راهکار اسلام در تعدیل توقعات فرزندان
توقعات بیشازاندازه و عدم رضایت به داشتهها، محصول عدم توجه به نعمتهای الهی و درنتیجهی عدم وجود روحیه شکرگزاری است؛ زیرا توجه و اشراف به نعمتهایی که خداوند به بنده خود ارزانی داشته است، موجب حمد و شکر خداوند متعال میگردد.
نیازهای کاذب کودکان
نیازهای کاذب کودکان
رشد و پیشرفت صحیح فرزندان، همواره دغدغه والدین بوده است و برطرف کردن نیازهای ضروری و اولیه، ابتداییترین قدم برای حرکت در مسیر تعالی فرزندان است. پدر و مادر نسبت به رفع این نیازها وظیفهدارند هرچند فرزندان نیاز خود بدانها را ابراز نکنند. در کتب روایی شیعه و اهل تسنن، روایات بسیاری با عنوان (حق ولد علی الوالد) وجود دارد که نشاندهنده توجه اسلام به نیازهای فرزندان است. روانشناسان نیز متوجه اهمیت این موضوع شدهاند. در این میان برخی از درخواستها و نیازهای فرزندان درواقع نیاز کاذب بوده و نهتنها پاسخ به آنها ضرورتی ندارد بلکه حتی به تربیت و رشد فرزندان آسیب میزند. بسیاری از والدین نیز معتقدند نباید و نمیتوان همه توقعات فرزندان را برآورده کرد، هرچند برخی به دلایل مختلف به این عقیده پایبند نمیمانند. حال به بررسی این مسئله میپردازیم که آیا در تعالیم دین اسلام راهی برای تعدیل توقعات فرزندان وجود دارد تا درنتیجه به کار بستن آن دستورالعملها، توقعات فرزندان از حد افراطی فاصله بگیرد و به حد نیاز واقعی برسد؟
آبراهام مازلو روانشناس آمریکایی معتقد است انسانها پنج دسته نیاز فطری و اولیه دارند: نیاز جسمی، نیاز به ایمنی، نیاز به روابط اجتماعی، نیاز به تائید و احترام، نیاز به خویشتن یابی[1]
بدیهی است تا زمانی که نیازهای ابتدایی انسان یعنی سلامت روحی و جسمی ارضا نگردد نمیتوان به نیازهای متعالیتر مانند استقلال، مسئولیت یا خود شکوفایی پرداخت.
علاوه بر این نیازهای حیاتی و توقعات معقولی که معمولاً از والدین وجود دارد، فرزندان نیازهایی را احساس میکنند که ناشی از زیادهطلبی و تجملگرایی است. بهطور مثال بهترین و گرانترین لباسها، امکان رفتن به کلاسهای متعدد و …
حال پس از شناخت این نیازهای کاذب، چگونه باید آنها را تعدیل کرد و از بین برد؟
نیازهای واقعی
توقعات بیشازاندازه و عدم رضایت به داشتهها، محصول عدم توجه به نعمتهای الهی و درنتیجهی عدم وجود روحیه شکرگزاری است؛ زیرا توجه و اشراف به نعمتهایی که خداوند به بنده خود ارزانی داشته است، موجب حمد و شکر خداوند متعال میگردد.
بنابراین برای تعدیل انتظار فرزندان از والدین، باید روحیه شکرگزاری را در آنها تقویت کرد و از کارهایی که حس حمد الهی را در فرزندان کمرنگ میکند، اجتناب کرد. در تعالیم دین اسلام علاوه بر تأکید به لزوم تقویت روحیه شکرگزاری، به برخی عوامل کاهنده و افزاینده حس سپاسگزاری نیز اشارهشدهاند.
یکی از عواملی که موجب میشود تا فرزندان از زندگی خود احساس رضایت کنند و با کمبودهای احتمالی موجود، بهگونهای مطلوب کنار بیایند و حس شکرگزاری در آنها تقویت شود، آمدوشد با فقراء و دوری از ثروتمندان و اغنیاء است. فرزندان با مشاهده و مقایسه خود با افرادی که با مشکلات بهمراتب بیشتر، دستوپنجه نرم میکنند درواقع نسبت به شرایطی که در آن هستند احساس رضایتمندی بیشتری میکنند.
در آموزههای دین اسلام در احادیث مختلف به این مطلب اشاره گردیده است.
1. عن ابی جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ ع أَنَّهُ قَالَ لِرَجُلٍ یَا فُلَانُ لَا تُجَالِسِ الْأَغْنِیَاءَ فَإِنَّ الْعَبْدَ یُجَالِسُهُمْ- وَ هُوَ یَرَى أَنَّ لِلَّهِ عَلَیْهِ نِعْمَةً- فَمَا یَقُومُ حَتَّى یَرَى أَنْ لَیْسَ لِلَّهِ عَلَیْهِ نِعْمَةٌ.[2]
امام باقر (ع) به مردى فرمود: اى فلانى همنشین مشو با اغنیاء و ثروتمندان زیرا بنده خدا با آنها همنشین شود با این عقیده که خداوند به آن فرد ثروتمند نعمت داده است و از جاى خود برنخیزد جز آنکه معتقد شود خدا به او نعمتی نداده است (چونکه زندگى خود را در برابر توانگران نابود و ناچیز میشمارد).
2. عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ثَلَاثَةٌ مُجَالَسَتُهُمْ تُمِیتُ الْقَلْبَ … لْجُلُوسُ مَعَ الْأَغْنِیَاءِ.[3]
همنشینی با سه گروه دل را میمیراند… نشستن با توانگران.
لازم به ذکر است منظور از اغنیاء و ثروتمندان در این روایات افرادی است که غرق در نعمت هستند و آثاری از حمد و شکر و معنویت در زندگی آنها دیده نمیشود. انسان در ارتباط با این افراد هیچ نکته عبرتآموزی تحصیل نمیکند و فقط حس شکرگزاری در او سرکوب میشود.
3. وَ إِیَّاکُمْ أَنْ تَمُدُّوا أَطْرَافَکُمْ إِلَى مَا فِی أَیْدِی أَبْنَاءِ الدُّنْیَا فَمَنْ مَدَّ طَرْفَهُ إِلَى ذَلِکَ طَالَ حُزْنُهُ وَ لَمْ یُشْفَ غَیْظُهُ وَ اسْتَصْغَرَ نِعْمَةَ اللَّهِ عِنْدَهُ فَیَقِلُّ شُکْرُهُ لِلَّهِ وَ انْظُرْ إِلَى مَنْ هُوَ دُونَکَ فَتَکُونَ لِأَنْعُمِ اللَّهِ شَاکِراً وَ لِمَزِیدِهِ مُسْتَوْجِباً وَ لِجُودِهِ سَاکِباً.[4]
بپرهیزید از چشمداشت به آنچه دنیاداران دارند زیرا هر کس این عمل را انجام دهد، اندوهش بسیار میشود و خشمش فرونکشد و نعمت خدا در نظرش اندک جلوه میکند و شکرش براى خدا کم میشود، همواره به کسى نظر کن که نصیبش از نعمتهای الهى کمتر از تو است تا شکر نعمتهای موجود را بجاى آورى و براى افزایش نعمت خداوند، شایسته باشى و تحت عنایت و امتنان الهی واقع گردی.
4. هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ لِحُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ یَا حُمْرَانُ انْظُرْ إِلَى مَنْ هُوَ دُونَکَ فِی الْمَقْدُرَةِ وَ لَا تَنْظُرْ إِلَى مَنْ هُوَ فَوْقَکَ فِی الْمَقْدُرَةِ فَإِنَّ ذَلِکَ أَقْنَعُ لَکَ بِمَا قُسِمَ لَکَ وَ أَحْرَى أَنْ تَسْتَوْجِبَ الزِّیَادَةَ مِنْ رَبِّکَ[5]
هشام بن سالم مى گوید: از امام صادق علیه السّلام شنیدم که به حمران بن اعین مى فرمود: اى حمران! به کسى بنگر که پایینتر از توست و به کسى منگر که در فوق توست. این شیوه تو را به آنچه روزیت شده، قانع میکند و تو را شایسته نعمت بیشتر از سوی پروردگارت قرار میدهد.
علماء در شرح این روایت میفرمایند: رضایت به نعمتهای الهی و معرفت و شناخت قدر آنها، درواقع شکر و تعظیم خداوند است؛ و شکر الهی موجب زیادت نعمتها میگردد. درحالیکه نظر به کسی که ازلحاظ مادی از وضعیت مناسبتری نسبت به ما برخوردار است، موجب نارضایتی و کفران نعمت و سلب نعمت میگردد.[6]
درنتیجه پیشنهاد میشود برای تعدیل توقعات فرزندان، والدین برنامهای منسجم برای معاشرت و رسیدگی به فقراء با همکاری فرزندان خود داشته باشند تا علاوه بر رشد حس هم دوستی به حس شکرگزاری و درنتیجه آن متعادل شدن توقعات فرزندان دست پیدا کنند.
پینوشت
[1] - رک: آناتومی جامعه ص 41
[2] - وسائل الشیعة، ج12، ص: 36
[3] - الکافی (ط - الإسلامیة)؛ ج2؛ ص 641
[4] - بحار الأنوار (ط - بیروت)؛ ج72؛ ص 367
[5] - الکافی (ط - الإسلامیة)، ج8، ص: 244
[6] - شرح الکافی-الأصول و الروضة (للمولى صالح المازندرانی)، ج12، ص:319
منبع: راسخون
قصه های قرآنی و تکنیک های تربیتی و آموزشی
عناصر تشکیل دهنده قصه های قرآنی بسیار ارزشمند و پر محتوی هستند، به طوری که مباحثی همچون تربیت توحیدی و خدا محوری، معاد باوری، تربیت انقلابی، تربیت اخلاقی، تربیت اجتماعی و همچنین تربیت عقلانی را می توان در آنها مشاهده کرد، تربیت انقلابی را می توان در تلاش های مجاهدانه پیامبران الهی برای سرنگون کردن طغیانگران و مستکبرانی همچون نمرود و فرعون ها مشاهده کرد.
قرآن کریم آخرین و یگانه کتاب آسمانی است که برنامه های تربیتی و آموزشی آن ضامن سعادت جامعه بشری است، کتابی که در خود گوهرهای ناب زندگی سعادت بخش را به همراه دارد، و تکنیک های صحیح تربیتی و آموزشی را در پیش روی فرهیختگان و جویندگان هدایت وحیانی قرار می دهد،[1] فقط باید هوشمندانه و مشتاقانه برای فراگیری آموزه های آن قدم برداشت و معارف و زیبا و الهی آن را با قوت دریافت کرد و در زندگی فردی و اجتماعی خود آنها را به کار بست. «وَ کَتَبْنا لَهُ فِی الْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ مَوْعِظَةً وَ تَفْصیلاً لِکُلِّ شَیْءٍ فَخُذْها بِقُوَّةٍ وَ أْمُرْ قَوْمَکَ یَأْخُذُوا بِأَحْسَنِها؛[2] و براى او در الواح اندرزى از هر موضوعى نوشتیم؛ و بیانى از هر چیز کردیم پس آن را با جدّیت بگیر! و به قوم خود بگو: به نیکوترین آنها عمل کنند! (و آنها که به مخالفت برخیزند، کیفرشان دوزخ است؛)».
تکنیک های تربیتی و آموزشی قرآن کریم
یکی از سؤالات کاربردی و مهمی که ذهن پژوهشگران علوم تربیتی و مباحث قرآنی را به خود جلب کرده، تکنیک ها و مدهای تربیتی است که قرآن کریم در پیش روی افراد قرار داده است، به عبارتی این کتاب آسمانی و وحیانی با شیوه و راهکارهای بسیار زیبا انسان ها را به سوی خوبی ها و پرهیز از زشتی ها دعوت کرده است، حال جای این سؤال باقی است که مدل های قرآن کریم در این خصوص کدامند؟ در سلسله مقالاتی سعی داریم به این پرسش کاربردی اشاره کنیم.
تکنیک قصه گویی و داستان پردازی
یکی از زیباترین و جذاب ترین راه ها و تکنیک های تربیتی قرآن کریم بهره گیری از اسلوب قصه گویی و داستان پردازی است. راهکار بسیار جذاب و شگفت انگیزی که در تمام رده های سنی و شغلی اثر بخشی حیرت آوری داشته است.«نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ أَحْسَنَ الْقَصَص[3] ما بهترین سرگذشت ها را از طریق این قرآن- که به تو وحى کردیم- بر تو بازگو مى کنیم». ولی قصه و داستان های قرآنی با سایر قصه های رایج اجتماعی متفاوت است، چرا که از حیث ساختار، محتوا، اهداف، اجزاء و نکات تربیتی از چنان غنا و استحکامی برخوردار است که حیرت انسان را برمی انگیزد.
ضرورت الگوسازی برای دهه سومی ها
گرایش به اسوه و اسطورهها و توجه زیاد به نخبگان و قهرمانان تاریخی یک از خصلتهای روحی دوران جوانی است. نسل سوم که فقط از شخصیتهایی چون امام خمینی(ره) سرداران شهید دفاع مقدس، شهدای محراب، و متفکرانی همانند استاد مطهری، شهید بهشتی، مفتح و باهنر، تصویر و یادبودی دیده است بیشتر تشنه آشنایی کامل با سیرهی عملی و اندیشه ناب این بزرگواران هستند تا بتوانند با پیروی از افکار و اندیشهی این بزرگان و با تطبیق رفتارها و عملکردهای خویش با الگوهای ایدهآل خود، کاستیهای معنوی و رفتاری خود را جبران کنند و خلاهای روحشان را پر کنند. از این رو تبلیغ و معرفی سیرهی اخلاقی بزرگان دین و اندیشمندان و فرهیختگانی که عمر خود را در خدمت به مردم، دین و دنیای علم و تمدن گذراندهاند میتواند برای جوانان منشأ رشد و کمال صفات ارزشمند انسانی باشد.
الگوسازی از روحیه ایثار و از خودگذشتگی شهدا به ویژه شهدای مدافع حرم که به نوعی نسل جوان توانایی درک بیشتری از شرایط آنها دارند، از ضرورت های کنونی دهه چهارم انقلاب است. عشق و علاقه نسل جوان به شهید سپهبد سلیمانی و حضور میلیونی آنها در مراسم تشییع ایشان می بایست به عنوان تلنگری به نهادها و دستگاههای فرهنگی کشور باشد که با شناخت این ظرفیت، پیام آن را دریافت و در مسیر پاسخدهی به نیازهای فطری جوانان در زمینه الگویابی تلاش بیشتری داشته باشند. ناگفته نماند بخش مهمی از ضعفها و نقصهای موجود در این زمینه نیز به نیروهای انقلابی که به نوعی دارای مرجعیت فکری و یا سیاسی برای نسل جوان هستند، برمیگردد؛ زیرا خواسته یا ناخواسته از برقراری ارتباطهای گستردهتر و صمیمانهتر با نسل جوان غفلت کردند و در نبود آنها، برخی افراد و یا جریانهای دیگر، خوراک فکری و ارزشی موردنظر خود را به نسل جوان، بویژه در دانشگاهها منتقل میکنند.
راسخون
رضایت پدر یا مادر از فرزندان؛ کدام مهمتر است؟
حضرت آیت الله مجتهدی تهرانی(ره)؛ از اساتید اخلاق میفرمودند: مادر باید از شما راضی باشد. اگر میخواهید بهشتی شوید، مادر باید از شما راضی باشد. مادر از پدر مهمتر است.
در روایت آمده کسی از رسول خدا(ص) پرسید : «من به چه کسی خوبی کنم؟»
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: مادرت.
مجددا پرسید، فرمودند: مادرت. بار چهارم در جواب فرمودند: پدرت. سه مرتبه فرمودند مادر و یک مرتبه فرمودند پدر.
چون مادر رقیق القلب است. اگر انسان مقداری به حرف مادر نرود، دلش میگیرد. اما پدر اینطور نیست، لذا مادر را سه مرتبه سفارش کردند و پدر را یک مرتبه. هر شب یک سوره قرآن برای پدر و مادرتان بخوانید و یادشان کنید و بر این کار مقید باشید.
جهان نیوز
آیا سحر و جادو در زندگی انسان تاثیر دارد؟
سوال؛
با احترام لطفا در خصوص مسئله ذیل که امروزه در جامعه فراوان شده راهنمایی و پاسخ لازم را ارائه نمایید اینکه،شنیدین که میگن بخت کسی بسته شده،این حرف صحت داره؟؟!!
تا به حال به چنین چیزی اعتقاد نداشتم،ولی یه جوان بسیار باایمان و خوب که همه شرایط ازدواج راهم داره ولی در همه خواستگاریها اخرش یه طوری میشه که وصلت سر نمیگیره…
حالا دیگه خودمم شک کردم ایا چنین چیزی هست واقعا؟
ایا ذکر یا دعایی هست برا چنین مشکلی…
پاسخ معاونت محترم فرهنگی تربیتی مرکز آموزشهای غیرحضوری به سوال فوق؛
سلام علیکم
با احترام ، ضمن آرزوی موفقیت وحسن عاقبت، در خصوص سؤال مطرح شده نکات ذیل باستحضار می رسد:
1- بر اساس آموزه های دینی ، سحر و جادو وجود دارد و احتمال می رود که زندگی و سرنوشت کسی بوسیله این امور با مشکل روبرو شود ؛
2-نباید عدم موفقیت در زندگی و یا نرسیدن به مقصود را به سحر نسبت داد ؛چرا که امور قطعی و مسلّمی در این عالم وجود دارد که می تواند منشأ عدم دستیابی به مطلوب ، آنها باشد از جمله امتحان و آزمایش که از سنتهای قطعی این عالم است و مواد آزمون هم می تواند همه امور باشد؛.
پس تا آنجا که ممکن است نباید پذیرفت که عدم موفقیت در امور ،به دلیل سحر است ؛ چرا که اگر چنین باوری در فردی ایجاد و یا تقویت شد ، انسان حودش را در برابر این قدرت ماورائی شکست خورده و ناتوان می بیند و دچار ناامیدی و افسردگی می شود؛
3- نباید از لطف، مهربانی ، غلم و قدرت خداوند متعال غافل بود باور کنیم قدرت خداوند متعال بالاترین قدرتهاست و امورری از قبیل سحر و جادو در زندگی اسنانهای مؤمن تاثیر قابل توجهی ندارد؛
4- مجددا تاکید می شود نباید باور داشت که سرنوشت من دچار سحر شده است امااگریک درصد هم احتمال بدهیم که ممکن است دلیل عدم موفقیتم سحر و جادو باشد راه باطل کردن آن وجود دارد ؛
5- راه باطل کردن آن رفتن در خانه رمالها و دعا نویس ها نیست هیچکس بهتر از خود انسان و افراد مومن نمی توانند در حق انسان دعا کنند پس با توسل و دعا می توان ، اینگونه امور را باطل کرد، بر اساس بعضی نصوص و دستور العملها برای باطل شدن سحر موارد ذیل که مجرب هم است توصیه شده :
الف: صدقه دادن به نیت باطل شدن سحر؛
ب:ذبح خروس سفید- اگر خروس خانگی و محلی باشد بهتر است -و گوشت آنرا به فقیر دادن ،
ج: 30 هزار مرتبه استغفار که شاه کلید رفع همه مشکلات است ؛
د: دعای ابطال السحر که در کتاب مصباخ کفعمی موجود است؛
با توکل بر خداوند متعال ، امید به لطف و مهربانیش ، باور داشت علم و قدرتش ،امتحان و آزمایش دانستن اکثر مشکلات، تسلیم در برابر آنچه حضرتش مقدّر فرموده و توسل می توان زندگی با نشاط و رضایتمندی داشت إن شاءالله
چالش مومو پدیدهای نوظهور در ایران
لزوم نظارت جدی والدین بر نحوه استفاده فرزندانشان از فضای مجازی
?پس از گسترش چالش نهنگ آبی که منجر به مرگ تعدادی از جوانان ایرانی شد، حالا چالش مومو در کمین کاربران ایرانی است.
?چند سال پیش بود که چالش نهنگ آبی در فضای مجازی مطرح شد، این بازی متشکل از چند بازی در شبکه اجتماعی بود که مدیران آن، انجام این چالشها را برای بازیکنان در طول ۵۰ روز میسر کرده بود و در پایان چالش نهنگ آبی، بازیکن باید خودکشی میکرد که در کشور ما نیز متاسفانه عده زیادی از جوانان با انجام این بازی جان خود را از دست دادند.
?به تازگی چالش مومو که یکی از بازیها در شبکههای مجازی است به سر زبانها افتاده و در کشور ما نیز عدهای را مورد توجه خود قرار داده است.
?مومو یکی از بازیهای محبوب در شبکه مجازی واتساپ و فیسبوک است که پس از گذراندن چند مرحله آنلاین، کاربر یک تماس ناشناس را دریافت میکند و در این مرحله چالش کسی که با کاربر تماس میگیرد، کاربر را پس از مدتی مجبور به انجام کارهای خشونت آمیز و در نهایت خودکشی میکند.