آیت الله العظمی جوادی آملی دامت بركاته در جمع حوزویان مشهد:
جهانی بیاندیشید و حرف بزنید/ محصولات حوزه نهال فروشی نشود 

حضرت آیت الله جوادی آملی، در جمع مسئولان، اساتید ‌و طلاب حوزه علمیه مشهد، در مدرسه علمیه عالی نواب  به موضوع «رسالت حوزه های علمیه» پرداختند و با اشاره به اینکه وقتی دین طلوع کرد اولین بیان او «طَلَبُ اَلْعِلْمِ فَرِيضَةٌ» بود، گفتند: جاهلیت وقتی به تمدن و مدنیت تبدیل می شود که عنصر محور آن «علم» باشد. حضرت نفرمود که طلب علم واجب است، بلکه فرمود: طلب علم «فَرِيضَةٌ» است؛ این «تا»ی فریضه، تای مبالغه است، یعنی یادگرفتن و علم آموزی بسیار بسیار واجب است.

ایشان ادامه دادند: آن علمی که یادگیری اش فریضه و بسیار واجب است، متن آن را قرآن کریم برای ما مشخص کرد و فرمود که «و یعلّمهم الکتاب و الحکمة»، این نیازمند به شرح است که این کتاب و حکمت چیست؟

معظم له با بیان اینکه رسول گرامی اسلام(ص) در حدیثی مهمترین علمی که یادگیری آن واجب است را با تاکید «إنّما» به ما معرفی می کند و می فرماید «إنّما العلم ثلاثة: آیة محکمة، أو فریضة عادلة، أو سنّة قائمة»، خاطرنشان کردند: مشکل حوزه های علمیه ما همین است که هم آیه محکمه و هم فریضه عادله و هم سنت قائمه را فقه و اصول دانستند در حالی که آیه محکمه مربوط به خداشناسی امامت شناسی، معاد شناسی، انسان شناسی و امثالهم است و فریضه عادله و هم سنت قائمه مربوط به فقه، اخلاق و حقوق می شود، یعنی دین به ما گفته است که چه بخوانید.

حضرت آیت الله جوادی آملی در بخش دیگری از سخنان خود بیان داشتند: اگر معلوم شد که طلب علم فریضه است نه واجب و اگر معلوم شد محور تعلیم کتاب و حکمت است و اگر کتاب و حکمت با آن تثلیث «آیة محکمة، فریضة عادلة و سنّة قائمة» تفسیر شده است یک مدرسه لازم است که اساتید و علما بیایند و این کتاب و سنت را زنده کنند.

ایشان با اشاره به اینکه اگر حوزه و مدرسه ای نباشد و اگر یک پایگاه فکری جامعی نباشد، هرگز مردان بزرگ بر نمی خیزند، ابراز کردند: وجود مبارک امام صادق(ع) در روایتی می فرماید که این حکومت عباسی به اسلام و مسلمین ظلم می کند، چرا که اجازه نمی دهد من در یک جای خوش آب و هوا مانند طائف که می تواند حوزه دوازده ماهه داشته باشد حوزه علمیه ای تاسیس کنم و خودم هم در آنجا سکونت داشته باشم و به تربیت شاگردان بپردازم.

معظم له در همین راستا گفتند: حوزه علمیه مشهد این موقعیت را دارد که در سایه برکات وجود مبارک ثامن الحجج(ع)، حوزه علمیه بدون تعطیلی و دوازده ماهه داشته باشد.

حضرت آیت الله جوادی آملی، با تاکید بر اینکه وظیفه  و رسالت اصلی حوزه این است که «لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ» باشد، توضیح دادند: خداوند قرآن را نازل نکرد که برای یک ملت و مملکت باشد، این کتاب برای همه بشر و کتابی جهانی است و این وظیفه همه ما را مشخص می کند که باید جهانی فکر کنیم و حرف بزنیم.

ایشان ادامه دادند: این «لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ» یعنی این کتاب آنقدر توانمند هست که بر همه مکاتب دیگر جهان پیروز شود و ظفر یابد و این کار به دست شماست و اگر رسول گرامی اسلام فرمود «الاسلامُ يَعلو ولا يُعلی عَلَيهِ» این جمله خبریه است که به داعی انشاء القاء شده؛ یعنی بر همه شما لازم و واجب است که بکوشید جهانی بیاندیشید و جهانی حرف بزنید.

این مرجع تقلید با بیان اینکه لازمه این کار این است که همه مکاتب جهان را با دقت مطالعه و بررسی کنید و تا مکاتب جهان را نشناسید که نمی توانید اظهار نظر کنید، یادآور شدند: این می شود «آیة محکمة»؛ این نه متزمن است که به زمان خاصی اختصاص داشته باشد و نه متمکن است که به مکان خاصی اختصاص پیدا کند. پس این «لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ» وظیفه و هدف اصلی ماست و باید به این سمت حرکت کنیم و این شدنی است.

حضرت آیت الله جوادی آملی ابراز کردند: وقتی مدرسه، مدیر و مدرس درست شد، آن گاه علوم هم که مشخص شده است، هدف هم مشخص شده است و راه هم مشخص شده است اما شما طلاب باید بدانید که معلمان اصلی ما فرشتگان هستند، فرشتگان ما را در رسیدن به این هدف والا یاری می کنند.

ایشان با اشاره به اینکه همه محدثان این حدیث را نقل کرده اند که «إن الملائکه لتضعوا أجنحتها تحت اقدام طلاب العلوم»، گفتند: اینکه حضرت فرمود: فرشتگان فراشان مدارس علمیه هستند و پرهای خود را زیر قدم های طالبان علوم پهن می کنند، چند پیام برای ما دارد؛ اول اینکه، ای طالبان علم تلاش کنید پَر در بیاورید، در مرحله  بعد به ما می گویند: حالا که عالم شدید و پر درآوردید، تلاش کنید که پرواز کنید.

معظم له افزودند: شیخ مفید در امالی این حدیث را نقل می کند که علم برای آن است که ملکوتی بشوید، فرمود وقتی عالم شدید به علم تان عمل کنید تا پرواز کنید.

ایشان، نکته سوم را اینگونه تبیین کردند که از جهت حرکت کنید نه در جهت، یعنی از زمین به آسمان صعود کنید و تا ملکوت بالا بروید. گرچه خداوند در قرآن فرمود که من ملکوت عالم را به خلیل خود دائم نشان می دادم، اما در جای دیگر به ما که فرزندان خلیل حق هستیم هم فرمود: شما راه پدر خود را بروید، او ملکوت را دید، شما هم بنگرید شاید ببنید. البته بین «نگاه» و «دیدن» فرق است، بین «نظر» و «رویت» فرق است، هر نگاه به دیدن نمی رسد و هر نظر به رویت ختم نمی شود اما از ما خواستند که تلاش کنیم تا به آن مرحله برسیم.

آیت الله العظمی جوادی آملی در بخش پایانی فرمایشات خود اظهار کردند: اگر حوزه به این جایگاه رسید که قدر این فراشان را دانست، آنگاه آنها نیز فیض را از بالا می گیرند و به ما می رسانند و ما را یاری می کنند تا این راه را آسانتر طی کنیم. وقتی این راه را طی کردیم و عالم شدیم آنگاه خداوند و فرشتگان بر ما صلوات خواهند فرستاد، چرا ما به این درجه نرسیم؟! چرا ما همتای فرشتگان نشویم؟!

ایشان ادامه دادند: خداوند به قلم و مسطورات قسم یاد کرد چرا قلم و مسطورات ما از آن قِسمی نباشد که خدا به آنها قَسم یاد می کند، این شدنی است، از همین حوزه ها مردانی برخاستند که اینچنین بودند، چرا ما اینچنین نشویم؟

معظم له با اشاره به سوابق درخشان حوزه علمیه خراسان و با بیان اینکه این حوزه سوابق درخشان فراوانی دارد، توصیه کردند: مدیریت این حوزه علمیه در گام اول جلوی «نهال فروشی» را جداً بگیرد و با شناسایی استعدادهای راغی از آنها حمایت کند تا از حوزه و مسیر درس و تحقیق خارج نشوند.

ایشان با استفاده از تعبیر «نهال فروشی» نسبت به استعدادهایی که در حوزه علمیه تحصیل می ­کنند، توضیح داد: نهال فروشی جزو بدترین کارهاست، یعنی اگر طلبه ای مستعد است باید مسیر خواجه نصیر را طی کند و افرادی را برای پاسخ به نیازهای جامعه و نظام تربیت کند، نه اینکه خودش در مسیری غیر از علم آموزی قرار بگیرد.

این مرجع تقلید افزودند: تامین مدرسان عالم برای سال های آینده وظیفه مهم مدیریت حوزه هاست تا به برکات شما اساتید و فضلا، زمینه «لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ» محقق شود.

حضرت آیت الله جوادی آملی با اشاره به تلاش سید مرتضی و تربیت شاگردانی بزرگ، گفتند: حوزه علمیه باید استعدادیابی کند تا محصولی مانند آنچه در حوزه علمیه نجف به ثمر نشسته، به بار بنشاند.منبع: خبرگزاري حوزه-6/5/98

جهت مشاهده به ادامه مطلب مراجعه فرماييد

ادامه »

آیت‏ الله ميرزاجواد تبريزی در سال ۱۳۰۵ش در شهر تبریز در میان خانواده‌ای مذهبی چشم به جهان گشود. تحصیلات علوم جدید را تا پایان سال دوم دبیرستان در‌‌ همان شهر به پایان رساند تا این‏که عشق و علاقه فراوان به مکتب اهل بیت علیهم‏السلام و روحانیت شیعه، او را به سوی تحصیل در حوزه کشاند. این‏گونه بود که پس از گذراندن تحصیلات جدید، با شوق فراوان، در سن هجده سالگی تحصیل علوم دینی را آغاز کرد و طی چهار سال، مقدمات و مقداری از دروس سطح را در شهر تبریز به پایان رساند. آیت‏الله تبریزی برای ادامه تحصیل، شهر و دیار خویش را در سال ۱۳۲۷ش به قصد ورود به حوزه علمیه قم ترک گفت.

ادامه »

علامه حسن زاده آملي حفظه الله:

اين قهرمان علمى در جميع علوم مختلف منحصر به فرد بود،هيچ‌كدام از علماى معاصر را عديل ايشان در جامعيّت علوم و احاطه به آنها نديديم.اديبى بارع و صاحب قلمى وزين و رصين و محكم و سنجيده در علوم ادبى فارسى و عربى بود.به زبان‌هاى فرانسه،عبرى و تركى كاملا مسلط و به انگليسى به اندازۀ رفع احتياج آشنا بود.فقيهى مجتهد و جامع شرايط فقهى در حد كمال بود.فيلسوفى الهى و متبحّر و حكيمى متضلّع در حكمت متعاليه و مشّاء و اشراق بود.در علوم رياضى به خصوص در هيئت كم‌نظير بود.طبيبى بود كه قانون شيخ الرئيس و شرح اسباب را درس مى‌گفت و مخترع حاذقى كه با ذهن بلند نگر وقّاد خود برخى آلات رصدى در شناخت قبلۀ بلاد مختلف را اختراع نمود و محدّثى خبير كه از مشايخ حاملان روايت شمرده مى‌شد و رجالى ماهرى در درايت و تشخيص ثقات از ضعفا بود و مفسّرى متبحّر در تفسير قرآن كريم و علم قرائات بود.و بالجمله،هنگام اشاره به علمايى كه جامع علوم و فنون مختلف بودند مشار بالبنان است و آثار درخشان ايشان بهترين شاهد صدق بر آنچه بر اين قلم رانده شد،مى‌باشد.(1)

درسی از محضر استاد

علامه حسن‌زاده در کتاب دروس معرفت نفس می‌فرمایند:

نكته‌اى از پير دانايم جناب استاد علامه شعرانى- جانم به فدايش- حلقه گوش خاطرم است:

در مدرسه مروى تهران حجره داشتم و از آنجا به سه راه سيروس كه اكنون چهار راه سيروس است براى درس به منزل آن حضرت كه دانشگاه دانش‌پژوهان بوده تشرف مى‌يافتم. روزى از روزهاى زمستان كه برف سنگين و سهمگين تماشائى آن كوى و برزن را هموار كرده بود كه گوئى شاعر در وصف باريدن آن برف گفته:

در لحاف فلك افتاده شكاف

پنبه مى‌بارد از اين كهنه لحاف‌

براى حضور در مجلس درس، دو دل بودم، هم به لحاظ مراعات حال استاد و منزل آن جناب، و هم به لحاظ كسوت و وضع طلبگى خودم كه كوس «عاشقان كوى تو الفقر فخرى» مى‌زدم بالأخره روى شوق فطرى و ذوق جبلى به راه افتادم و برهه‌اى از زمان بر در سرايش مكث كردم و با انفعال، حلقه بر در زدم چون به حضورش مشرف شدم عذرخواهى كردم كه در چنين سرماى سوزان مزاحم شدم.

فرمودند: از مدرسه تا بدين جا آمده‌اى، آيا گدايان روزهاى پيش كه در كنار خيابانها و كوچه‌ها مى‌نشستند و گدائى مى‌كردند امروز را تعطيل كردند؟ عرض كردم: بازار كسب و كار آنان در چنين روزهاى سرد، گرم است. فرمودند: گداها دست از كارشان نكشيدند، ما چرا تعطيل كنيم و گدائى نكنيم(2)

(1). كيهان انديشه،ش ۴۵،ص ۸۱.

(2). دروس معرفت نفس، ص: ۲۹۱

از ویژگی های خدیجه سلام الله علیها اینکه از هوش، عقل و تدبیر سرشاری برخوردار بود، و در همان عصر جاهلیت که جهل و بی سوادی همه جا را گرفته بود، به ویژه زنان به عنوان موجودی بین انسان و حیوان مطرح بوده، و از بیشتر مزایای زندگی محروم و طرد شده بودند، خدیجه سلام الله علیها دارای کمال، ادب، ایمان و عقل در سطح بالا بود.

 * ویژگی های حضرت خدیجه سلام الله علیها

 - شخصیت عاطفی خدیجه سلام الله علیها

حضرت خدیجه سلام الله علیها در ابعاد گوناگون انسانی، شخصیتی والا و ارزشمند داشت، از جمله اینکه او دارای شخصیت ممتاز عاطفی بود. مهر و محبت ویژه ای- به خصوص- به مستضعفان داشت، حضرت محمد صلی الله علیه و آله که دوران نوجوانی را می‌گذرانید، روزی با یکی از دوستانش که از قریش بود، به نمایندگی از خدیجه سلام الله علیها در بازار تهامه به تجارت پرداختند، خدیجه سلام الله علیها بدون قرارداد قبلی دستور داده بود غذای مطبوعی آماده نموده و برای محمد صلی الله علیه و آله و دوستش بفرستند، حضرت محمد صلی الله علیه و آله از آن همه مهر و لطف خدیجه سلام الله علیها سپاسگزاری کرد، و این نشان می داد که حضرت خدیجه سلام الله علیها از شخصیت عاطفی بسیار بالایی برخوردار است.

ادامه »

- بدبختى و روسياهى، ثمره ى عدم خودسازى

بـرادران و خـواهـران ! اگـر به خودمان نرسيم، بدبختى است، روسياهى است، محروميت اسـت، از چـشـم خدا افتادن است، از مقامات معنوى دور ماندن و از نعيم ابدى الهى، تهيدست مـانـدن اسـت؛ پـس بـايـد به خودمان برسيم.

ماه رمضان فرصت خوبى است. كتاب هاى اخـلاق هـم خـوشـبـخـتانه در اختيار هست. لكن آن چيزى كه آدم از مجموع مى فهمد و آنچه مهم اسـت، ايـن اسـت كـه انـسـان بـتـوانـد هـوا و هـوس خـود را كنترل و مهار كند. اين، اساس قضيه است .(1)

- اخلاص، يكى از ويژگي هاى بسيار مهم براى خودسازى

يـكى از ويژگي ها كه بسيار مهم است تا براى خودسازى به آن توجه كنيم و شايد جنبه ى تقدمى هم داشته باشد، اخلاص است.

اخلاص عبارت است از كار را خالص انجام دادن، و ايـن كـه كـارى را مغشوش انجام ندهيم. گاهى هست كه كسى عبادت نمى كند و گاهى عبادت مـى كـنـد؛ امـا مـغـشوش و ناخالص. اين هم مثل آن است. خالص بودن عبادت و خالص بودن عـمـل ايـن اسـت كـه بـراى خدا باشد.

در بين مردم، متأسفانه خيلى رايج است كه كارهاى خوب خودشان را بر زبان بياورند و بگويند. كأنّه توجه ندارند كه نبايد كار نيك را بـه زبـان آورد و گـفـت كـه مـا مـى خـواهـيم اين كار را بكنيم، يا ما اين كارها را مى كنيم . البـتـه برخى جاها استثناست.

در جاهايى ، بعضى از كارها بايد در علن انجام گيرد. در روايـات در باب صدقه آمده است كه صدقه ى سِرّ اين ثواب را دارد و صدقه ى علانيه اين ثواب را. يا مثلا عبادات گروهى جلوى چشم مردم انجام مى گيرد و بايد انجام گيرد، و ايـن از شـعـائر الهـى اسـت؛ اما بسيارى از عبادات يا اغلب عبادات و آن روابطى كه بين خـود انـسـان و خـداسـت ـ ذكـر، تـوجـه ، دعـا، نافله ، شب زنده دارى ، سحرخيزى ، احسان ، كـارهـاى نـيـك ـ بـايـد بـيـن خـود انـسان و خدا بماند.

مبادا انسان به خاطر اين كه ديگران بـبـيـنـنـد، كـارى را انـجـام دهـد. كارى كه انسان به خاطر توجه ديگران به خودش انجام بدهد، از نكردن آن كار بدتر است؛ زيرا نكردن كار، يعنى انسان كارى را انجام نمى دهد. كـارى كـه انـسان براى جلب توجه ديگران نسبت به خودش انجام داده ، كأنّه انجام نداده اسـت. البـتـه بـدتـر بـودنـش هـم از ايـن جـهـت اسـت كـه عـمـل شـرك آلودى انـجـام داده و ايـن عـمـل شـرك آلود، فـعـل حـرام اسـت و دور كـنـنده است؛ بنابراين همه مان در هرجا و در هر موقعيتى كه هستيم ، بايد خيلى تلاش كنيم كه كار را خالص انجام دهيم.

اگر كار براى خدا انجام گيرد و نيت بـراى خـدا خالص باشد، اشكالاتى كه معمولا در كارها مشاهده مى شود، پيش نخواهد آمد.

ما وقـتـى مـصـالح واقـعـى را فـداى حرفِ اين و آن مى كنيم كه بخواهيم كار را براى اين و آن انـجـام دهـيـم . انـسان وقتى كار را براى خدا مى خواهد انجام بدهد، فقط نگاه مى كند ببيند تـكـليـفش چيست . نگاه نمى كند كه يكى خوشش مى آيد، يكى بدش ‍ مى آيد، پيش چه كسى آبـرو پـيدا مى كند و پيش ديگرى از آبرو مى افتد.

امروز در جمهورى اسلامى، در همه ى شؤون ، كار براى خدا سارى و جارى است. هركس در اين كشور و اين نظام هر كارى كه انجام مى دهد، مى تواند آن را براى خدا انجام دهد و از آن، اجر و ثواب و بهره ى معنوى را ببرد و پيش خدا، خودش را روسفيد كند. (2)

پی نوشت:

1- بيانات در روز اول ماه مبارك رمضان ، مطابق با 4/12/1371

2- بيانات در روز اول ماه مبارك رمضان ، مطابق با 4/12/1371