؛ فصل دوم: سیمای امام حسین (ع) در نثر کهن فارسی؛ فصل سوم کتابشناسی توصیفی برخی از کتابهای مربوط به عاشورا؛ فصل چهارم: معرفی اجمالی نسخ خطی و چاپی نادر از متون منثور عاشورا؛ فصل پنجم: فهرست کتب داستانی و تاریخی عاشورا ویژه کودکان و نوجوانان و جوانان
اهمیت اربعین
خلاصه اي از بيانات ديروز رهبرمعظم انقلاب در مورد اربعين
یکی از مصادیق قوّت را امروز دنیای اسلام دارد مشاهده میکند و آن، راهپیمایی اربعین است؛ وَ اَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّة. راهپیمایی اربعین قوّت اسلام است، قوّت حقیقت است، قوّت جبههی مقاومت اسلامی است که این جور اجتماع عظیم میلیونی راه میافتند به سمت کربلا، به سمت حسین، به سمت قلّه و اوج افتخار فداکاری و شهادت که همهی آزادگان عالم باید از او درس بگیرند. از روز اوّل هم که اربعینی به وجود آمد، اهمّیّت اوّلین اربعین به همین اندازه بود. اهمّیّت اربعینِ اوّل این بود که رسانهی پُرقدرت عاشورا است. از روز عاشورا تا روز اربعین -بنا بر یک روایت روزی است که اهلبیت برگشتند به کربلا- این چهل روز، چهل روزِ فرمانروایی منطقِ حق در میان دنیای ظلمانی حاکمیّت بنیامیّه و سفیانیها بود. رسانهی حقیقی [یعنی] فریاد زینب کبریٰ، فریاد حضرت سجّاد؛ در کجا؟ در کوفه، در شام، در آنجایی که ظلمات محض بود؛ اینها بزرگترین رسانه بود. همینها بود که عاشورا را نگه داشت، همینها بود که عاشورا را به امروز رساند. تاریخ و ریشهی این روز اربعین و ماجرای اربعین این است. آن روز اهلبیت (علیهم السّلام) طوفانی به پا کردند با این حرکت چهلروزه؛ یک طوفان به پا شد در آن اختناق عجیب. در آن روزگار، اختناق این قدر است که دوروبر امام حسین، فرزند پیغمبر، نوهی پیغمبر، جگرگوشهی زهرای اطهر، ۷۲ نفر بیشتر باقی نمیمانند. در یک چنین روزگاری، ماجرای توّابین را در کوفه به وجود آورد، مدینه را منقلب کرد، شام را منقلب کرد، به طوری که رژیم سفیانی برافتاد؛ این حرکت عظیم اربعینیِ زینب کبریٰ و اهلبیت (علیهم السّلام) بود.
امروز هم همین اتّفاق دارد در دنیا میافتد. امروز هم در دنیای پیچیدهی پُرتبلیغات و پُرهیاهویی که بر بشریّت حاکم است، این حرکت اربعین، یک فریاد رسا و یک رسانهی بیهمتا است. چنین چیزی وجود ندارد دیگر در دنیا: اینکه میلیونها انسان راه میافتند، نه فقط از یک شهر یا یک کشور [بلکه] از کشورهای مختلف، و نه فقط از یک فرقهی اسلامی [بلکه] فِرَق مختلف اسلامی و حتّی بعضی ادیان غیر اسلامی. این وحدت حسینی [است]. شما بدرستی گفتید: «الحسین یجمعنا»، حقیقتاً این جور است؛ حسین اجتماع عظیمی را درست میکند. این دلها با هزاران گام در راه است، همه حرکت میکنند، همه راه میافتند به سمت آن معدن و سرچشمهی معنویّت و آزادگی، و این را به رخ دنیای مادّیِ امروز میکشند. و این انشاءالله روزبهروز بایستی حرکت بیشتری بکند و گسترش بیشتری پیدا کند، و البتّه عمق بیشتری هم پیدا کند. خوشبختانه امروز کارهایی که ما داریم و مجالس عزاداریِ ما برای امام حسین (علیه السّلام) از لحاظ معنویّت، از لحاظ گسترش فکر و پراکندن معارف اسلامی، عمق بیشتری دارد از پنجاه سال قبل مثلاً یا چهل سال قبل. قضیّهی اربعین هم همین جور است؛ روزبهروز انشاءالله بایستی عمق بیشتری پیدا کند. اصحاب حکمت و علم بایستی در این زمینهها فکر کنند، کار کنند و انشاءالله تلاش کنند.
عظمت، اهمیت و بایدهای اربعین از نگاه رهبر معظم انقلاب
رهبر معظم انقلاب اربعین را بزرگ ترین گردهمایی عالم، پدیده الهی و معنوی، پدیده فوق العاده عظیم، حرکت مومنانه، مظهر عشقِ همراه بصیرت، ترکیب عقل و عاطفه، ترکیب ایمان و عشق، مایه عزّت و سربلندی و افتخار، زمینهساز گسترش معرفت حسینی، زمینهساز تحقق هدف نهایی امت اسلامی یعنی «تشکیل تمدن عظیم و نوین اسلامی»، نشانه اراده پروردگار بر نصرت امت اسلامی، نشاندهنده اوج گرفتن تفکّر مبارزه در راه خدا، نشان دهنده آمادگی عمومی و همگانی در راه خدا، نماد بسیار زیبا و پرشکوه از حضور پیروان اهلبیت و علاقه مندان به اهلبیت، ضامن بقای کشور و نشان دهنده پیشرفت بخش معنوی فرهنگ می دانند.
رهبر معظم انقلاب همچنین حرکت حضرت زینب از شام به کربلا را در اربعین، ناشی از سیاستِ ولائی آن حضرت می-دانند تا اجتماع کوچک اما پرمعنای آنها در کربلا شکل بگیرد و سرآغازی برای گردهمایی عظیم بعدی بشود. ایشان سرکوب کردن انگیزه های خبیث و معاند و معارض، زنده ماندن حادثه عاشورا و تحقق سیاست ولایی را از دستاوردهای حرکت حضرت زینب در اربعین می دانند.
جوشش اربعینی موضوع دیگری است که از بررسی بیانات رهبر معظم انقلاب درباره اربعین به دست آمده است؛ رهبر انقلاب آن را آغاز جاذبه مغناطیس حسینی و آغازی برای حوادث اربعینی بعدی می دانند و در این باره به تبلور عزم ملی، حادثه 29 بهمن تبریز، قیام 19 دی مردم قم، پیروزی انقلاب، ماجرای توابین، قیام مختار و در هم پیچیده شدن دودمان بنی امیه اشاره می کنند.
این پژوهش به بررسی، شاخص یابی و محوربندی بیانات رهبر انقلاب درباره “گردهمایی بزرگ اربعین” در سال های 78 تا 98 اختصاص دارد.
رهنمودهای آیت الله سیستانی به زائران اربعین حسینی
پرسش: محضر مرجع اعلای جهان تشیّع حضرت آیت الله العظمی سیستانی (دام ظلّه الوارف)
السلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
…
ما که همزمان با اربعین سیدالشهداء (علیه السلام) رهسپار کربلا هستیم، برای بهره افزونتر و پاداش بیشتر و آگاهی بدانچه از آن غفلت میورزیم، نیاز به رهنمودهای پدرانه حضرت عالی داریم. انتظار میرود که این راهنماییها همه اقشار جامعه را فرا گیرد.
خداوند نعمت وجود مبارک آن جناب را پایدار فرماید، إنّه سمیع قریب.
ونسألکم الدعاء
جمعی از مؤمنان