امام سجاد(ع) دعای وداع با ماه مبارک رمضان دارد و با اشک و آه از فراق ماه مبارک رمضان ابراز نوعی حسرت می کند یعنی دهه آخر که دهه اجابت دعاها است قطعا روزه داران این دهه نتیجه گیری را بیشتر اهمیت بدهند تا دهه اول و دوم چراکه پیامبر(ص) اسلام بر این مسئله تأکید داشتند همانطور که قرآن می فرماید:” لکم فی رسول الله اسوة حسنة” هرکاری که پیامبر(ص) انجام داده است برای ما الگوست و پیامبر(ص) بر دهه آخر ماه مبارک رمضان اینقدر اهتمام داشتند و روایات ما نیز بیانگر همین است وقتی از معصوم نسبت به وقت شب قدر سؤال می شود می فرماید: “اطلبه فی العشر الآخر” یعنی دنبال شب قدر در دهه آخر باش.

در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمودند: شب 19 رمضان تعیین مقدرات، شب 21 ابرام و تأیید و شب 23 رمضان شب امضا مقدرات یک ساله است. یعنی ثقل عبادات در دهه آخر رمضان است لذا مؤمنان چه جوان و پیر و چه زن و مرد باید در زمان برداشت محصول حواسشان جمع باشد چون پیامبر مکرم اسلام (ص) دهه آخر را بیشتر اهمیت می دادند البته تمام ماه مبارک رمضان اهمیت دارد اما دهه آخر زمان مزد گرفتن است که نباید از آن غافل بود.

 از شب بیست و یکم، دهه آخر ماه رمضان شروع مى شود که بسیار پرارزش و مغتنم است. در هر شب از شب هاى این دهه، غسل و دیگر اعمال و مناسک عبادی مستحب است و روایت شده است که رسول خدا صلى الله علیه و آله در هر شب از شب هاى دهه آخر ماه رمضان غسل مى کرد، برخلاف آنچه بعضى از ناآگاهان مى پندارند که با گذشت شب هاى قدر برنامه ماه مبارک رمضان تمام شده است.[۱]

شب‌های دهگانه از منظر قرآن

و اما«لیال عشر[۲]» (شبهاى دهگانه) مشهور ،  که در طول سال قمرى به سه دهه اطلاق شده است.[۳]

دهه اوّل ماه ذى الحجّه ؛ همان شبهاى دهگانه ذى الحجه است که شاهد بزرگترین و تکان دهنده ترین اجتماعات عبادى سیاسى مسلمین جهان است.[۴]
بعضى نیز آن را به ده شب آخر ماه مبارک رمضان که شبهاى قدر در آن است تفسیر کرده اند.[۵] لذا برخلاف تصوّر برخى از مردم که به روزهاى آخر ماه رمضان مخصوصاً پس از بیست و سوم اهمیّتى نمى دهند، اهمیّت فراوانى دارد. تا آنجا که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله دستور مى دادند در این ده شب بستر و رختخواب ایشان را جمع نموده و معتکف مى شدند.[۶]،[۷]
دهۀ اول محرم.[۸]
به هر حال سوگند به این شبهاى دهگانه به هر تفسیرى که باشد دلیل بر اهمیت فوق العاده آنها است چرا که همیشه سوگند به امور مهمه یاد مى کنند[۹] البته جمع میان این تفسیرهاى سه گانه کاملاً ممکن است.[۱۰]

ادامه »

توصیه‌ی من به شعرای عزیزمان، بخصوص جوانها، مطالعه‌ی آثار شعری و برجستگی‌‌هایی است که در شعرها وجود دارد.‌ حالا لابد شماها مثلاً حافظ، شاهنامه یا خمسه‌ی نظامی را میخوانید؛ لابد اینها را میخوانید ــ اگر بخوانید ــ امّا فقط اینها نیست. ما شعرای زیادی داریم که واقعاً شعرهای برجسته‌ای دارند؛ همین شعرای سبک هندی، همین شعرای سبک وقوع، واقعاً شعرهایشان گاهی اوقات در اوج است؛ یعنی انسان حیرت میکند از زیبایی شعر؛ یعنی واقعاً انسان متحیّر میشود که این شعر چقدر زیبا و پُرنکته و خوش‌لفظ و پُرمعنا است. اینها را بخوانند: کارهایی که کرده‌اند، هنرهایی که به خرج داده‌اند، همین مادّه‌تاریخ‌هایی(1که بعضی‌ها گفته‌اند؛ واقعاً انسان تعجّب میکند. دُور همین صحن قدیم قم ــ به‌اصطلاح، صحن کهنه‌ی قم یا صحن کوچک قم ــ یک کتیبه‌ای هست، اسمش «کتیبه‌ی معجزیّه» است؛(2) هر بیتِ این قصیده مادّه‌تاریخِ ساختِ این صحن است.(3) هر بیتش مادّه‌تاریخ است، جزئیّات دیگری هم دارد که من حالا یادم نیست، مال قدیم است؛ [مثلاً] وقتی دو بیت را با هم جمع کنند یک جوری میشود، سه‌ بیت را جمع کنند یک جور میشود! خب اینها خیلی مهم است. شعر هم شعر محکمی است؛ یعنی شعر سبُکی نیست، شعر بسیار خوبی است. قم دو صحن دارد؛ شما [اگر] الان بروید صحن قدیمی قم ــ صحن کوچک یا صحن کهنه که ایوان طلا و گنبد طلا در آن هست ــ این کتیبه‌ای که در بالای [ایوان] نوشته شده همین قصیده است، اسمش را هم میگویند «قصیده‌ی معجزیّه»؛ یعنی واقعاً مثل معجزه میماند. خب اینها را ببینند شاعرهای جوان ما؛ این قدرتِ لفظ و معنای شاعر را نشان میدهد. نه اینکه بخواهیم توصیه کنیم که حتماً بروید مثلاً مادّه‌تاریخ بگویید؛ نه، توجّه کنید که این شاعر چقدر قوی است که لفظ قوی و معنای متین را با این محدودیّت به وجود می‌آورد و تولید میکند؛ این خیلی مهم است.

(1) کلمه، جمله، یا عبارتی که معمولاً قسمتی از یک شعر است و به حساب ابجد، تاریخ حادثه‌ی مهمّی را نشان میدهد.
(2) سروده‌ی میرزا محمّدصادق کاشی، متخلّص به «ناطق»
(3)در منابع، ۶۲ بیت آمده. یکی از حضّار: ۲۵۶ بیت است.

 اینجانب کارگر هستم و می‌توانم روزه بگیریم؛ ولی کار کردن در ماه رمضان و روزه گرفتن برایم بسیار مشکل است؛ به طوری که کارم را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به اخراجم منجر می‌شود و دچار مشکل می‌شوم. لطفاً مرا راهنمایی کنید؟

✅ روزه حتی در فرض سؤال واجب است؛ منتهی هر گاه ادامه روزه مشقت بسیار زیاد داشت، می‌توانید روزه را افطار کنید و پس از ماه رمضان قضای آن را بگیرید.

آیت الله العظمی جوادی آملی: قرآنشناس بودن، قرآنفهم بودن و قرآن متحرک بودن، جامعه را عوض میکند
 جلسه درس اخلاق هفتگی آیت الله العظمی جوادی آملی روز چهارشنبه در محل مسجد اعظم قم به صورت حضوری و با حضور اقشار مختلف مردم برگزار گردید.

آیت الله العظمی جوادی آملی در ادامه به شرح حکمت 131  نهج البلاغه پرداختند.

معظم له بیان داشتند: در کلمه 131 وجود مبارک حضرت امیر(سلام الله علیه) آمده است که حضرت دید یک کسی دارد دنیا را مذمت می کند حضرت فرمود: «وَ قَالَ ع وَ قَدْ سَمِعَ رَجُلًا يَذُمُّ الدُّنْيَا أَيُّهَا الذَّامُّ لِلدُّنْيَا الْمُغْتَرُّ بِغُرُورِهَا [الْمُنْخَدِعُ‏] الْمَخْدُوعُ بِأَبَاطِیلِهَا أَ [تَفْتَتِنُ‏] تَغْتَرُّ [بِهَا] بِالدُّنْيَا ثُمَّ تَذُمُّهَا أَنْتَ الْمُتَجَرِّمُ عَلَيْهَا أَمْ هِيَ الْمُتَجَرِّمَةُ عَلَيْكَ، مَتَى اسْتَهْوَتْكَ أَمْ مَتَى غَرَّتْكَ» در این کلمه نورانی، وجود مبارک حضرت امیر دید کسی دنیا را مذمت می کند. حضرت به او فرمود چرا دنیا را مذمت می کنی؟ تو نسبت به دنیا بدهکاری یا او نسبت به تو؟ تو نسبت به او بد کردی یا او نسبت به تو؟ دنیا یک زمانی دارد، زمینی دارد، متاعی دارد، نه زمان ذاتاً بد است، نه مکان؛ فرمود من دنیا را طرزی تشریح بکنم که شما هیچ رغبتی نسبت به او نکنید.

ایشان بیان داشتند: ظرف دنیا گناهی ندارد، عیبی ندارد، نه ظرف زمان و نه ظرف مکان. نه ماده ها و متاع های مانده از نسل قبل، در همین ظرف زمان اگر کسی بد می کند دیگری کار خوب انجام می دهد، کسی آسیب می بیند دیگری کامیاب می شود کسی مریض می شود دیگری شفا پیدا می کند. پس ظرف از آن نظر که ظرف است حکمی ندارد. چه ظرف زمان، چه ظرف مکان بلکه ظرف تابع مظروف است؛ در یکی از بیانات نورانی حضرت امیر(سلام الله علیه) که کسی فال بینی می کرد به حضرت عرض کرد امروز به جنگ نروید چون اگر کسی امروز به جنگ برود شکست می خورد. حضرت فرمود او هم امروز می آید. من اگر به طرف او می روم برای جنگ، او هم امروز به طرف من می آید برای جنگ! پس هر کس امروز برای جنگ رفت شکست می خورد که منطق صحیحی نیست.

معظم له اظهار داشتند: امیرالمومنین در همین جمله های نورانی فرمود تو مجرم هستی یا دنیا؟ دنیا چه جرمی کرده؟ دنیا منافق نیست. آنچه که کرد علناً در دستش است. بیمارها را جابجا کرد، پرستاری کرد نشانه پرستاری اش هم هست. مرده ها را جابجا کرد به قبرستان بُرد علامتش دستش هست. هم قبرستان را به تو نشان می دهد هم بیمارستان را به تو نشان می دهد هم دردمندان زندان را به تو نشان می دهد. چیز خلافی نکرده است. ذره ای نفاق در دنیا نیست. «أَنْتَ الْمُتَجَرِّمُ عَلَيْهَا أَمْ هِيَ الْمُتَجَرِّمَةُ عَلَيْكَ»، این مظروف است که ظرف را آلوده می کند. وگرنه در همین دنیا شهدا بودند صلحا بودند صدیقین بودند.

ایشان بیان داشتند: وظیفه ما اول معرفت است، بعد هجرت، بعد سرعت، بعد سبقت؛ پس از طی این مراحل، حالا که انسان سبقت گرفت در فضائل اخلاقی و عالم عادل شد، پس از آن باید خواسته اش این باشد در دعا و تضرع و ناله که ﴿وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ إِماماً﴾ خدایا آن توفیق را بده که من در روستای خودم، یا در شهر خودم، یا در حوزه خودم، یا در کشور خودم امام خوب ها باشم که خوب ها به من اقتدا بکنند. این چیز بدی نیست. اینکه مقام دنیا نیست.

آیت الله العظمی جوادی آملی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشتند: ماه مبارک رمضان است و ماه قرآن؛ شما بزرگان قوم هستید شما علمای قوم هستید شما رهبران قوم هستید، این تفسیر قرآن، تعلیم قرآن مدح قرآن، عظمت و جلال و شکوه قرآن را در سخنرانی ها و در جلسات علمی تان فراموش نکنید، بگذارید مردم قرآنی فکر بکنند. البته قرائت قرآن حفظ قرآن همه اینها نور است. اما قرآن شناس بودن، قرآن فهم بودن، قرآن متحرک بودن، جامعه را عوض می کند.
 پایگاه اطلاع رسانی اسراء:

مهمترین حُسن یک نظام و حکومت اسلامی در این است که فضا را، فضای گناه‌آلود نمیکند. در نظام‌های طاغوتی، فضا گناه‌آلود است. اگر انسان هم بخواهد گناه نکند، گویی برای او میسور نیست و همه‌چیز، انسان را به طرف گناه سوق میدهد. در نظام اسلامی، این‌طور نیست. در نظام اسلامی، فضا گناه‌آلود نیست. گناهکار هست، در سطوح مختلف و در مشاغل متعدد هم هست، با اختیارات گوناگون هم هست -نه این‌که نیست- اما گناه، ممکن است فقط جاذبه شخصی داشته باشد؛ یعنی هوی و هوس انسان، او را به طرف گناه بکشاند. این نظام، غیر از نظام طاغوتی و شیطانی است که گناه، معیار پیشرفت اجتماعی هم است! در نظام اسلامی، گناه نه فقط معیار پیشرفت نیست، بلکه ضد پیشرفت و ضد ارزش و معیار تنزل است.

گناه از هر کسی که صادر بشود، نباید گفت چون این شخص انجام میدهد، پس اشکالی ندارد، یا لابد اشکالی ندارد. نه، گناه را بایستی شناخت و گناهکار را به‌وسیله‌ی گناه باید شناخت. هر کسی گناه را انجام داد، گناهکار است؛ هر که میخواهد باشد. این تصور غلط است که ما بگوییم چون فلانی این کار را میکند، لابد اشکالی ندارد که میکند؛ اگر اشکال داشت، که نمیکرد. البته حمل بر صحت، ایرادی ندارد؛ بلکه خوب و مستحسن است. در کار همه مؤمنین، انسان باید حمل بر صحت بکند. تا آن‌جایی که ممکن است، نباید حمل بر فساد کرد؛ اما وقتی یک عملِ خلافِ بیّن و واضح از کسی سر زد، هیچ تفاوت نمیکند که این کس، چه کسی باشد. هر کسی باشد، گناه، گناه است؛ بلکه وقتی افراد ممتاز گناه را انجام بدهند، جرم گناه در آن افراد، بیشتر هم خواهد بود.

بنابراین، اصل قضیه، اجتناب از گناه است که باید سعی کنیم در این ماه رمضان، إن‌شاءاللَّه با تمرین و حدیث نفس و ریاضت، گناه را از خودمان دور کنیم. اگر گناه از ما دور شد، آن‌وقت راه برای عروج و پرواز در ملکوت آسمان‌ها ممکن خواهد شد و انسان خواهد توانست، آن سیرِ معنوی و الهی و آن طیرانِ معین‌شده برای انسان را انجام بدهد؛ اما با سنگینی بار گناه، چنین چیزی ممکن نیست. این ماه رمضان، فرصت خوبی برای دور شدن از گناه است.
سخنرانی در دیدار با مردم در روز یازدهم ماه مبارک رمضان؛ 18/01/69