(ای رسول ما!) پس به خاطر رحمتی از جانب خدا (که شامل حال تو شده)، با مردم مهربان گشته‏‌ای و اگر خشن و سنگدل بودی، (مردم) از دور تو پراکنده می‌شدند. پس از (تقصیر) آنان درگذر و برای آنها طلب آمرزش کن و در امور با آنان مشورت نما.
آیه
فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلینَ

ترجمه
(ای رسول ما!) پس به خاطر رحمتی از جانب خدا (که شامل حال تو شده)، با مردم مهربان گشته‏ ای و اگر خشن و سنگدل بودی، (مردم) از دور تو پراکنده می ‏شدند. پس از (تقصیر) آنان درگذر و برای آنها طلب آمرزش کن و در امور با آنان مشورت نما، پس هنگامی که تصمیم گرفتی (قاطع باش و) بر خداوند توکّل کن. براستی که خداوند توکّل کنندگان را دوست می ‏دارد.

نکته‌ها
گرچه محتوای آیه دستورات کلّی است، لکن نزول آیه درباره‏ جنگ اُحد است؛ زیرا مسلمانانی که در جنگ احد فرار کرده و شکست خورده بودند، در آتش افسوس و ندامت و پشیمانی می‌سوختند. آنان اطراف پیامبر را گرفته و عذرخواهی می‌نمودند، خداوند نیز با این آیه دستور عفو عمومی آنان را صادر نمود.

ادامه »

برداشت های اخلاقی
 کتاب «واژه های اخلاقی از اصول کافی» اثری از مرحوم آیت الله علی مشکینی است که در آن، نکاتی زیبا و قابل استفاده پیرامون مباحث مختلف اخلاقی آمده و «حوزه نیوز» منتخبی از این نکات را در شماره های گوناگون تقدیم علاقمندان می نماید.* راستگویی و أدای امانت

۱. امام صادق (علیه السلام) فرمود: هر که زبانش راست باشد، کردارش پاک است.

۲. امام باقر (علیه السلام) فرمود: پیش از یاد گرفتن حدیث، راستگویی بیاموزید.

۳. امام صادق (علیه السلام) فرمود: نخستین کسی که شخص راستگو را تصدیق می کند، خداوند است که به راستگویی او واقف است و خودش هم خود را تصدیق می کند و می داند راستگوست.

۴. امام باقر (علیه السلام) فرمود: همانا مرد (پیوسته) راست می گوید، تا آنکه خداوند او را صدیق (بسیار راستگو) محسوب می دارد.

۵. امام صادق (علیه السلام) فرمود: خداوند هیچ پیغمبری را مبعوث نفرمود، جز با راستگویی و ادای امانت نسبت به نیکوکار و بدکردار.

شرح:

مراد این است که هر پیغمبری راستگو و امانت دار بوده و یا آنکه -علاوه بر آن- اگر صاحب شریعت بوده این دو صفت در برنامه شریعت او نیز بوده است.

۶. امام صادق (علیه السلام) فرمود: همانا علی نزد رسول خدا - صلی الله علیه و آله و سلم - به سبب راستگویی و ادای امانت به آن مقام رسید.

۷. امام صادق (علیه السلام)  فرمود: به روزه و نماز مردم فریفته مشوید، زیرا انسان به نماز و روزه شیفته می شود، تا آنجا که اگر ترک کند، به هراس می افتد، ولی آنها را به هنگام راستگویی و ادای أمانت بیازمایید.

شرح:

گاهی ترس از نارضایتی و اعتراض مردم یا انگیزه های دنیوی دیگر، موجب می شود که انسان بر نماز و روزه مداومت کند و آنها را ترک ننماید، پس نماز و روزه معیار کامل و همیشگی صلاح و ترس از خدا نیست.

هدف خودسازی در یک کلام قرب و نزدیکی به خدای تبارک و تعالی است. تعبیراتی مانند به کمال رسیدن و به خدا رسیدن و به رنگ خدا درآمدن، خدایی شدن و حتی واژه ولایت در حقیقت به همین معنای قرب الی الله باز می گردد. برای پاسخ گویی به این سوال ابتدا مفهوم کلمات کلیدی هدف، خودسازی و قرب را توضیح می دهیم و سپس به توضیح هدف خودسازی خواهیم پرداخت.

معنای هدف:
هدف از نظر لغت به معنای سیبل یا نشانه ای است که به سوی آن تیر می اندازند و در اصطلاح ، آن چیزی است که برای رسیدن به آن تلاش و کوشش می‏شود(فرهنگ بزرگ سخن، ج8، ص 8/83، دکتر حسن انوری). و نیز گفته‏اند: هدف، عبارت است از آن حقیقت مطلوب که اشتیاق وصول به آن، محرک انسان است به انجام کارها و انتخاب وسیله‏هایی که آن حقیقت را قابل وصول می‏نماید(ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، ج1، ص80، علامه محمدتقی جعفری).
معنای خودسازی :
در معنای خودسازی می توان گفت: هماهنگ ساختن تمام نیروها و توانایی های شناختی و احساسی و عملی انسان برای رسیدن به قرب الهی را خودسازی می گویند. البته بنابر این دیدگاه که انسان مظهر خدا است، خودسازی به معنای ظرفیت سازی و ایجاد شرایط رفع موانع برای ظهور کمالات الهی در انسان است.

ادامه »

در مفاتیح مرحوم محدث قمی در هر مناسبتی و به هر بهانه‌ای روزه مستحب است، ثوابش هم خیلی بالاست. معلوم می‌شود که روزه خصوصیّتی دارد. ثواب بالای آن هم استحقاقی نیست.

حضرت آیت الله مظاهری، سلسله دروس اخلاقی با موضوع «شرح چهل حدیث اخلاقی» داشته اند که مطالب شنیدنی و خواندنی این استاد اخلاق حوزه تقدیم نگاه شما خوبان خواهد شد.

پاداش روزه حقیقی

بِسْمِ‏ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏

«رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری‏ وَ یَسِّرْ لی أَمْری وَ احْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانی یَفْقَهُوا قَوْلی‏»

خداوند متعال در حدیث قدسی می‌فرماید: «الصَّوْمُ‏ لِی‏ وَ أَنَا اُجْزَی بِه‏».[۱]

این حدیث که علاوه بر منابع شیعیان، در منابع اهل سنّت نیز نقل شده [۲]، به سه شکل معنا شده است:

معنای اوّل؛ همین معنای ظاهری است که در میان مردم مشهور شده: «روزه مال من است و من پاداش آن را می‌دهم». کسانی که این معنا را قبول دارند، می‌گویند: خداوند برای تأکید بر ارزش روزه و برکات آن، فرموده است که خودم پاداش آن را می‌دهم.

در اینجا ایراد وارد می‌شود که چرا دربارۀ سایر عبادات نظیر نماز، جهاد و حج، چنین حدیثی نداریم؟ مگر پاداش آن عبادت‌ها را خداوند سبحان نمی‌دهد؟ پس معلوم می‌شود، این روایت باید معنای دیگری داشته باشد.

ادامه »

آیت الله مصباح یزدی در رمضان ۱۴۳۵ پیرامون موضوع «محبت خدا» سخنانی را در دفتر مقام معظم رهبری ایراد کردند که گزیده ای از این مباحث در شماره های مختلف خدمت علاقمندان عرضه خواهد شد.

 * جلسه بیست و دوم:  حدیث معراج؛ دریایی از معارف برای سیر و سلوک

 - اشاره

گفتیم که محبت خدا مراتب بی‌شماری دارد که برخی از آن‌ها برای ما قابل فهم نیست، اما بعضی از مراتب آن لازمه ایمان است و کسی که ایمان داشته باشد، اولین مراتب محبت به خدا را خواهد داشت.

هم‌چنین گفتیم که محبت اولیای خدا نیز مراتبی دارد و در جلسه گذشته برخی از روایت‌هایی را که مربوط به مراتب محبت اهل‌بیت بود، تلاوت کردیم.

ضمنا اشاره کردیم که عالی‌ترین مرتبه محبت خدا، برای اولیایی پیدا می‌شود که تنها یک محبوب اصیل دارند. آن‌ها فقط خداوند را اصالتا لایق محبت می‌دانند و سپس از انبیا، ائمه معصومین، اولیای خدا و نیز از مؤمنان، به هر نسبت که به خداوند نزدیک‌تر باشند، شعاعی از محبتشان به خداوند به آن‌ها نیز می‌تابد.

امثال بنده از آرزوی چنین مراتبی بسیار فاصله داریم، اما از آن‌جا که گاهی دانستن این مراتب باعث می‌شود که مقداری همت‌مان عالی‌تر بشود و به چیزهای پست دل نبندیم و درصدد باشیم که محبت خودمان را نسبت به خدا و اولیای او افزایش بدهیم، با استفاده از فرمایشات اهل‌بیت صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین کوشیدیم نکته‌هایی را درباره چنین مراتبی یادآوری کنیم.

ادامه »