بدعت چیست؟/ نگاهی بر دلائل رد نظریه مخالفان زیارت قبور
* مخالفان زیارت قبور
وهابيان قائلند كه هر گونه زيارت قبور (پيامبر- صلي الله عليه و آله- و غير ايشان)، بدعت و حرام بوده و موجب شرك است!
يكي از اشكالات مهم وهابيت بر مسلمانان همين مسأله زيارت قبور است كه در منابع خودشان از اين عمل به عنوان يك عمل شرك آميز، حرام و بدعت ياد مي كنند چنانكه ابن تيميه بنيانگذار تفكر وهابيت در كتاب «الرّد علي الاخنائي» مي گويد: «من زار قبره (نبي - صلي الله عليه و آله -) او قبره غيره يشرك به و يدعوه من دون اللّه فهذا حرام كلّه و هو مع كونه شركاً باللّه»[1] هركس قبر پيامبر- صلي الله عليه و آله - و غير او (از اوليا و صالحان) را زيارت كند به غير خدا رو آورده و به خداوند شرك ورزيده، پس اين عمل حرام و شرك به خداوند است.
و در كتاب «الجواب الباهر في زوار المقابر» مي گويد: «زيارت قبور انبياء اوليا و صالحين، بدعت و نامشروع است»[2]
آيات قرآن كريم و احاديث متواتر نبوي به زيارت قبور مخصوصاً زيارت قبور پيامبران و اوليا و صالحان تأكيد كرده و بر آن فضيلت ها و پاداش هايي بر شمرده اند. قبل از استدلال به قرآن و روايات فراوان در خصوص جواز زيارت قبور لازم است به مفهوم سنت و بدعت اشاره كنم: سنت در لغت به معناي «دستور، مقررات و قانون مي باشد»[3] و در اصطلاح به معناي «قول معصوم و فعل او و تقرير او است».
بدعت در لغت به معني عمل بي سابقه و جديد است. هر چيز تازه و نوظهور كه بدون سابقه انجام بگيرد در لغت به آن بدعت مي گويند.[4]
در تعريف اصطلاحي بدعت گفته شده است:
بدعت، آن است كه چيزي بر دين افزوده يا از آن كاسته شود و اين عمل، به حساب دين گذاشته شود.[5] و به تعبير ديگر بدعت، نوآوري در دين است در حالي كه دليلي بر جواز آن در شرع نباشد و چنان چه اين نوآوري ريشه در شرع داشته باشد، بدعت نيست.[6]
بنابراين هر نوع تصرف در دين بدون جواز شرعي به عنوان نوآوري خواه به صورت افزايش و خواه به صورت كاهش بدعت ناميده مي شود.
کاش اندکی به یادش باشیم
آیا می توان شکار غیرقانونی را مصرف کرد؟
رهبر معظم انقلاب اسلامی به استفتائی پیرامون «شکار غیرقانونی» پاسخ گفتند.
سؤال: حکم پرندگانی که قانوناً شکار آنها ممنوع هست چیست؟
جواب: هر چند شکار غیرقانونی جایز نیست؛ ولی اگر با رعایت شرایط در توضیح المسائل، شکار انجام گرفته باشد خوردن آن اشکالی ندارد.
روایاتی زیبا و خواندنی از معصومین(علیهم السلام) درباره حقوق زن و شوهر
1. قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِه - : أحسَنُ النّاسِ إيماناً أحسَنُهُم خُلُقاً و ألطَفُهُم بِأهِلهِ.
«بحارالأنوار، ج 71، ص 387»
پيامبر اکرم - صلي الله عليه و آله - فرمود: نيكوترين مردم از نظر ايمان، خوش اخلاق ترينِ آنها و مهرورزترين شان با خانواده خود است.
2. قالَ رَسُولُ اللهِ – صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِه - : جُلُوسُ المَرءِ عِندَ عِيالِهِ أحَبُّ إلَي اللَّهِ مِنِ اعْتِکافٍ في مَسجِدي هذا.
«تنبيه الخواطر، ج 2، ص 122»
پيامبر اکرم - صلي الله عليه و آله - فرمود: نشستن مرد پيش زن و فرزندنش، نزد خداوند محبوب تر است از اعتکاف در اين مسجد من.
3. قالَ رَسُولُ اللهِ - صلي الله عليه و آله - : إذا حَمَلَتْ الْمَرْئَةُ کانَتْ بِمَنْزِلِهِ الصَّائِمِ الْقائِّمِ الْمُجاهِدِ بِنَفْسِهِ وَ مالِهِ فِي سَبِيلِ اللهِ فَإذا وَضَعَتْ کانَ لَها مِنَ الْأجْرِ ما لا يَدْريِ أحَدٌ ما هُوَ لِعِظَمِهِ … .
«وسائل الشيعه، ج 15، ص 175»
پيامبر اکرم - صلي الله عليه و آله - فرمود: آنگاه که زن حامله شود چنان است که با دهان روزه به جهاد مالي و جسمي در راه خدا بپردازد و هنگامي که زايمان کند، براي او اجر و پاداش عظيمي است كه کسي قادر به محاسبه آن نخواهد بود و آنگاه که به شير دادن فرزند مي پردازد، در هر مرتبه چنان است که بنده اي از اولاد اسماعيل پيامبر را در راه خدا آزاد کرده باشد و آنگاه که بچه را از شير گرفت، فرشته اي به پهلويش مي زند و مي گويد: همه گناهانت آمرزيده شد.
4. قالَ رَسُولُ اللهِ - صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِه - : أيَّما اِمرَأةٍ حَمَلَتهُ عَلي ما لايَقدِرُ عَلَيهِ وما لا يُطيقُ لَم تُقبَلَ مِنها حَسَنَةٌ.
«مکارم الأخلاق، ص 215»
پيامبر اکرم - صلي الله عليه و آله - فرمود: زني که شوهر خود را بر انجام کارهايي وادار کند که او توانايي انجام دادن آنها را ندارد، هيچ يک از کارهاي نيک او پذيرفته نخواهد شد.
5. قال الامام السجاد - عَلَيْهِ السَّلامُ - : إنَّ أرضاکم عِندَاللَّهِ أسبَغُکم عَلي عِيالِهِ.
«بحارالأنوار، ج 78، ص 136»
امام سجّاد - عليه السلام - فرمود: خداوند از آن کس خشنودتر است که خانواده خود را بيشتر در آسايش و نعمت قرار دهد.
6. قال الامام السجاد - عَلَيْهِ السَّلامُ - : لَأن أدخُلَ السُّوقَ و مَعي دِرهَمٌ أبتاعُ بِهِ لَحماً لِعِيالي و قَد قَرِمُوا إليهِ أحَبُّ إلَي مِن أن اعتِقَ نَسَمَةً.
«وسائل الشيعه، ج 21، ص 543»
امام سجّاد - عليه السلام - فرمود: چنان چه وارد بازار شوم و درهمي داشته باشم و با آن براي خانواده ام گوشتي بخرم که بدان رغبت کرده اند، براي من محبوب تر است از اين که بنده اي را آزاد کنم.
7. قال الامام الصادق - عَلَيْهِ السَّلام - : إنَّ المَرءَ يَحتاجُ في مَنزِلِهِ و عيالِهِ إلي ثَلاثِ خِصالٍ يَتَکلَّفُها و إن لَم يَکن في طَبعِهِ ذلِک: مُعاشَرَةٍ جَميلَةٍ و سَعَةٍ بِتَقديرٍ و غَيرَةٍ بِتَحَصُّنٍ.
«تحف العقول، ص 322»
امام صادق - عليه السلام - فرمود: مرد براي اداره منزل و خانواده خود به سه خصلت نياز دارد كه حتي اگر در طبيعت او نباشد، (بايد خود را به آنها وادارد)، آن خصلت ها عبارتند از: خوش رفتاري، گشاده دستي سنجيده و غيرت براي حفاظت از آنها.
8. قال الامام الصادق - عَلَيْهِ السَّلامُ - : لاغني بِالزَّوجِ عَن ثَلاثَةِ أشياء فيما بَينَهُ و بَينَ زوجَتِهِ و هِي: المُوافَقَةُ لِيَجتَلِبَ بِها مُوافَقَتَها و مَحَبَّتَها و هَواها و حُسنُ خُلقِهِ مَعَها وَ استِعمالُهُ استِمالَةَ قَلبِها بِالهَيئَةِ الحَسَنَةِ في عَينِها و تَوسِعَتِهِ عَلَيها.
«ميزان الحکمه، ح 7876»
امام صادق - عليه السلام - فرمود: شوهر در رابطه خود با همسرش از سه چيز بي نياز نيست: سازگاري با او تا به اين وسيله سازگاري و محبت و عشق او را به خود جلب کند و خوش خويي با او و دلبري از او با آراستن خود براي وي و
فراهم آوردن امکانات آسايش او.
9. قال الامام الصادق - عَلَيْهِ السَّلامُ - : مَن حَسُنَ بِرُّهُ بِأهلِ بَيتِهِ مُدَّ لَهُ في عُمرِهِ.
«الکافي، ج 2، ص 105»
امام صادق - عليه السلام - فرمود: هر کس به خانواده اش نيکي کند، بر عمرش افزوده شود.
10. قالَ رَسُولُ اللهِ – صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِه - : لَو أمَرتُ أحَداً أن يَسجُدَ لأِحَدٍ لأَمَرتُ المَرأةَ أن تَسجُدَ لِزَوجِها.
«بحار الأنوار، ج 103، ص 246»
پيامبر اکرم - صلي الله عليه و آله - فرمود: اگر قرار بود دستور دهم کسي در برابر کسي سجده کند، به زن دستور مي دادم تا براي شوهرش سجده کند.
سیره علما/آیه ها و آینه ها- شماره 1
کتاب«آیه ها و آینه ها» شامل حکایت های جالب از سبک زندگی علما و بزرگان، به همت خبرگزاری حوزه، تدوین، چاپ و منتشر شد.
کتابچه «آیه ها و آینه ها» که در 72 صفحه ، شامل بخشی از حکایت های جالب از سبک زندگی علما و بزرگان است
این کتابچه که منبری،آماده برای مبلغان به خصوص در ایام تبلیغی است، هر داستان آن، با یک نکته آغاز با آیه ای از قرآن کریم ادامه پیدا می کند و در نهایت با یک حکایت جالب و پند آموز از سبک و زندگی علمای دین، تمام می شود.
خاطرنشان می شود: رمز موفقیت مقام معظم رهبری مدظله العالی؛ حلالیت طلبی شگفت انگیز آیت الله حائری؛ آیت الله میلانی در حال بیهوشی پرفسور برلون را مسلمان کرد؛ مرجع تقلیدی که خیاطی آموزش می داد؛ شب سخت سید جمال الدین گلپایگانی در تخت فولاد؛ عالمی که همسر برادرش را بعد از چهل سال زندگی نمی شناخت؛ گریه کلیمیان پای سخنرانی آیت الله نهاوندی؛ دارندگان حقوق های نجومی این حایت را بخوانند و… . ازبرخی موضوعات این کتابچه است.
با شفیعان قیامت بیشتر آشنا شویم
هر زني كه نمازهاي پنجگانهاش را بخواند و روزه ماه رمضان را بگيرد، و در صورت استطاعت به زيارت خانه خدا برود و زكات خود را بدهد و از همسر خويش اطاعت كند و پس از من علي را به امامت قبول داشته باشد چنين زني به شفاعت دخترم فاطمه ـ عليه السّلام ـ وارد بهشت خواهد شد.
* اسباب شفاعت
هدف از گشودن اين بخش اين است كه با شناخت شفيعان و آشنائي با خصوصيات افرادي كه مورد شفاعت قرار ميگيرند، بدانيم شفاعت در قرآن و احاديث اسلامي بسيار حساب شده است و هرگز اعتقاد به آن مايه جرأت بر گناه نميگردد بلكه سبب ميشود كه تا حدودي خود را از آلودگي حفظ كرده تا زمينه شفاعت را از بين نبريم. و بايد توجه داشته باشيم كه شفيعاني كه در اين بخش خواهيم شناخت نحوه شفاعت برخي از آنان با برخي ديگر كاملا تفاوت دارد. مثلا نخستين شفيع انسان در درگاه الهي اطاعت و فرمانبرداري او است و به طور مسلم نحوه شفاعت اطاعت، با شفاعت كردن پيامبران و اولياء خدا تفاوت دارد. اما از آنجا كه نتيجه همگي آمرزش گناهان افراد و تكامل و تعالي آنان است در روايات از همه آنها به شفيع و شفاعت كننده تعبير شده است. ما نيز به پيروي از احاديث اسلامي، در اين بخش همگي را تحت اين عنوان ميآوريم هرچند برخي از آنها شفيع اصطلاحي نخواهند بود.
معرفی کتاب/تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث
نهاد خانواده، اصلى ترین رکن جامعه و بستر فرهنگ هاى گوناگون و زمینه ساز خوش بختى یا بدبختى انسان ها و امّت هاست؛ از این رو اسلام، که دربردارنده برنامه سعادت و تکامل بشر است، عنایت ویژه اى به سلامت، رشد و پویایى این نهاد سرنوشت ساز دارد.
این کتاب، با بهره گیرى از آیات و احادیث، بدین موضوع مهم پرداخته و در سه بخش اصلى سازمان یافته که عبارت اند از:
تشکیل خانواده؛ عوامل تحکیم خانواده؛ آسیب هاى خانواده.
اسلام در سه زمینه یادشده، رهنمودهای مهم و سازنده اى دارد که در این مجموعه به صورتى منسجم، با شیوه اى نو و با تحلیل هاى مورد نیاز عرضه مى شود.
اثر حاضر، نیاز پژوهشگران مسائل خانواده را به منابع اسلامى برآورده مى کند. خانواده ها، به ویژه جوانان، براى رسیدن به زندگى همراه آسایش و آرامش، مى توانند از آن بهره مند شوند.
امامزاده کیست و به چند گروه تقسیم می شوند
هر زيارتگاهي، منسوب به امامان عليهم السلام نيست؛ لذا شايسته است شجره نامه و عناوين آنان (صحابي، محدث و غيره) براي زائران و گردشگران معرفي شود.
شناخت دین یکی از وظایفی است که بر عهده هر مسلمانی بوده که این راستا در شماره های گوناگون، بخش های مختلفی از مباحث دینی را تقدیم حضور مخاطبان گرامی خواهیم کرد.
* امامزاده کیست
شناسايي «امامزادگان» و نكوداشت آنان در علم رجال از مباحث مفيد و ضروري است.
واژة «امامزاده» مركب از واژگان: «امام» و «زاده» است.
منظور از امام، پيشوايان دوازده گانة تشيع مي باشد كه بر اساس نص و نصب از سوي خداوند انتخاب شده و تعداد آنها 12 نفر معصوم هستند.[1]
مقصود از «زاده»، فرزندان بي واسطه و با واسطة آن ها مي باشند. البته نام بانوان «بانوان سادات» معمولاً با ضميمة واژگان سيّده, بيبي و خاتون, مورد خطاب و ياد قرار مي گيرد؛ همچون: «سيّدة نفسيه» در شهر قاهره (مصر).
نگاهی بر آثار التزام و استمرار بر نوافل و مستحبات
ابوحمزه ثمالي مي گويد كه امام ـ عليه السّلام ـ فرمود: هيچ نمازي بدون حضور قلب قبول نيست. من عرض كردم: فدايت شوم، همه ما هلاك شديم؟ فرمود: نه، زيرا خداوند متعال اين گونه عبادات را به وسيله نافله ها كامل ميگرداند.
تربیت اسلامی از توصیه های بزرگان دین برای مسلمانان است که در شماره های گوناگون، بخش های مختلفی را تقدیم حضور مخاطبان گرامی خواهیم کرد.
* انجام مستحبات و ترک مکروهات
يكي از نقطه هاي آغاز در رسيدن به كمال، التزام به نوافل و مستحبات است. نوافل و سنن صالحه چندان مهم است كه بعضي از فقها ترك جميع سنن را از آن جهت كه دليل بر بي اعتنايي به آداب شرع مقدس است حرام دانسته اند.[1]
ـ چند نكته مفيد:
الف. التزام و استمرار بر نوافل و مستحبات سه اثر مهم دارد:
1. گناهان انسان را محو مي سازد، چنانكه خداوند متعال مي فرمايد:
«وَ أَقِمِ الصََّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ»[2]
نماز بگذار در آغاز و انجام روز و ساعاتي از شب. زيرا نيكيها بديها را از ميان مي برد… .
و در حديث آمده است كه نماز مؤمن در شب گناهان روز او را از بين مي برد.[3] و در بعضي نقلها آمده است كه نماز وِتْر گناهان را از بين مي برد.[4]
2. نواقص و كمبودهايي را كه بر اثر غفلت يا قصور در فرايض و واجبات رخ داده است، جبران ميكند. مثلاً نوافل يوميه ـ خصوصاً نوافل شب ـ نواقص نمازهاي يوميه را مرتفع مي سازد، روزه هاي مستحبّي نواقص روزه هاي ماه رمضان را برطرف مي كند، صدقات مستحبّه كمبودهاي واجبات مالي از قبيل زكات و خمس را رفع مي نمايد و … احتمال دارد كه اعمال مستحبه مطلقاً در رفع نواقص كليه فرايض و واجبات مؤثر باشد. در اين مورد به چند حديث اشاره مي شود.
از امام باقر ـ عليه السّلام ـ نقل شده است كه فرمود:
« إنَّما جُعِلْتَ النّافلةُ لِيَتُمَّ بها ما يَفْسُد منَ الْفريضةِ.»[5]
نماز نافله براي آن قرار داده شده است كه فساد و نقص فرايض را جبران كند.
و در حديث ديگر آمده است:
«إنَّ تباركَ و تعالي أتمَّ صلوةَ الْفريضةَ بصلوةِ النّافِلةِ.»[6]
خداوند تبارك و تعالي نماز واجب را با نماز نافله كامل كرده است.
ابوحمزه ثمالي مي گويد كه امام ـ عليه السّلام ـ فرمود: هيچ نمازي بدون حضور قلب قبول نيست. من عرض كردم: فدايت شوم، همه ما هلاك شديم؟ فرمود: نه، زيرا خداوند متعال اين گونه عبادات را به وسيله نافله ها كامل ميگرداند.[7]
3. موجب تقرّب به خداوند سبحان مي شود، چنانكه مي فرمايد:
«تَتَجافي جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزاءً بِما كانُوا يَعْمَلُونَ»[8]
مؤمنان حقيقي شبها پهلو از بستر برمي دارند و خداي را با بيم واميد مي خوانند و از آنچه روزيشان كرده ايم انفاق مي كنند. پس هيچ كس نمي داند به پاداش اعمالشان چه نعمتها به عنوان چشم روشني براي آنها در عالم غيب آماده شده است.
ازدواج امام علی(ع) با حضرت فاطمه(س)
پيامبر خدا، پس از سيزده سال سختكوشى ، تلاش در راه ابلاغ رسالت و تحمّل دشوارى ها ، شكنجه ها و آزارها به مدينه هجرت كرد و حكومت اسلامى را بنياد نهاد .
على عليه السلاماز آغازين روزهاى رسالتپيامبر صلى الله عليه و آله، همگام و همراه پيامبر خدا بود و در سال اوّل هجرت ، ۲۴ سال داشت . او بايد ازدواج مى كرد و زندگانى مشترك را آغاز مى كرد .
فاطمه عليها السلامنُه ساله است . او دختر پيامبر خداست و در جايگاهى بلند از فضايل انسانى و ويژگى هاى والاى ملكوتى ، كه پيامبر خدا بارها او را ستوده و «پاره قلب» خود ناميده است .
موقعيت پيامبر صلى الله عليه و آله در جايگاه زعامت امّت از يك سوى ، و شخصيت والاى فاطمه عليها السلام از سوى ديگر ، زمينه اى بود تا كسانِ بسيارى ـ بويژه آنان كه از اين گونه پيوندها بيشتر در فكر رقم زدن آينده خود هستند ـ ، به خواستگارى بروند . پيامبر صلى الله عليه و آله ، يكسر جواب رد مى داد و گاه ، تصريح مى كرد كه منتظر «قضاى الهى» است .
برخى از دوستان على عليه السلام و صحابيان پيامبر خدا به وى پيشنهاد كردند كه به خواستگارى فاطمه عليها السلام برود . على عليه السلام ، قلبى دارد سرشار از ايمان و سينه اى آكنده از عشق ؛ امّا دستانى تهى و پيراسته از درهم و دينار . على عليه السلام به خانه پيامبر خدا رفت ، شكوه و عظمت پيامبر خدا ، او را از سخن گفتن باز داشت . با چشمانى آميخته با آزرم ، نگاهى به پيامبر صلى الله عليه و آله داشت و نگاهى ديگر به زمين .
پيامبر صلى الله عليه و آله با تمهيداتى على عليه السلام را به سخن گفتن وا داشت ، و چون على عليه السلام سخن گفت ، فرمود : «چيزى در زندگى دارى؟» .
جواب ، معلوم بود ؛ امّا مگر فاطمه عليها السلام را همسانى جز على عليه السلام و همسرى لايق جز او بود؟!
ازدواج (و به تعبير پيامبر خدا : امر الهى) تحقّق يافت و آن دو بزرگوار ، زندگانى مشترك را در اوّلين سال هجرت ،[۱]با مهريه اى بسيار اندك و مراسمى بس ساده و جهيزيه اى ساده تر آغاز كردند و بدين سان ، شكوهمندترين خانه و نقش آفرين ترين زندگانى مشترك در تاريخ اسلام ، رقم خورد .
در كنار خانه پيامبر صلى الله عليه و آله ، خانه اى خُرد ـ كه به راستى از همه تاريخ ، بزرگ تر و غبطه آفرين عرشيان و زمينيان بود ـ ، بر پا شد . اين خانه ، سرچشمه فضيلت ها ، مكرمت ها ، عشق ، ايمان ، ايثار ، جهاد ، ساده زيستى ، . . . بود و به راستى خانه اى بود كه سر بر عرش مى ساييد .
على عليه السلام ، اين پارساى شب و زمزمه گر خلوت هاى آن ، شير بيشه نبرد بود و هنوز زخم هاى نشسته بر پيكرش التيام نيافته ، در جنگى ديگر حاضر بود و رزم آورترين و بزرگ ترين هماوردجوىِ ميدان .
و فاطمه عليها السلام ، آرام و پرشكيب ، بار زندگى را بر دوش داشت ، با كم ترين امكانات مى ساخت ، زخم هاى همسر و پدر را مى شست و افزون بر همسرى على عليه السلام ، به تعبير لطيف پيامبر خدا ، «براى پدر ، مادرى مى كرد» .[۲]
اوّلين ثمر اين پيوند الهى ، به سال سوم هجرى ديده به جهان گشود كه حسن عليه السلام نام گرفت . و دومين آن ، حسين عليه السلام بود كه در سال چهارم به دنيا آمد . زينب و امّ كلثوم عليهما السلام پس از برادرها پاى به دنيا گذاردند و آخرين آنها ، محسن ، سقط گرديد و شهد شهادت نوشيد .
[۱] از منابع تاريخى استفاده مى شود كه ميان عقد و زفاف على عليه السلام با فاطمه عليها السلام ، مدّتى فاصله شده و عقد ، اندكى پس از رسيدن به مدينه و زفاف ، پس از جنگ بدر بوده است و توجّه به اين نكته مى تواند تعارض ميان روايت هاى موجود را حل نمايد .
[۲] شايد بدين جهت ، يكى از كنيه هاى ايشان ، «اُمّ أبيها» است .