السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ وَلِیِّ اللهِ
السَّلامُ عَلَیْکِ یَا أُخْتَ وَلِیِّ اللهِ
السَّلامُ عَلَیْکِ یَا عَمَّهَ وَلِیِّ اللهِ
السَّلامُ عَلَیْکِ یَا بِنْتَ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَ رَحْمَهُ اللهِ وَ بَرَکَاتُهُ
السَّلامُ عَلَیْکِ عَرَّفَ اللهِ بَیْنَنَا وَ بَیْنَکُمْ فِی الْجَنَّهِ
وَ حَشَرَنَا فِی زُمْرَتِکُمْ وَ أَوْرَدَنَا حَوْضَ نَبِیِّکُمْ
وَ سَقَانَا بِکَأْسِ جَدِّکُمْ مِنْ یَدِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ صَلَوَاتُ اللهِ عَلَیْکُمْ

امام حسن مجتبی علیه السلام:

وَ اعْمَلْ لِدُنْیَاکَ کَأَنَّکَ تَعِیشُ أَبَداً وَ اعْمَلْ لآِخِرَتِکَ کَأَنَّکَ تَمُوتُ غَداً.

جَدِّهِ إِسْحَاقَ بْنِ اَلْبُهْلُولِ عَنْ أَبِيهِ اَلْبُهْلُولِ بْنِ حَسَّانَ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ اَلرَّقِّيِّ عَنِ اَلزُّبَيْرِ بْنِ عَطَاءٍ عَنْ عُمَيْرِ بْنِ هَانِئٍ عَنْ جُنَادَةَ بْنِ أَبِي أُمَيَّةَ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ أَنَّهُ قَالَ: قَالَ لَهُ فِي حَدِيثٍ: وَ … اِعْلَمْ أَنَّكَ لاَ تَكْسِبُ مِنَ اَلْمَالِ شَيْئاً فَوْقَ قُوتِكَ إِلاَّ كُنْتَ فِيهِ خَازِناً لِغَيْرِكَ وَ اِعْلَمْ أَنَّ فِي حَلاَلِهَا حِسَاباً وَ فِي حَرَامِهَا عِقَاباً وَ فِي اَلشُّبُهَاتِ عِتَاباً فَأَنْزِلِ اَلدُّنْيَا بِمَنْزِلَةِ اَلْمَيْتَةِ خُذْ مِنْهَا مَا يَقِيكَ فَإِنْ كَانَ ذَلِكَ … حَلاَلاً كُنْتَ قَدْ زَهِدْتَ فِيهَا وَ إِنْ كَانَ حَرَاماً لَمْ يَكُنْ فِيهِ وِزْرٌ فَأَخَذْتَ كَمَا أَخَذْتَ مِنَ اَلْمَيْتَةِ وَ إِنْ كَانَ اَلْعِتَابُ فَإِنَّ اَلْعِتَابَ يَسِيرٌ وَ اِعْمَلْ لِدُنْيَاكَ كَأَنَّكَ تَعِيشُ أَبَداً وَ اِعْمَلْ لآِخِرَتِكَ كَأَنَّكَ تَمُوتُ غَداً اَلْخَبَرَ . …

برای دنیای خودت به گونه‌ای عمل کن که گویی همواره در آن هستی ( گویا تا ابد فرصت داری) ولی برای آخرت خود به‌گونه‌ای عمل کن که فردا خواهی مرد (عجله کن زیرا تا فردا بیشتر فرصت نداری).

 نشانی : مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل , ج 12 , ص 51

حضرت آیت الله مظاهری، سلسله دروس اخلاقی با موضوع «شرح چهل حدیث اخلاقی» داشته اند که مطالب شنیدنی و خواندنی این استاد اخلاق حوزه در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما خوبان خواهد شد.

- حدیث شانزدهم: دعا برای کوتاهی عمر توأم با گناه و طول عمر بدون گناه

 بِسْمِ‏ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏

«رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری‏ وَ یَسِّرْ لی أَمْری وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانی یَفْقَهُوا قَوْلی‏»

 بحث این جلسه راجع به فرازی از یکی از دعاهای صحیفۀ سجادیه است. صحیفۀ سجادیه یا همان زبور اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم»، از نورانیّت خاصی برخوردار است.

امام سجاد«سلام‌الله‌علیه» در دعایی که به نام دعای مکارم الاخلاق مشهور شده و حاوی مضامین بلند عرفانی، اخلاقی و تربیتی است، پس از چندین دعای ارزشمند، می‌فرمایند: «وَ عَمِّرْنی ما کانَ عُمْری بِذْلَةً فی طاعَتِکَ، فَإِذَا کَانَ عُمُرِی مَرْتَعاً لِلشَّیْطَانِ فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ قَبْلَ أَنْ یَسْبِقَ مَقْتُکَ إِلَیَّ اَوْ یَسْتَحْکِمَ غَضَبُکَ عَلَیَّ»[۱]

 یعنی خدایا! مرا تا وقتی زنده بدار که عمرم در طاعت تو به کار می‌رود، و اگر قرار است عمر من چراگاه شیطان شود، جانم را بستان، قبل از آنکه مورد خشم و غضب تو باشم.

 در واقع آن حضرت با بیان عبارت «فَإِذَا کَانَ عُمُرِی مَرْتَعاً لِلشَّیْطَانِ فَاقْبِضْنِی إِلَیْکَ»، می‌فرمایند:  خدایا! اگر بناست من آدم گناه کاری باشم، هرچه زودتر من را از این دنیا ببر، هرچه زودتر بمیرم تا عمر من چراگاه شیطان نشود.

همۀ ما باید به این جمله اهمیّت بدهیم. حضرت امام خمینی«قدّس‌سرّه» بعضی اوقات می‌فرمودند: اگر بنا باشد یک پست و مقامی داشته باشید، امّا فاسق باشید، فاجر باشید، از خدا بخواهید قبل از این که به این پست و مقام برسید، بمیرید که خیلی بهتر است.

ادامه »

حضرت آیت الله مظاهری دامت بركاته، سلسله دروس اخلاقی با موضوع «شرح چهل حدیث اخلاقی» داشته اند که مطالب شنیدنی و خواندنی این استاد اخلاق حوزه در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما خوبان خواهد شد.

بِسْمِ‏ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم

«رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری‏ وَ یَسِّرْ لی أَمْری وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانی یَفْقَهُوا قَوْلی‏»

جلد دوم اصول کافی، یک کتاب اخلاق، از روایات اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» است و معمولاً روایات آن صحیح السّند و  ظاهر الدلاله هستند.

متأسفانه به کتاب اصول کافی، در حالی که به فارسی هم ترجمه شده، کمتر توجه می‌شود و  عموم مردم آن را کم مطالعه می‌کنند.

بعضی‌ از مردم و حتی بعضی از طلبه‌ها حاضرند یک ساعت، دو ساعت از وقت خود را صرف تماشای فیلم و سریال کنند، امّا کتاب‌های مفید، از جمله اصول کافی را مطالعه نکنند.

جلد دوم اصول کافی، مربوط به اخلاق است و راجع به رذائل و فضائل اخلاقی روایات خوبی دارد. همه می‌توانند با مطالعه و عمل به این روایات، صفات رذیله را از وجود خود ریشه کن کرده، فضایل اخلاقی را جایگزین آن رذائل کنند. تهذیب نفس، که از اوجبِ واجبات است، با توجه و عمل به روایات اصول کافی میسّر خواهد شد، امّا کمتر کسی به آن اهمیّت می‌دهد.

از جمله روایات اخلاقی که مرحوم کلینی«رحمت‌الله‌علیه» در اصول کافی آورده، روایاتی است که راجع به زبان و لزوم مواظبت از آن نقل کرده است. در این جلسه راجع به دو روایت مختصر از آن روایات، قدری گفتگو می‌کنیم.

هر دو روایت از امام صادق«سلام‌الله‌علیه»  نقل شده است. در روایت اوّل فرموده‌اند: «إِنَّ أَبْغَضَ خَلْقِ اللَّهِ عَبْدٌ اتَّقَی‏ النَّاسُ‏ لِسَانَه‏»[۱]؛ یعنی مبغوض‌ترینِ افراد، آن کسی است که مردم از زبان او بترسند. مثلاً زن و فرزندان در خانه از زبان او بترسند یا رفقا در جلسه از زبانش واهمه داشته باشند.

آن حضرت در روایت دیگری می‌فرمایند: «مَنْ‏ خَافَ‏ النَّاسُ‏ لِسَانَهُ‏ فَهُوَ فِی النَّارِ»[۲]؛ یعنی هر که مردم از زبان او بترسند، در آتش است.

ادامه »

حضرت آیت الله جوادی آملی دامت بركاته در جلسه درس اخلاق (26دي98) در ادامه سلسله مباحث شرح نهج البلاغه حضرت امیرعلیه السلام، به شرح کلمه 106 و 107 از مجموعه کلمات قصار نهج البلاغه پرداختند و بیان داشتند: حضرت در جریان «نوف بکالی»، به او فرمود کسی که بیراهه می‌رود یا راه دیگری را می‌بندد یا کسی که با مال حرام و اختلاس بخواهد آبرو پیدا کند، طولی نمی‌کشد که از مَرکَب پیاده می‌شود! فرمود حسابتان مشخص باشد، آن کسی که امروز سوار است همیشه سوار نخواهد بود و آن کسی که امروز پیاده است همیشه پیاده نخواهد بود.

ایشان اظهار داشتند: حضرت در ادامه می فرماید «لَا یتْرُكُ النَّاسُ شَیئاً مِنْ أَمْرِ دِینِهِمْ لِاسْتِصْلَاحِ دُنْیاهُمْ إِلَّا فَتَحَ اللَّهُ عَلَیهِمْ مَا هُوَ أَضَرُّ مِنْهُ»؛ مبادا کسی برای اصلاح دنیای خود از دینش بکاهد! یک روز حسابی هست، فرمود ممکن نیست کسی از دین خود بکاهد و بخواهد بر دنیای خود بیافزاید مگر اینکه خسارت می‌بیند. به «نوف» فرمود الآن سحر است، هر کس در این فرصت زرّین با خدای خود مناجات کند، جواب مثبت می‌شنود.

ایشان ادامه دادند: خداوند در سوره مبارکه «بقره» به ما اجازه داد که از او بخواهیم: ﴿رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ﴾؛ اما برخی‌ها می‌گویند: ﴿رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا﴾ و دیگر حسنه نمی‌خواهند در مورد این گروه فرمود: ﴿ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ﴾ اینها در آخرت نصیبی نخواهند داشت، اینها که فقط دنیا می‌خواهند نه حسنه دنیا ﴿ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ﴾؛ اما مردان الهی می‌گویند خدایا هم حسنه دنیا و هم حسنه آخرت را به ما بده!

آیت الله جوادی آملی تصریح داشتند: یکی از برجسته‌ترین حسنه دنیا این است که آدم طرزی زندگی کند که خوبان جامعه به او اقتدا کنند؛ ﴿وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً﴾ یعنی مقام علمی‌اش طرزی باشد که هر کس مشکل علمی دارد از او بپرسد، مقام تدبیری او طوری باشد که هر کسی مشورت می‌خواهد از او بهره بگیرد، مقام نصح و نصیحت کردن او طوری باشد که اگر نصیحت بخواهد به او بگوید، این از بهترین حسنات دنیوی است.

ایشان ابراز داشتند: فرمود اگر کسی برای دنیا برخی از معارف دین را کنار بگذارد دنیا و آخرت او هر دو در خطر خواهد بود. ما هستیم و دین ما؛ اگر حساب همین چند سال دنیا بود مشکلی نداشتیم اما ما یک موجود ابدی هستیم و دین با ابدیت ما در ارتباط است، مبادا ـ خدای ناکرده ـ اگر مشکلی پیش آمد، به نفع دنیا از دینمان کم کنیم، حضرت فرمود هر کس از دین خود کاست برای اینکه به دنیا برسد، هرگز نخواهد ‌رسید.

آیت الله جوادی آملی در شرح کلمه قصار 107 نهج البلاغه بیان داشتند: حضرت در اینجا فرمود چه بسا دانشمندانی که کشته جهل‌اند؛ «رُبَّ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ وَ عِلْمُهُ مَعَهُ [لَمْ ینْفَعْهُ‏] لَا ینْفَعُه‏»، با اینکه این عالم سالیان متمادی در حوزه یا دانشگاه درس خواند،  این درس نتوانست او را نجات بدهد و جهل درونی او باعث قتل او شد! اما این کدام جهل است که با علم جمع می‌شود؟ کدام جاهل است که با عالم جمع می‌شود؟

معظم له ادامه دادند: در درون و در دستگاه روح و نفس ما مَقسمی هست و زیر این مَقسم چهار قسم وجود دارد؛ این نفس و روح دارای قوا و شئون متعدد است، بخشی از آن به عنوان «عقل نظر» متولی اندیشه است که تصور، تصدیق، قضیه، استدلال و برهان کار آن است و بخشی به عنوان «عقل عمل» متولی عمل است و ائمه(علیهم السلام) آن را این چنین معرفی کردند که «مَا الْعَقْلُ؟ قَالَ مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَان وَ اکْتُسِبَ بِهِ الْجنان» که این متولی انگیزه است نه اندیشه. این هیچ کاری به درس و بحث ندارد بلکه فقط اراده، تصمیم، محبت و نیت اینها، کار اوست.

ایشان در تشریح مقسم درونی انسان و اقسام چهارگانه ذیل آن بیان داشتند: قسم اول آن است که هم عقل نظر شخص سالم است و هم عقل عملی او، چنین فردی عالِم با عمل است او خوب می‌فهمد و خوب هم عمل می‌کند. قسم دوم کسانی‌اند که عقل نظری‌ آنها سالم است اما عقل عملی آنها فلج است چنین شخصی می‌شود عالم بی‌عمل. قسم سوم کسانی‌اند که در بخش اراده خیلی قوی‌اند ولی در بخش علم ضعیف‌اند این افراد همان مقدسان بی‌درک هستند و قسم چهارم فاقد طهورین هستند؛ یعنی نه خوب می‌فهمد نه اهل اراده و تصمیم است، این شخص جاهل متهتّک است.

آیت الله جوادی آملی با اشاره به کلام حضرت امیر علیه السلام خاطرنشان کردند: بیان حضرت این است که اگر عقل عملی و عقل نظری در شخصی از هم فاصله داشت، این شخص می‌شود «رُبَّ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ وَ عِلْمُهُ مَعَهُ [لَمْ ینْفَعْهُ‏] لَا ینْفَعُه‏».

منبع: پايگاه اطلاع رساني اسراء

خدا در قرآن می فرماید: «وَأَنْ لَوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا(1) : و اگر [مردم] در راه درست، پایداری ورزند، قطعاً آب گوارایی بدیشان می نوشانیم».

 در این آیه شریفه دو عنصر عمل و بازتاب عمل در قالب فعل شرط و جزای شرط بیان شده است. عمل صالح استقامت ورزی در مسیر هدایت و دین و جزای آن بهره مندی از آب زیاد است که مایه حیات و زندگی و سمبل رفاه و آسایش است.
 واژه «غدقا» به معنای کثیر و فراوان است و «ماء غدقا» یعنی آب فراوانی که از آسمان نازل می شود. منظور همان باران فراوان و نرمی است که مایه حیات طبیعت و بشر می شود.
 برخی جمله « لَأَسْقَيْنَاهُمْ مَاءً غَدَقًا » را به معنای اعطای مال فراوان و زندگی وسیع و راحت دانسته اند. ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه سقایت را به معنای آب دادن دایمی گرفته و در بیان رابطه میان استقامت و سقایت می گوید چنانه استقامت دایمی باشد، سقایت نیز به عنوان جزاء دایمی خواهد بود. ضمیر «هم» در اسقیناهم نیز اشاره به انسان و جنیان دارد؛ یعنی خداوند خطاب خویش را معطوف به همه موجوات صاحب شعور که دارای جنبه ی مادی اند کرده است.
عمل صالح موجب بازتاب مثبت و زمینه سازی فراوانی نعمت در دنیا و بسترساز رفاه و آسایش روحی و جسمی برای انسان می گردد. در قالب، اعمال مختلفی بروز وظهور دارد که استقامت و ثبات در دین از جمله آنها است؛
عمل صاحب مثل استقامت در امر دین و صلاح، موجب سازگاری اعمال بشر با طبیعت خدادادی است و این سازگاری و هماهنگی موجب بهره مندی از مواهب طبیعی نظیر فراوانی باران و سرسبزی زمین جهت آسایش انسان می شود.
_____________
1. آیه 16 سوره جن

آموزش مجازی مهدویت (حوزه علمیه خواهران)

وجود مبارك فاطمه زهرا (سلام الله علیها) در آن خطبه فدكیه و خطبه ‌ای كه در مسجد ایراد كردند، بعد از شهادت به توحید و بعد از اینكه ذات اقدس الهی را به عظمت ذكر كردند كه خدای سبحان به وحدانیت خود شهادت می ‌دهد، می ‌فرماید من هم شهادت می ‌دهم به وحدانیت ذات اقدس الهی، این كلمه «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه» را خدای سبحان معارفی برای او قرار داد «جُعِلَ‏ الْإِخْلَاصُ‏ تَأْوِیلَهَا وَ ضُمِّنَ الْقُلُوبُ مَوْصُولَهَا وَ أَنَارَ فِی التَّفَكُّرِ مَعْقُولُهَا الْمُمْتَنِعُ مِنَ الْأَبْصَارِ رُؤْیتُهُ وَ مِنَ الْأَلْسُنِ صِفَتُهُ وَ مِنَ الْأَوْهَامِ كَیفِیتُهُ»[1] این شهادتی كه صدیقه كبری (سلام الله علیها) می‌ دهد كه من شهادت می‌ دهم به وحدانیت خدا، ناظر به همان است كه در اوایل سورهٴ مباركهٴ «آل عمران» شهادت «أُولُوا الْعِلْم» را ذات اقدس الهی در كنار شهادت خود ذكر كرد.

این بیان نورانی از امام سجاد (سلام الله علیه) بارها به عرضتان رسید كه خدای سبحان برای بزرگداشت مقام علم و عالمان دین، نام عالمان دین را در كنار نام خود ذكر می‌ كند، می ‌فرماید ﴿شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ الْمَلائِكَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ﴾،[2] در آن بیان نورانی امام سجاد (سلام الله علیه) آمده است كه ذات اقدس الهی برای حرمت نهادن به عالم و عالم اسامی علما را در كنار نام فرشته‌ ها و این دو را در كنار نام خود مطرح می‌ كند،[3] می‌ فرماید خدا به وحدانیت شهادت می ‌دهد یك، ملائكه به وحدانیت خدا شهادت می ‌دهند دو، «أُولُوا الْعِلْم» ـ عالمان دین ـ به وحدانیت شهادت می‌دهند سه، ﴿شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ وَ الْمَلائِكَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ﴾، آن‌گاه صدیقه كبری (سلام الله علیها) به عنوان بارزترین مصداق «اولوا العلم» شهادت به وحدانیت می ‌دهد، همان طوری كه ملائكه شهادت می ‌دهند و همان طوری كه ذات اقدس الهی در مقام ظهور فعل شهادت می ‌دهد؛ بعد فرمود راه های فراوانی این كلمه «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه» دارد، اگر كسی اهل اخلاص بود به حقیقت «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه» نزدیك شد، بازگشت این «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه» عود و رجوع این «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه» تأویل و ارجاع این «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه» به اخلاص است «جُعِلَ‏ الْإِخْلَاصُ‏ تَأْوِیلَهَا وَ ضُمِّنَ الْقُلُوبُ مَوْصُولَهَا». اگر این معرفت را شما بخواهید به دل راه بدهید، دل با او صله و رابطه دارد، تنها مفهوم نیست كه ذهن بفهمد، بلكه واقعیت است كه ذهن خود را به او متصل می ‌كند؛ از نظر بحث های حكمت و كلام هم اگر كسی درباره كلمه طیبه «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه» و علائم توحید، ادله توحید و آثار توحید بحث كند، افكار نورانی و روشنی پیدا می‌كند؛ هم از نظر مسائل عقلی و علمی روشن می ‌شود، هم از نظر مسائل قلبی و شهودی و یافتن به جایی وصل می ‌شود و هم بازگشت ‌اش اخلاص است «جُعِلَ‏ الْإِخْلَاصُ‏ تَأْوِیلَهَا وَ ضُمِّنَ الْقُلُوبُ مَوْصُولَهَا وَ أَنَارَ فِی التَّفَكُّرِ مَعْقُولُهَا».

[1]. الإحتجاج، الطبرسی، ج1، ص98.
[2]. سوره آل عمران، آیه18.
[3]. بحارالانوار، ج1، ص180.

ايت الله جوادي املي دامت بركاته