تذکر مهم رهبرانقلاب
خب روزهای پایانی ماه رمضان است. شماها جوانید، دلهای پاکیزهای دارید؛ این تعارف نیست، واقعیّت است. روزه، تلاوت قرآن، دعاهای شب، سحر، روز، در شماها نسبت به امثال بنده تأثیر مضاعفی دارد. شماها حتماً در طول [رمضان] امسال نورانیّت پیدا کردهاید؛ سعی کنید این نورانیّت را حفظ کنید. راهش هم این است که از گناه پرهیز کنید. بعضی از گناهها هست که انسان توجّه ندارد به اینکه اینها گناه است؛ خیلی از حرف زدنهای ما، خیلی از اظهاراتی که در فضای مجازی میکنیم، اینها پاسخ لازم دارد؛ بالاخره مراقبت باید کرد؛ اِنَّ السَّمعَ وَ البَصَرَ وَ الفُؤادَ کُلُّ اُولئِٰکَ کانَ عَنهُ مَسئولاً.(1) بایستی انسان جواب بدهد. دقّت بشود آن نادرست در رفتارهای خودمان شناخته بشود؛ اگر شناخته شد، اصلاحش ممکن میشود، توبهی از آنها ممکن میشود، استغفار از آنها ممکن میشود؛ اگر نادرستی شناخته نشد، انسان توبه هم نمیکند؛ میماند، متراکم میشود، دل را از نورانیّت میاندازد. حیف است! دلهای شماها واقعاً نورانی است. سعی کنید این نورانیّت را که در ماه رمضان بیشتر هم شده حفظ کنید؛ با ترک گناه، با نماز اوّل وقت، حتّیالمقدور با جماعت، با مراقبت کردن دقیق از اظهارات. همانطور که اشاره کردند
(1)سورهی اسراء، بخشی از آیهی ۳۶؛ «… قطعاً گوش و چشم و قلب، همه مورد پرسش واقع خواهند شد.»
مردم چطور در جهش تولید موثر هستند؟
در راستای شعار امسال یعنی «جهش تولید با مشارکت مردم» نگاهی انداختیم به مواردی که با مشارکت مردم میتوانند در جهش تولید موثر باشد.
احکام رمضان | نکاتی پیرامون وطن دوم و حکم نماز و روزه در آن مکان
بسم الله الرحمن الرحیم
در روزهای پایانی ماه مبارک رمضان قرار داریم و بر اساس روایات باید این روزها و ساعات را برای انجام کارهایی که ممکن است در روزهای قبل کمتر به آن پرداختیم، قدر بدانیم و غنیمت بشماریم.
رسول گرامی اسلام (ص) در خطبه شعبانیه سفارشاتی داشته اند؛ از جمله اینکه: «و مَن أکثَرَ فیهِ مِنَ الصَّلاةِ عَلَیَّ ثَقَّلَ اللّه ُ میزانَهُ یَومَ تَخَفَّفُ المَوازینُ و مَن تَلا فیهِ آیَةً مِنَ القُرآنِ کانَ لَهُ مِثلُ أجرِ مَن خَتَمَ القُرآنَ فی غَیرِهِ مِنَ الشُّهورِ/ و هر کس در آن (ماه رمضان) بر من زیاد صلوات بفرستد، خداوند در روزی که وزنه اعمال سبک میشود، وزنه اعمال او را بیفزاید و هر کس در آن، آیه ای از قرآن تلاوت کند، پاداش کسی را دارد که در ماههای دیگر، ختم قرآن کرده است».
در این جلسه به چند مسئله مربوط به سفر اشاره خواهیم کرد؛ چون سؤالات فراوانی پیرامون آن است که پرسیده می شود.
برخی مخاطبان سؤال می کنند که وطن اصلی و وطن دوم کجاست و چند وطن می توان داشت و نماز و روزه در این وطن ها چگونه است؟
امروز بسیاری از مردم بحمدالله تمکن مالی داشته و در شهرهای گوناگون، خانه دارند و سؤالاتی پیرامون وطن دارند که آیا در آن شهر می توانند روزه گرفته و نماز خود را کامل بخوانند یا خیر؟ که در پاسخ باید گفت:
همه آقایان مراجع می فرمایند که بیش از دو وطن ممکن است؛ مگر امام راحل (ره) و حضرت آیت الله شبیری که بیان کرده اند بیشتر از دو وطن نمی توان داشت.
حال سؤال اینجاست آیا این منزلی که در شهر دیگری دارد، می تواند به عنوان وطن دوم انتخاب کند؟ که باید گفت: لازم نیست انسان تمام سال را در وطن خود بماند؛ وطن دوم می تواند جایی باشد که بخشی از سال را آنجا بماند؛ مثلا سه یا چهار ماه که اگر این مدت در مکان دوم خود باشد، نماز و روزه او کامل خواهد بود؛ البته امام راحل درباره وطن دوم گفته اند که حتما باید شش ماه از سال را در آنجا بماند تا وطن دوم او باشد.
نکته قابل توجه دیگری که باید به آن اشاره کرد، این است که مقام معظم رهبری می فرمایند این سه چهار ماه باید متصلا باشد؛ مثلا از خرداد تا شهریور یکسره در آنجا مانده است و بنا داشته باشد تا آخر عمر همینگونه باشد و بنا داشته باشد که هر سال به مدت سه یا چهارماه یا بیشتر به آنجا برود که در این صورت می تواند آنجا را وطن دوم خود به حساب بیاورد.
مراجع دیگر همچون آیات عظام مکارم شیرازی و سیستانی می فرمایند اگر این سه چهار ماه جدا هم باشد، مشکلی ندارد؛ مثلا ۱۵ روز در نوروز، ۱۵ روز در محرم و مواقع دیگر برود که در مجموع سه چهار ماه باشد که در این صورت، نماز او تمام است و می تواند روزه بگیرد؛ ولو اینکه یک روز هم به آنجا برود، در این یک روز باید نماز خود را کامل خوانده و اگر رمضان باشد، باید روزه خود را بگیرد.
نکته دیگر در این خصوص این است که بعضی از مکان ها وطن اصلی و دوم نیست؛ بلکه محل اقامت موقت است؛ مثل فرمانده پاسگاه یا امام جمعه ای که به شهری می روند و معلوم است که تا آخر عمر نمی مانند.
محل اقامت موقت هم احکامی دارد که باید به رساله مراجع عظام تقلید مراجعه کرد؛ اما فقط به یک حکم اشاره کنم که مورد اتفاق مراجع عظام تقلید است و آن اینکه محل اقامت موقت اگر از یک و نیم سال و دو سال بیشتر باشد، وطن حکمی خواهد بود (وطن حقیقی نیست) و نماز و روزه در آنجا کامل است؛ حتی اگر قصد ده روز نداشته باشد؛ اما هرگاه که اسباب و اثاثیه خود را از آنجا جمع کرد و به جای دیگر رفت، آن مکان دیگر وطن او نخواهد بود و هر وقت برگشت، نماز او در آنجا شکسته است.
والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته
شب های آخر ماه رمضان
امام سجاد(ع) دعای وداع با ماه مبارک رمضان دارد و با اشک و آه از فراق ماه مبارک رمضان ابراز نوعی حسرت می کند یعنی دهه آخر که دهه اجابت دعاها است قطعا روزه داران این دهه نتیجه گیری را بیشتر اهمیت بدهند تا دهه اول و دوم چراکه پیامبر(ص) اسلام بر این مسئله تأکید داشتند همانطور که قرآن می فرماید:” لکم فی رسول الله اسوة حسنة” هرکاری که پیامبر(ص) انجام داده است برای ما الگوست و پیامبر(ص) بر دهه آخر ماه مبارک رمضان اینقدر اهتمام داشتند و روایات ما نیز بیانگر همین است وقتی از معصوم نسبت به وقت شب قدر سؤال می شود می فرماید: “اطلبه فی العشر الآخر” یعنی دنبال شب قدر در دهه آخر باش.
در روایتی از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمودند: شب 19 رمضان تعیین مقدرات، شب 21 ابرام و تأیید و شب 23 رمضان شب امضا مقدرات یک ساله است. یعنی ثقل عبادات در دهه آخر رمضان است لذا مؤمنان چه جوان و پیر و چه زن و مرد باید در زمان برداشت محصول حواسشان جمع باشد چون پیامبر مکرم اسلام (ص) دهه آخر را بیشتر اهمیت می دادند البته تمام ماه مبارک رمضان اهمیت دارد اما دهه آخر زمان مزد گرفتن است که نباید از آن غافل بود.
فضیلت شب های آخر ماه مبارک رمضان
از شب بیست و یکم، دهه آخر ماه رمضان شروع مى شود که بسیار پرارزش و مغتنم است. در هر شب از شب هاى این دهه، غسل و دیگر اعمال و مناسک عبادی مستحب است و روایت شده است که رسول خدا صلى الله علیه و آله در هر شب از شب هاى دهه آخر ماه رمضان غسل مى کرد، برخلاف آنچه بعضى از ناآگاهان مى پندارند که با گذشت شب هاى قدر برنامه ماه مبارک رمضان تمام شده است.[۱]
شبهای دهگانه از منظر قرآن
و اما«لیال عشر[۲]» (شبهاى دهگانه) مشهور ، که در طول سال قمرى به سه دهه اطلاق شده است.[۳]
دهه اوّل ماه ذى الحجّه ؛ همان شبهاى دهگانه ذى الحجه است که شاهد بزرگترین و تکان دهنده ترین اجتماعات عبادى سیاسى مسلمین جهان است.[۴]
بعضى نیز آن را به ده شب آخر ماه مبارک رمضان که شبهاى قدر در آن است تفسیر کرده اند.[۵] لذا برخلاف تصوّر برخى از مردم که به روزهاى آخر ماه رمضان مخصوصاً پس از بیست و سوم اهمیّتى نمى دهند، اهمیّت فراوانى دارد. تا آنجا که پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله دستور مى دادند در این ده شب بستر و رختخواب ایشان را جمع نموده و معتکف مى شدند.[۶]،[۷]
دهۀ اول محرم.[۸]
به هر حال سوگند به این شبهاى دهگانه به هر تفسیرى که باشد دلیل بر اهمیت فوق العاده آنها است چرا که همیشه سوگند به امور مهمه یاد مى کنند[۹] البته جمع میان این تفسیرهاى سه گانه کاملاً ممکن است.[۱۰]
توصیه رهبرانقلاب به جوانان
توصیهی من به شعرای عزیزمان، بخصوص جوانها، مطالعهی آثار شعری و برجستگیهایی است که در شعرها وجود دارد. حالا لابد شماها مثلاً حافظ، شاهنامه یا خمسهی نظامی را میخوانید؛ لابد اینها را میخوانید ــ اگر بخوانید ــ امّا فقط اینها نیست. ما شعرای زیادی داریم که واقعاً شعرهای برجستهای دارند؛ همین شعرای سبک هندی، همین شعرای سبک وقوع، واقعاً شعرهایشان گاهی اوقات در اوج است؛ یعنی انسان حیرت میکند از زیبایی شعر؛ یعنی واقعاً انسان متحیّر میشود که این شعر چقدر زیبا و پُرنکته و خوشلفظ و پُرمعنا است. اینها را بخوانند: کارهایی که کردهاند، هنرهایی که به خرج دادهاند، همین مادّهتاریخهایی(1که بعضیها گفتهاند؛ واقعاً انسان تعجّب میکند. دُور همین صحن قدیم قم ــ بهاصطلاح، صحن کهنهی قم یا صحن کوچک قم ــ یک کتیبهای هست، اسمش «کتیبهی معجزیّه» است؛(2) هر بیتِ این قصیده مادّهتاریخِ ساختِ این صحن است.(3) هر بیتش مادّهتاریخ است، جزئیّات دیگری هم دارد که من حالا یادم نیست، مال قدیم است؛ [مثلاً] وقتی دو بیت را با هم جمع کنند یک جوری میشود، سه بیت را جمع کنند یک جور میشود! خب اینها خیلی مهم است. شعر هم شعر محکمی است؛ یعنی شعر سبُکی نیست، شعر بسیار خوبی است. قم دو صحن دارد؛ شما [اگر] الان بروید صحن قدیمی قم ــ صحن کوچک یا صحن کهنه که ایوان طلا و گنبد طلا در آن هست ــ این کتیبهای که در بالای [ایوان] نوشته شده همین قصیده است، اسمش را هم میگویند «قصیدهی معجزیّه»؛ یعنی واقعاً مثل معجزه میماند. خب اینها را ببینند شاعرهای جوان ما؛ این قدرتِ لفظ و معنای شاعر را نشان میدهد. نه اینکه بخواهیم توصیه کنیم که حتماً بروید مثلاً مادّهتاریخ بگویید؛ نه، توجّه کنید که این شاعر چقدر قوی است که لفظ قوی و معنای متین را با این محدودیّت به وجود میآورد و تولید میکند؛ این خیلی مهم است.
(1) کلمه، جمله، یا عبارتی که معمولاً قسمتی از یک شعر است و به حساب ابجد، تاریخ حادثهی مهمّی را نشان میدهد.
(2) سرودهی میرزا محمّدصادق کاشی، متخلّص به «ناطق»
(3)در منابع، ۶۲ بیت آمده. یکی از حضّار: ۲۵۶ بیت است.