نهاد روحانیت و مرجعیت در طول تاریخ، نقش ویژه ای در شکل دهی مبارزات مردمی در برابر ظلم و ستم ایفا کرده و در واقع تکیه گاه مردم در برابر حکام جور و ستمگران بوده است.

ورق زدن صفحات کتاب تاریخ در دو قرن اخیر، روایتگر مجاهدت ها، پایمردی ها و مبارزات مردم ایران با استبداد، استعمار و استکبار است، مجاهدت هایی که به پشتوانه معنوی علما و روحانیان شکل گرفته و پایه های ظلم و استبداد و استعمار را بیش از پیش متزلزل ساخته است.

از قیام تنباکو به رهبری بزرگ مرجعیت تشیع آیت الله میرزای شیرازی تا نهضت مشروطیت به رهبری بسیاری از علما و روحانیان آن عصر گرفته تا نهضت ملی شدن صنعت نفت و مبارزه با استبداد و خودکامگی و ظلم و ستم پادشاهان قاجار و پهلوی در دو قرن اخیر، نهاد مرجعیت و روحانیت همواره پیشتاز مبارزه با استبداد داخلی و استعمار خارجی و دخالت استکبار در مقدرات مردم ایران بوده و پرچم آزادگی، حریت و مبارزه با ظلم و ستم در دستان این نهاد مقدس بوده است.

سال 1342 فصل نوینی از مبارزات ضد استبداد و استکباری نهاد مرجعیت و روحانیت در ایران است که بعد از 15 سال مبارزه با رژیم ستمشاهی، بذری که توسط امام خمینی(ره) به عنوان زعیم قیام مردمی علیه استبداد و استکبار در سال 42 در بین جامعه متدین ایران کاشته شده بود، در بهمن 57 به بار نشست و کاخ ظلم و ستم 2500 ساله شاهنشاهی در ایران فرو ریخت و حکومتی اسلامی برپایه فقه پویای شیعه و با تکیه بر نظریه مترقی ولایت فقیه بنا نهاده شد.

روحانیت پرچمدار مبارزه با استبداد رژیم طاغوت

نهضت امام خمینی(ره) را می توان نخستین جریانی دانست که براساس آرمان و اهداف دین اسلام و مکتب تشیع و با تکیه بر رهبری فقیهی مجاهد و عالمی انقلابی و با نقش آفرینی نهاد روحانیت و محوریت حوزه های علمیه شکل گرفته و در نهایت نیز با برپایی حکومتی اسلامی، این مجاهدت ها به بار نشست.

امام (ره) درباره نقش روحانیت و مسجد در بسیج انقلابی توده ها چنین می فرمایند: «در تمام مراحل، روحانیت نقش اول (را) داشت… همه این ها بودند لكن آن كه ملت را بسیج كرد، آن روحانیون بودند، یعنی هر مرحله ای یك مسجد یا چهار مسجدی كه دارد، چهار تا روحانی دارد مردم به آن اعتقاد دارند… اگر این روحانیت را از این نهضت از اول برمی داشتیم، اصلاً نهضتی نمی شد، مردم به كس دیگری گوش نمی­ دادند…»( صحیفه نور، جلد ۱۱، ص ۱۳۰)

 در حقیقت از سرآغاز نهضت اسلامی به رهبری امام در سال 1342 تا 19 دی ماه 1356 که آغاز تلاطم های جدی در فضای سیاسی کشور و سر برآوردن طوفان سهمگین انقلاب بود، روحانیت انقلابی با ایجاد شبکه گسترده تبلیغی و مبارزاتی در سراسر کشور، توانستند جبهه ای منسجم و جریانی مبارزاتی را پایه گذاری کنند که منطق مبارزاتی اسلام که در مبارزه با ظلم و ستم و استبداد و مخالفت با تسلط بیگانگان بر جامعه اسلامی متجلی شده و از طریق امام خمینی(ره) بیان می شد را به اقشار مختلف مردم متدین منتقل کنند و از این طریق مبارزات انقلابی را در بین لایه های مختلف اجتماعی رسوخ دهند و از این طریق مسیر را برای شکل گیری مبازه ای همگانی علیه استبداد ستمشاهی هموار کنند.

شکل گیری گروه های مبارزاتی مردمی در میان بازاریان، دانش آموزان، دانشجویان، معلمان و دیگر اقشار جامعه نیز متأثر از شبکه تبلیغی و مبارزاتی روحانیت بود که از طریق آشنایی با اندیشه و تفکر اسلامی و منطق مبارزاتی و آموزه های اجتماعی اسلام توانستند اندیشه های امام خمینی(ره) به عنوان رهبر نهضت را  در بین آنها گسترش داده و در نهایت انقلاب اسلامی را به پیروزی برسانند.

مسجد و مراسمات مذهبی مرکز کانونی انقلاب

مسجد به عنوان مکان تجمع مردم مؤمن و متدین، نقش ویژه ای در شکل گیری و تدوام مبارزات انقلابی برعهده داشت و در واقع می توان گفت که هسته اصلی شکل گیری نهضت تبلیغی و مبارزاتی روحانیت و گسترش پیام انقلاب را باید در مسجد و مراسمات مذهبی جست و جو کرد.

اگر حوادث انقلاب اسلامي را دنبال كنيم درمي يابيم بسياري از شخصيت هايي كه درگير انقلاب اسلامي بودند و در هدايت و رهبري آن حركت عظيم، نقش اساسي داشتند روحانیانی بودند که کانون اصلی فعالیت و تبلیغ و روشنگری آنها مسجد و در قالب مراسمات مذهبی بوده است و امام خمینی(ره) به عنوان رهبر انقلاب اسلامي نیز خود به عنوان مرجعی بزرگ که رهبری نهضت را برعهده داشت، مسجد را به عنوان كانون مبارزه عليه رژيم قرار داده بود.

جان استمپل، از وابستگان سفارت امریكا در ایران، در كتاب خود درباره نقش مسجد و مراسمات مذهبی در شکل گیری و گسترش نهضت اسلامی می نویسد: «یك جنبه مهم رشد حركت انقلابی، مشاركت دایمی و فزاینده سازمان های شیعی مذهب ایرانیان در جنبش توده است. در كشور ۳۵ میلیونی ایران تقریباً ۸۰ تا ۹۰هزار مسجد و ۱۸۰ تا ۲۰۰هزار روحانی وجود دارند. سریع ترین و مطمئن ترین راه برای رساندن پیام از شهری به رهبران شهر دیگر، از طریق شبكه مسجد انجام می گرفت كه توسط روحانیون رده بالا، سازمان می یافت»( جان. دی. استمپل، درون انقلاب اسلامی، ترجمه منوچهر شجاعی، تهران، رسا، ۱۳۷۷، ص ۷۰)

اعلامیه، اطلاعیه و پیام هایی که از سوی امام خمینی(ره) که در خارج از کشور و در تبعید به سر می برد صادر می شد به وسیله شبکه روحانیت و در مساجد و مراسمات مذهبی به مردم رسانده شده و از این طریق رابطه میان رهبر نهضت و بدنه مردمی انقلاب برقرار ماند و جریان بسیج سیاسی توده های مردمی در مبارزه با رژیم طاغوت به خوبی مدیریت می شد.

شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید مفتح، شهید دستغیب، شهید مدنی، حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب و ده ها روحانی و عالم انقلابی دیگر به عنوان هسته اصلی شبکه روحانیت انقلابی، وظیفه مدیریت فضای مبارزاتی را برعهده داشتند و هر کدام با مدیریت بخشی از مبارزات و ارتباط با گروه های متفاوت توانستند وحدت مبارزاتی بر محور اندیشه های امام خمینی(ره) که برخاسته از اسلام ناب بود را به وجود آورده و در نهایت نیز این تلاش ها با پیروزی انقلاب اسلامی به ثمر نشست.

نقش روحانیت در تداوم انقلاب

همانگونه که پیشتر اشاره شد، نهاد مرجعیت و روحانیت و حوزه های علمیه نقش مهمی در شکل گیری و پیروزی انقلاب داشتند و پس از پیروزی انقلاب و تشکیل نظام اسلامی نیز در برهه های گوناگون نیز به عنوان پرچمداران نهضت اسلامی، نقش محوری خود را ایفا کرده اند.

دوران دفاع مقدس یکی از مقاطع حساس پس از انقلاب بود که حضور روحانیت به عنوان نیروهای تبلیغی و رزمی در جبهه های نبرد حق علیه باطل و تعمیق معنویت و ایجاد فضای معنوی در جبهه ها در کنار تشکیل گروهان های رزمی از روحانیان مجاهد و ایثارگر نقش تأثیرگذاری بر 8 سال حماسه مقاومت و ایثار و پیروزی بر جبهه متحد عربی- صهیونیستی- آمریکایی داشت.

در واقع نهاد مرجعیت و روحانیت در پیدایش و شکل گیری نظام و تداوم آن نقش محوری داشته و دارند و حوزه علمیه به عنوان مادر نظام، در برهه های گوناگون در برابر توطئه های دشمن که از ابتدای شکل گیری انقلاب آغاز شده و تا امروز ادامه داشته است، ایستاده و مانع انحراف روند انقلاب و تحریف آرمان های امام و انقلاب شده است.

انقلابی بودن و انقلابی ماندن حوزه که در چند وقت اخیر بارها توسط رهبر انقلاب بیان شده است نیز با توجه به نقش تعیین کننده و پرچمداری علما و روحانیان و به عبارت دقیق تر حوزه های علمیه در روند شکل گیری و تداوم انقلاب بوده است و از همین منظر نیز باید گفت که رمز ماندگاری انقلاب وابسته به همان روحیه‌ ایثار، فداکاری، گذشت از جان، گذشت از مال، مقاومت در مقابل دشمن، دشمن‌ستیزی و مبارزه با استکبار است و ناگفته پیداست که در این مسیر روحانیت انقلابی باید پرچمدار و هادی جامعه در دفاع از آرمان ها و حفظ روحیه انقلابی و دینی و تعمیق ایمان و تبیین اهداف و آرمان های نظام اسلامی باشند.

در حقیقت حفظ و تبیین گفتمان امامان انقلاب که برخاسته از اسلام ناب و فقه پویای شیعه بوده و به عنوان نیروی پیشران انقلاب در زمینه سازی ظهور دولت مهدوی ایفای نقش می کند باید به عنوان مهم‌ترین وظیفه روحانیت عصر انقلاب مورد توجه قرار گیرد و حوزه های علمیه به عنوان پشتوانه های ایدئولوژیک انقلاب اسلامی باید علاوه بر انقلابی ماندن، با حفظ همان روحیه ایثار و فداکاری انقلابی، به تبیین پیام امام و انقلاب در درون کشور و خارج از مرزها همت گمارند.

به هر روی امروز وظیفه روحانیت همچون گذشته دفاع از اسلام ناب و مکتب اهل بیت(ع) است که امروز این دفاع در حقیقتی به نام انقلاب اسلامی و ولایت فقیه تجلی یافته است و به عبارت دقیق تر، دفاع از انقلاب اسلامی و ولایت فقیه، حمایت از اسلام ناب، مکتب تشیع و فرهنگ اهل بیت(ع) است و نهاد روحانیت و حوزه های علمیه، باید حمایت از انقلاب اسلامی و آرمان های انقلاب را که در حقیقت حمایت از اسلام ناب است به عنوان مهم‌ترین برنامه خود در نظر گرفته و تلاش کنند تا نیازهای جامعه اسلامی را احصا کرده و به دنبال پاسخگویی به این نیازها باشند.

منبع«خبرگزاري رسا»

مخالفت های امام خمینی(ره) با رژیم شاهنشاهی، از سوژه های رسانه های گوناگون دنیا در سال های پیش از انقلاب اسلامی ایران بود که در این راستا مصاحبه هایی با بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران انجام شده است..

* مصاحبه خبرنگار مجله تايم با امام خمينى(ره) در تاريخ 15/10/58

سـؤال : احـسـاسـات ضد امريكائى در ايران وسيع است ، امريكائيان هم به نوبت خود از ايران عصبانى هستند، دورنماى روابط دو جانبه را پس از قطعنامه شوراى امنيت چگونه مى بينيد؟

جـواب : احـسـاسـات ايـرانـيـان عـليـه مـلت امـريـكـا نـبـوده ، بـلكـه دولت آمـريـكـاسـت . ما سـال هـا از بـى عدالتى فرياد مى زديم و از اختناق شكايت داشتيم . اما امريكا شاه را بر تخت نشاند يعنى در 1941 متفقين او را به جاى رضاخان كه نوكر انگليس بود نشاندند و دولت امريكا در برابر مخالفت مردم ايران پيوسته از او حمايت كرد. شاه همه منابع ما را غـارت كـرد، شـرف مـلى مـا، سـرمـايـه هـاى مـا، استعدادهاى جوانان ما را بر باد داد، بدين تـرتـيـب ايرانيان نمى توانند نظر خوبى به دولت امريكا داشته باشند و اخيرا ملت ما بـه ايـن نـتـيـجـه رسـيـد كه دولت كارتر، به اصطلاح سفارتخانه خود را به صورت پـايـگـاهـى بـراى جـاسـوسـى و تـوطئه عليه ايران درآورده است . جاسوسان تحت عنوان مـاءمـوران سـفـارت فـعاليت مى كردند و اكنون كه ملت ما اين حقيقت را دريافته ، امريكا را دشـمـن شـمـاره يـك خـود مـى شناسد. به عقيده ما، ملت امريكا به خاطر رفتار دولتشان در ايران ، به هيچ وجه قابل سرزنش نيستند. اگر امريكا بخواهد از طريق دخالت نظامى يا مـحـاصـره اقـتـصـادى و يـا شـيـوه هـاى ارعـاب ، مـا را از عدالت محروم كند، هرگز بحران حل نشده و در انديشه مردم باقى خواهد ماند. مردم امريكا نبايد بگذارند كارتر چنين شيوه اى را ادامـه دهـد، در غـيـر ايـنـصـورت ملت ما متدرجا تصور خواهد كرد كه مردم امريكا هم در سوءنيت كارتر نسبت به ايران سهيمند. راه ديگرى كه در برابر دولت امريكا وجود دارد ايـن اسـت كـه بـه اقـدامـات نـاصـوابـى كـه در ايـران كرده اعتراف كند. از ديدگاه ما راه حـل بـحـران ، تـحـويـل شـاه مخلوع به ايران و اقداماتى براى جبران ضايعاتى است كه ديـكـتـاتـورى او بـر مـلت وارد آورده اسـت . البته ضايعاتى جبران ناپذير هم وجود دارد مـنـجـمـله شـهـادت صد هزار نفر در مبارزه عليه شاه ، نيرو و استعدادهاى انسانى كه در راه سرنگونى او به كار گرفته شد قابل اعاده نيست ، اما ما انتظار پس دادن ثروت هائى را داريـم كـه از ايـن مـلت غـارت كرده است . در صورتى كه ملت ايران قانع شود كه رئيس جـمـهـور شـايـسـتـه اى بـه جـاى كـارتـر مـايـل بـه انـجـام عمل ناروا عليه ما نيست ، مى تواند رفتارى عادى با امريكا داشته باشد، آن نوع روابطى كه ما با ديگر كشورها داريم .

سوال : اينكه بيشتر كشورهاى عالم گروگان گيرى را محكوم كرده اند، ترديدى در شما در مورد موضعتان پديد نمى آورد؟

جـواب : بـيـشـتـر كـشورهائى كه اين كار را كرده اند، زير فشار امريكا بوده است . ما مى خواهيم به همه دنيا نشان دهيم كه قدرت هاى فائقه را هم مى توان به نيروى ايمان شكست داد. مـا در بـرابـر دولت امـريـكـا بـا هـمـه قـدرتـش مـقاومت مى كنيم و از هيچ قدرتى نمى ترسيم .

سؤال : آيا مى دانيد كه شما ايران را منزوى كرده ايد؟ حتى ملت هاى اسلامى هم گروگان گـيـرى را مـحـكـوم كـرده انـد. شـمـا امـريكا را از ايران بيرون كرده ايد ولى چه كسى مى تواند شما را از فشار شوروى رها سازد؟

جـواب : مـا امريكا را بيرون كرديم كه دولتى اسلام به وجود آوريم ، نه اينكه شوروى را جـانشين آن كنيم . شعارهاى ملت ما اين حقيقت را جلوه گر مى سازد. ما مرتبا گفته ايم نه غـرب و نـه شـرق . اگـر روزى شوروى به ما فشار آورد، با همان نيروئى با آن مقابله خواهيم كرد كه به ما امكان بيرون راندن امريكا را داد يعنى نيروى ايمان .

سـؤال : شـمـا بـايـد قـبـول كـنـيـد كـه امـريـكـا هـرگـز شـاه را تـحـويل ملت ايران نخواهد داد. اگر ترديدى داريد، معلوم است كه امريكا را نشناخته ايد. اگر سازمان ملل حاضر به تحقيق در شكايات شما شود، گروگان ها را آزاد خواهيد كرد؟ در عـيـن حـال آيـا هـمـه ديـكـتـاتـورى هـاى عـالم بـايـد مـورد تـحـقـيـق سـازمـان ملل قرار گيرند؟

جواب : ما امريكا را خوب مى شناسيم و مى دانيم كه مى توانيم در برابرش مقاومت كرده و از شرفمان دفاع كنيم . مانشان داده ايم كه در برابر بيعدالتى بزرگ او كه پناه دادن شاه است مى توانيم مقاومت كنيم . ما بايد بر آمريكا غلبه كنيم و او را در همه منطقه شكست دهـيـم . خـروج شـاه از امـريـكا معما را حل نمى كند. يك سازمان بين المللى بايد تلاش هاى جـدى را صـورت دهـد تـا امـريكا را وادار به تحويل شاه خائن به ايران كند. اين سازمان بايد ثروتى را كه شاه غارت كرده ، به صاحبان اصليش كه ملت ايرانند، برگرداند. چنين سازمانى همچنين بايد همه ديكتاتورها را محاكمه كند. ما تسليم بى عدالتى نخواهيم شد و با ستمكاران كنار نخواهيم آمد.

سؤال : اگر بحران گروگان ها حل شود، آيا پيش بينى عادى شدن روابط نظير از سر گرفتن خريد اسلحه و معاملات تجارتى را از آمريكا مى كنيد؟

جـواب : مـا بـا هـر نـوع مـعـامـله اى كـه مـصالح مسلمين را آسيب رساند مخالفيم . پيوندهاى تـجـارتـى و ديـگـر مـبـادلات ، مـادام كـه بـه مـصـلحـت مـلت مـا بـاشـد بـراى مـا مـورد قبول است . در عين حال دولت مسؤ ول امضاى چنان موافقت نامه هائى است نه من .

سـؤال : اقـتـصـاد ايـران زنـده نـشـده ، فـقـيـران جـنـوب تـهـران مـثـل گـذشـتـه اند، نيروهاى مسلح احتمالا نمى توانند از ايران در برابر حمله دفاع كنند، فـعـاليـت سياسى عادى به چشم نمى خورد، با توجه به اين خصوصيات نبايد بگويم كه انقلاب موفق نشده است ؟

جـواب : مـمـكـن اسـت هـمـه ايـن مـشاهدات درست باشد اما انقلاب موفق بوده است ، حتى اركان انـقـلاب مـحـكـم تر شده است . اين حقيقتى است كه ملت ما به انقلاب عادت كرده اند و امروز هـمـه انقلابى و آماده شهادت هستند. من جدا اعلام مى كنم كه ماتوانيم به آسانى در برابر تـجـاوز آمـريـكـا بايستيم . امريكا ممكن است ما را شكست دهد ولى نه انقلاب ما را و به همين دليـل اسـت كـه مـن بـه پـيـروزى خـودمـان اطمينان دارم . دولت امريكا مفهوم شهادت را نمى فـهـمـد. مـا بـا چـنـيـن روحـيـه اى اسـت كـه هـمـه مـشـكـلات ايـران را حل مى كنيم . به شعارهاى مردم نگاه كنيد كه مى گويند، (كارتر نمى داند منطق شهادت چـيـسـت ). بـايـد بـه شـمـا بـگويم كه ضايعاتى كه با آن روبرو هستيم زائيده پنجاه سـال خـيـانـت خـانـدان پـهـلوى اسـت و حـداقـل بـيـسـت سـال تـرمـيـم آن طـول مـى كـشـد. آزادى و جـمـهـورى اسـلامـى بـرقـرار شـده امـا استقلال كامل نيازمند قطع وابستگى به شرق و غرب است و آن هم هدفى است كه ما به آن خواهيم رسيد.

سـؤال : پاره اى اوقات شما با صدور اعلاميه هائى به مردم مى گوئيد چه كار بكنند و در عـيـن حـال وقـتـى كه مى خواهيد از مسووليت اجتناب كنيد مى گوئيد من نمى توانم كارى بكنم ، اين در اختيار مردم يا دانشجويان است ؟

جـواب : اين حقيقتى است كه من هم مثل ديگران نظرم را ابراز كرده و در مورد آنچه كه بايد انـجـام شـود اظـهـار نظر مى كنم اما شما نبايد ترديدى داشته باشيد كه گروگان ها در دست دانشجويانند.

سؤال : آيا هرگز در مورد چيزى اشتباه كرده ايد؟

جـواب : فقط محمد رسول الله و ديگر پيامبران و ائمه اشتباه نمى كردند، هر كس ديگرى اشتباه مى كند.

* مصاحبه های بعدی امام راحل با رسانه های خارجی را در شماره های بعد مطالعه کنید.

منبع: صحیفه نور/ جلد یازدهم

حضرت آیت الله مکارم شیرازی امروز در درس خارج خود در مسجداعظم قم با اشاره به سخنان یکی از مسئولین کشور در جواز نقد معصومین ضمن هشدار صریح به وی گفتند: ائمه معصومین(ع) خط قرمز ما هستند و معصوم بودن آنان از خطا و اشتباه از مسلمات مذهب شیعه است.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی با اشاره به سخنان یکی از مسئولین کشور درجواز نقد معصومین ضمن هشدار صریح به وی گفتند: ائمه معصومین(ع) خط قرمز ما هستند و معصوم بودن آنان از خطا و اشتباه از مسلمات مذهب شیعه است.

معظم له خطاب به آن مسئول کشور گفتند: شما بگویید که کسی در کشور معصوم نیست و قابل نقد هستند دیگر چکار به زمان معصومین دارید و این کار و حرف شما چه ضرورتی دارد؟

* بعضی سخنان مسئولین فضای جامعه را ملتهب می کند

حضرت آیت الله مکارم شیرازی افزودند: در شرایط کنونی کشور که نیاز مبرم به وحدت داریم و از طرفی هم تضعیف قوای سه گانه کشور به مصلحت نیست، این گونه حرف زدن جامعه را ملتهب می کند و باعث دردسر بیشتر برای دولت می شود.

این مرجع تقلید با اشاره به بعضی حرف ها که گفته می شود این سخنان مسئول کشور برای منحرف کردن ذهن مردم از مشکلات واقعی کشور است، تاکید کردند: خود شما با این طرز حرف زدن این باور را تقویت می کنید.

معظم له گفتند: شما مسئول کشور کار اصلیتان انجام این سه کار مهم برای کشور است، اول جلوگیری از گرانی، ایجاد اشتغال خصوصا برای جوانان تحصیل کرده و اصلاح فضای مجازی  به گونه ای که همه مشکلات مردم را حل کند و مفاسد کنونی را نیز نداشته باشد.

* نوکر بی اختیار صهیونیست ها نشویم

ایشان با اشاره به مفاسد کنونی فضای مجازی افزودند: این فضای مجازی که به تازگی رفع فیلتر شده تمام اختیارات آن به دست صهیونیست هاست و به ایرانی ها نیز اجازه داده که وارد آن شوند که این خود به نوعی نوکر بی اختیار بودن صهیونیست هاست.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی خطاب به مسئولین خاطر نشان ساختند: اگر بار دیگر این فضای مجازی سبب اغتشاش شود، مردم دیگر شماها را نخواهند بخشید.

ایشان در پایان گفتند: شرایط کنونی کشور به گونه ای است که همه باید متحد باشیم و قوای سه گانه حفظ شود اما به شرطی  که خودشان نیز خودشان را حفظ کنند و دستن به دست هم دهند تا مشکلات واقعی مردم حل شود.