درختان همواره در زندگی بشر مؤثر بوده اند. قرنهاست كه آدمی در سایه شاخسارشان، از شدت گرما و تابش خورشید در امان مانده و از میوه های الوان و شیرینشان بهره مند گشته است. آوای پرندگان كه در لابلای شاخ و برگ درختان مأوا گزیده اند روح و جانش را صفا بخشیده و قلب وی را مملو از خوشی و شادابی نموده است. در دل زمستان سرد نیز بار دیگر به مدد هیمه ای كه از درختان فراهم آورده و آتشی كه از آن افروخته ، سرما و یخبندان را تاب آورده و با آن دست و پنجه نرم كرده است؛ و بار دیگر این شكوفه های زیبای درختانند كه به او نوید فرارسیدن بهاری دل انگیز را می دهند.
به این ترتیب بهره مندی هایی كه از درختان عاید بشر می گردد بی شماراست و اگر درخت را نعمتی الهی بدانیم سخنی به گزاف نگفته ایم. شاید به همین دلیل است كه شعرا و بزرگان و اساتید ادب و هنر و نیز پیشوایان و بزرگان دینی همواره درخت و سبزی را گواه شناخت پروردگار دانسته اند و بر اهمیت آن تکیه کرده اند.
چنان که سعدی شاعر بزرگ ایرانی در این زمینه می گوید :
برگ درختان سبز در نظر هوشیار
هر ورقش دفتری است معرفت كردگار
پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد (ص) و امام جعفر صادق(ع) در پاره ای از احادیث خود به اهمیت درخت و درختكاری اشاره نموده اند :
قال رسول الله صلى الله علیه وآله :
” مَن نَصَبَ شَجَرَةً و صَبَرَ عَلى حِفظِها والِقیامِ عَلَیها حَتّى تُثمِرَ كانَ لَهُ فی كُلِّ شَىءٍ یصابُ مِن ثَمَرِها صَدَقَةٌ عِندَاللَّهِ(1)؛
هر كس درختى بكارد و در نگهدارى آن بكوشد تا میوه دهد، در برابر هر چه از آن میوه به دست آید، پاداشى نزد خدا خواهد داشت.”
قال رسول الله صلى الله علیه وآله:
” إن قامَتِ السَّاعَةُ و فِی یدِ أحَدِكُم فَسیلَةٌ، فإنِ استَطاعَ أنْ لایقومَ حَتّى یغرِسَها، فَلیغرِسْها(2) ؛
اگر قیامت فرا رسد و در دست یكى از شما نهالى باشد، چنانچه بتواند برنخیزد تا آن را بكارد، باید آن را بكارد.”
قال رسول الله صلى الله علیه وآله:
” ما مِن رَجُلٍ یغرِسُ غَرساً إلاّ كَتَبَ اللهُ لَهُ مِنَ الأجرِ قَدرَ ما یخرُجُ مِن ثَمَرِ ذلِكَ الغَرسِ(3) ؛
هر كه نهالى بكارد، خداوند به مقدار میوهاى كه از آن درخت به دست مىآید، در نامه اعمال او پاداش مىنویسد.
امام صادق علیه السلام:
” لاتَقطَعُوا الثِّمارَ فَیبعَثَ اللَّهُ عَلَیكُم العَذابَ صَبًّا(4)؛
درختان میوه را قطع نكنید كه خداوند بر شما عذاب فرو مىریزد.”
امام صادق علیه السلام:
” اِزرَعُوا و اغرِسُوا وَاللهِ ما عَمِلَ النّاسُ عَمَلاً اَجَلَّ ولا أطیبَ مِنهُ(5) ؛
كشت كنید و درخت بنشانید؛ به خدا قسم آدمیان كارى برتر و پاك تر از این نكرده اند.”
*******
امروزه با صنعتی شدن جوامع بشری درختان نقش حیاتی تری در زندگی بشر ایفا می كنند از سویی مقدمات پیشرفت بیشتر صنعت و فناوری را موجب می شوند و منبع تأمین كننده صدها نوع محصول محسوب می شوند و از سوی دیگر به منزله ریه های زمین تلقی می شوند. این مورد اخیر از تمام موارد قبلی مهم تر می نماید. چرا كه به دلیل فعالیت های گوناگون صنعتی انسان امروزی ،افزایش میزان آلاینده ها در جوّ زمین سلامت انسان را تهدید می كند.
در چنین شرایطی درختكاری و ایجاد جنگل های مصنوعی و کمربند سبز در اطراف شهرهای بزرگ راه حلی مناسب برای مبارزه با این مشکل به شمار می آید.
در همین راستا در ایران اسلامی همه ساله در روز 15 اسفند و در آخرین روزهای زمستان ، در حالی كه همه مردم خود را برای استقبال از روزهای پر طراوت بهاری آماده می كنند، نهال های جوان به دست خاك مهربان کشور سپرده می شود تا به درختانی نیرومند و سرسبز بدل گردند؛ امری خداپسندانه که وارستگانی چون پیامبر گرامی اسلام و حضرت امام جعفر صادق(ع) آن را واجب الاجرا دانسته اند.
پی نوشت ها:
1. میزان الحكمه، ح 9143.
2 . كنزالعمّال، ح 9056.
3 . همان، ح 9057.
4 . الكافى، ج 5، ص 294.
5 . بحارالأنوار، ج 103، ص 68.
